Wikiquote:Criteria voor relevantie
|
De onderstaande tekst is een voorstel dat momenteel geen deel uitmaakt van de regels en richtlijnen op de Nederlandstalige Wikiquote. Raadpleeg de overlegpagina voor discussie over dit voorstel. |
Visie
[bewerken]Wikiquote is een project van de Wikimedia Foundation. Het is de bedoeling om Nederlandstalige citaten en spreekwoorden geordend toe te voegen. Indien een anderstalig citaat in het Nederlands taalgebied frequent wordt aangehaald (al dan niet vertaald), kan het hier ook worden toegevoegd. Hieraan kan in navolging van het vrije wikiconcept elke bezoeker meewerken.
Klonen van Wikiquote verspreiden foute informatie, en overwoekeren andere informatiebronnen. Niet alleen de juiste informatie wordt hiervandaan overgenomen, maar ook de onjuiste. Wanneer zo'n fout zich eenmaal over internet heeft verspreid is het onmogelijk die weer overal weg te halen, ook al wordt het op Wikiquote zelf gecorrigeerd. Vandaar dat het belangrijk is ervoor te zorgen dat de hier aangeboden informatie juist en verifieerbaar is en Wikiquote niet als (valse) bron van allerlei desinformatie gaat fungeren.
- Zie ook: Wat is Wikiquote niet?
Citaat
[bewerken]Wat is een citaat in de zin van Wikiquote?
[bewerken]- Een citaat in de zin van Wikiquote is/zijn één of meerdere zinnen die zonder de context te kennen te begrijpen is/zijn.
- Citaten dienen een punt naar voren te brengen. Banale zinnen of dialogen zonder context dienen niet opgenomen te worden.
- De oorspronkelijke auteur van de citaten moet bekend zijn. De auteur dient te voldoen aan de criteria voor opname in Wikipedia.
- Het citaat is door minstens één respectabele bron (niet zijnde een Wikimedia-project of citatenverzameling) aangehaald in het Nederlandse taalgebied.
Aan wie wordt het citaat toegeschreven?
[bewerken]Het achterhalen van de oorspronkelijk auteur is zeer belangrijk omdat een citaat vaak door anderen wordt hergebruikt en soms verminkt wordt misbruikt. (het zogenaamde argumentum ad verecundiam). Vergewis u ervan dat de persoon in kwestie ook echt de eerste was die het citaat heeft gebruikt.
Bronnen
[bewerken]Wij verzamelen citaten die in notabele Nederlandstalige secundaire bronnen zijn terug te vinden. Wikiquote mag nooit de bron zijn van een citaat dat nergens anders wordt vermeld of slechts in een primaire bron voorkomt. Ook is het ongewenst iets als een citaat op te voeren wat niet als citaat wordt vermeld in de bron omdat een stukje van de tekst pakkend zou zijn. Dit zou namelijk origineel onderzoek zijn. Ons criterium voor opname is dus in hoeverre een citaat al bekend en verspreid is in het Nederlandse taalgebied voordat het in Wikiquote wordt opgenomen.
- Geen verspreiding en/of secondaire bronnen bekend: Het citaat hoort hier niet thuis.
- Geringe verspreiding: Niet interessant voor een citatencollectie, ook dit hoort hier meestal niet thuis.
- Een zekere verspreiding: Het citaat komt in verschillende publicaties voor. Dit citaat kan interessant zijn.
- Ruime verspreiding: Het citaat wordt in gerenommeerde media aangehaald. Dit citaat mag worden opgenomen.
Is een citaat karakteristiek?
[bewerken]Van Dale spreekt van kenschetsende, typerende beschrijving bij het woord karakteristiek. Een echt harde omschrijving van wat een karakteristiek citaat is is moeilijk te geven. Van wat een niet-karakteristiek citaat is, is echter wel een harde omschrijving te geven. Dat zijn namelijk willekeurige gekozen zinnetjes uit een betoog, televisieserie of film, onbegrijpelijke dialogen, meestal zonder context, nietszeggende uitspraken van een persoon, enz. Vooral bij populaire boeken, films, tv-series en songteksten plaatsen fans dit soort teksten uit hun favoriete werk vaak op Wikiquote. Wikiquote is hier niet voor bedoeld, maar is bedoeld voor het documenteren en verspreiden van (markante) citaten. Deze niet-karakteristieke en dus nietszeggende citaten zijn op Wikiquote ongewenst.
Inhoudelijke criteria
[bewerken]Neutraliteit
[bewerken]Op Wikiquote is het vereist dat u vanuit een neutraal standpunt (Neutral point of view of NPOV) werkt. Om vanuit een neutraal standpunt te werken is het op Wikiquote van belangrijk de citaten volledig en in de juiste context te plaatsen, zonder er bijvoorbeeld een politieke lading aan te verbinden of u eigen mening in het artikel te verwerken. Het is niet de bedoeling iemands gedachtegoed, buiten weergegeven in het citaat, te versterken of te verzwakken. Wij dienen als redacteur namelijk strikt neutraal zijn. Vooral bij citaten van politici dient men er voor te waken niet zijn of haar politieke voorkeur of overtuiging naar voren te brengen in het artikel.
Citaatrecht
[bewerken]Wikiquote maakt gebruik van het citaatrecht, artikel 15a van de auteurswet. De citaten die op Wikiquote staan - behalve de citaten uit teksten die onder het publieke domein vallen - komen uit teksten die auteursrechtelijk beschermd zijn. Dit is een reden om uiterst voorzichtig te zijn wat er op Wikiquote geplaatst wordt omdat de auteurswet eisen aan een citaat stelt. Enkele belangrijke punten:
Lengte
[bewerken]- Lange stukken tekst mogen niet zonder meer worden overgenomen als citaat. Er mag niet meer dan strikt nodig is voor het doel worden geciteerd. Ook stukken tekst die weinig tot niets verduidelijken, maar waarvan mag worden aangenomen dat ze slechts bedoeld zijn om de publicatie 'interessanter' of visueel aantrekkelijker te maken, vallen niet onder het citaatrecht. Lange teksten hebben tevens een grotere kans een auteursrechtenschending te zijn, al schrijft het citaatrecht geen maximale lengte van een citaat voor. Een exacte of maximale lengte van een citaat is niet te geven, maar in het algemeen kan men stellen dat een goed citaat kort en bondig dient te zijn. Lange teksten zijn ongewenst op Wikiquote.
Verifieerbaarheid
[bewerken]- Voor zover het redelijkerwijs mogelijk is, dient de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze te worden vermeld. Het citaat dient zo getrouw mogelijk (bij voorkeur zelfs letterlijk) weer gegeven te worden.
Het zal dus duidelijk zijn dat bronloze citaten, lange lappen tekst en citaten die ons doel niet dienen (het verzamelen van (markante) citaten) in strijd met het citaatrecht zijn en dus een schending van het auteursrecht. Bedenk dat u als u op Wikiquote iets plaats u de verantwoordelijkheid voor uw bewerkingen heeft en geen rechten aan deze pagina kunt ontlenen. Zie hiervoor de gebruikersvoorwaarden.
Criteria voor:
[bewerken]Spreekwoorden dienen regelmatig gebruikt te worden en algemeen bekend te zijn of bekend geweest zijn. Er dient in ieder geval een notabele, secundaire bron te worden aangegeven. Anderstalige spreekwoorden komen alleen voor vermelding in aanmerking als ze (in het Nederlands of in de oorspronkelijke taal) door respectabele bronnen in het Nederlands taalgebied worden aangehaald (aangegeven door een secundaire bron).
Om te worden opgenomen in Wikiquote dienen reclameslagzinnen niet alleen "markant" te zijn, maar vooral ook zodanig op te vallen, dat ze door anderen worden aangehaald. Dit zal moeten blijken uit het bestaan van notabele secundaire bronnen. Anderstalige reclameslagzinnen komen alleen voor vermelding in aanmerking als ze (in het Nederlands of in de oorspronkelijke taal) door respectabele bronnen in het Nederlands taalgebied worden aangehaald (aangegeven door een secundaire bron).
Markante grafschriften zijn toegestaan. Hiervoor gelden dezelfde criteria als voor overige citaten. Anderstalige grafschriften komen alleen voor vermelding in aanmerking als ze (in het Nederlands of in de oorspronkelijke taal) door respectabele bronnen in het Nederlands taalgebied worden aangehaald (aangegeven door een secundaire bron).
Markante citaten en dialogen uit films en televisieprogramma's zijn toegestaan, mits ze in notabele, secundaire bronnen in het Nederlands taalgebied worden aangehaald. Teksten uitgesproken door een acteur worden nooit aan die acteur toegewezen, maar ofwel vermeld bij de betreffende film of het betreffende televisieprogramma, danwel bij de betreffende (fictieve) persoon. Er kan hooguit in de "Opmerking" worden vermeld welke acteur de betreffende rol speelde. Ook hier geldt dat het aanhalen in het Nederlandse taalgebied (aangegeven door een secundaire bron) het criterium is voor het opnemen van het citaat.
Boeken worden in principe vermeld onder de betreffende auteur. Slechts als een lemma van een auteur erg lang wordt kunnen boeken worden uitgesplitst in aparte lemmata. Van bekende boeken zonder apart lemma kan een "Redirect" naar het lemma van de schrijver worden aangelegd. Ook uit boeken kan niet naar willekeur worden geciteerd. Alleen fragmenten die (regelmatig) in notabele, secundaire bronnen worden aangehaald komen in aanmerking. Anderstalige fragmenten komen alleen voor vermelding in aanmerking als ze (in het Nederlands of in de oorspronkelijke taal) door respectabele bronnen in het Nederlands taalgebied worden aangehaald (aangegeven door een secundaire bron).