krol

Niet te verwarren met: Krol

Nederlands

soort broodje

[B] Voor de bergingswerken (Spoorwegongeval van Meerbusch-Osterath) werd een krol (kraan op lorries) ingezet

Uitspraak

• Geluid:  krol    (hulp, bestand)
• IPA: / krɔl / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• krol

Woordherkomst en -opbouw

• [A] cognaat met kroes, kroos, kroelen en Duits Krolle
  • v/m van Middelnederlands  crolle bn  "krul"
    • [1], [2], [3]: vanwege de kenmerkende gekrulde vorm
    • [4]: naamwoord van handeling  krollen ww 
    • [5]: mogelijk vanwege de krulletjes in het weefsel of gekrulde versieringen in het breiwerk
• [B] (letterwoord) van kraan op lorries

[A]+[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	krol	krollen
verkleinwoord	krolletje	krolletjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de krol v / m

1. (kookkunst) zacht wit broodje met daarin veel anijszaad

   ▸ Dan in een lange rol rollen en vormen als in een krol of gewoon als bolletje gaat natuurlijk ook. De krollen/bolletjes op bakpapier op de bakplaat leggen en weer afdekken met een theedoek nu 60 minuten laten rijzen bij lauwe temperatuur en daarna 10 a 12 min afbakken in een oven van 230 graden.

2. (bouwkunde) ornament dat wat uitsteekt, met sterk of meermaals gebogen vormen

   ▸ Het hoekhuis stond ooit bekend als het huis "waar de krol (dat wil zeggen krul) in de gevel staat".

3. (verouderd) sterk of meermaals gebogen vorm, zoals een gekrulde haarlok

   ▸ ⧖ Armoedig was haar uiterlijk en ze ging kreupel. Het eene oog was blind en daarover hing eene groote valsche krol. Het oog moest door die krol bedekt worden, doch zij deed het gebrek nog des te meer uitkomen. Die arme vrouw was eene vriendin der waschter en in de buurt noemde men haar kreupele Martha met de krol.

4. (verouderd) verschijnsel dat iets een gekrulde vorm heeft of aanneemt

   ▸ Het zotteke draait zich in een krol tegen haar buik en grolt eens. Madame aait het hondje en kijkt misnoegd naar het leege speelplein.

5. (kleding) (historisch) warme muts of hoed

   ▸ ⧖ Dat hij een jongen in den zomer met een krol (bonten muts) laat loopen en andere anachronismen begaat, het zij zoo; (…)

   ▸ ⧖ Wanneer gy draagt den hoed, versierd met schoone bloemen,
   Waerop de trotse jeugd zig dickwils komt te roemen,
   Ofwel als ùwen kop versierd is met de krol'
   En springt dan in geen koord, of wel gy schent den bol.

Synoniemen

• [1] anijskrol
• [2] rolneut, wrong
• [3], [4] krul

Werkwoord

vervoeging van
krollen

[A] krol

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van krollen
   

   • Ik krol. 

2. gebiedende wijs van krollen
   

   • Krol! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van krollen
   

   • Krol je? 

Zelfstandig naamwoord

[B] de krol v / m

1. (spoorwegen) hijskraan of graafmachine die door een onderstel met extra wielen ook op spoorrails kan rijden

   ▸ Twee treinen, een goederentrein van railtransportbedrijf DB Cargo en een dubbeldekker van NS kwamen in botsing met een zogeheten krol, een kraan op wielen die wordt gebruikt bij werkzaamheden aan het spoor.

   ▸ Vlak voor het perron van Voorschoten botst de trein op een groengele ‘krol’, jargon voor ‘kraan op lorries’, van BAM.

Gangbaarheid

• Het woord krol staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "krol" herkend door:

69 %	van de Nederlanders;
82 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.