wiel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  wiel    (hulp, bestand)
• IPA: / wil / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• wiel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘rad’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1285
• In de betekenis van ‘kolk’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1187

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	wiel	wielen
verkleinwoord	wieltje	wieltjes

Zelfstandig naamwoord

wiel

1. o ronddraaiende schijf voor voortbeweging met minimale weerstand

   ▸ Gelukkig kwamen de zestien wielen net op tijd knarsend tot stilstand, gevolgd door een grote stofwolk.

Wiel achter de Rijndijk bij Elden

1. v/m (waterbeheer) een poel net achter de dijk, ontstaan door verspoeling tijdens een dijkdoorbraak

Synoniemen

• rad

Verwante begrippen

• band

Hyponiemen

   

achterwiel aswiel autowiel binnenwiel bovenwiel drijfwiel eenwieler fietswiel graafwiel handwiel hefwiel hekwiel jachtwiel kamwiel karrenwiel karwiel katrienewiel kettingwiel kroonwiel linkerwiel loopwiel margrietwiel muiswiel neuswiel panamawiel pizzawiel planeetwiel pottenbakkerswiel raderwiel reactiewiel rechterwiel reservewiel rijwiel schijfwiel schoepenwiel schroefwiel scrollwiel spaakwiel spinnewiel spoorwiel stuurwiel tandwiel toonwiel vliegwiel voerwiel voorwiel wagenwiel wormwiel wortelwiel zijwiel zonnewiel zwenkwiel

Afgeleide begrippen

   

Wieldrecht Wielwijk achtwielig driewieler driewielig eenwieler eenwielig negenwielig tienwielig twaalfwielig tweewieler tweewielig veelwielig vierwielaandrijving vierwieler vierwielig vijfwielig wielas wielbasis wielblok wielboom wielboor wieldop wieldraaier wieldruk wieleffect wielen wielerbaan wielerbond wielercarrière wielerclub wielercriterium wielercross wielercultuur wielerevenement wielerfan wielerfanaat wielerfederatie wielerformatie wielergek wielergeschiedenis wielerheld wielerjaar wielerjournalist wielerkalender wielerkampioen wielerkaravaan wielerklassieker wielerkleding wielerkoers wielerland wielerleven wielerliefhebber wielerloopbaan wielermilieu wielerpeloton wielerpers wielerpiste wielerploeg wielerprof wielerronde wielerseizoen wielershirt wielerspektakel wielersponsor wielersponsoring wielersport wielertalent wielerteam wielertoerisme wielertoerist wielertoertocht wielertraditie wielerunie wielervereniging wielerwedstrijd wielerwereld wielkast wielklem wielklemmer wiellader wielmaker wielmoer wielmuis wielnaaf wielophanging wielploeg wielrennen wielrensport wielrijden wielrijder wielrijdster wielstel wieltrekker wielvering wielvlucht wielvoertuig wielvormig wielwerk wielwilg zeswielig zevenwielig

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] een spaak in het wiel steken
• [1] een stok in het wiel steken
• [1] het wiel opnieuw uitvinden
  nalaten kennis en ervaring van anderen te gebruiken
• [1] het vijfde wiel aan de wagen zijn
  overbodig zijn
• [1] in de wielen rijden
  door tegenwerken laten falen
• [1] stokken in het wiel steken
• [1] stokken in de wielen steken

Vertalingen

    1. ronddraaiende schijf   

Afrikaans: wiel (af) Arabisch: عجلة (ar) (ʕájala) v Catalaans: roda (ca) Chinees: 轮子 (zh) (lúnzi) Deens: hjul (da) Duits: Rad (de) o Engels: wheel (en) Esperanto: rado (eo) Estisch: ratas (et) Faeröers: hjól (fo) Fins: pyörä (fi), ratas (fi) Frans: roue (fr) v Fries: tsjil (fy) o Grieks: τροχός (el) Hebreeuws: גלגל (he) (galgal) m Hongaars: kerék (hu) IJslands: hjól (is) Ido: roto (io) Italiaans: ruota (it) v Japans: 車輪しゃりん (ja) (しゃりん, sharin) Groenlands: assakaasoq (kl) Koreaans: 바퀴 (ko) (bakwi) Latijn: rota (la) v

Lets: ritenis (lv) m Litouws: ratas (lt) Maleis: roda (ms) Nauruaans: ekabiroro (na) Noors: hjul (no) Occitaans: ròda (oc), arròda (oc) Oekraïens: колесо (uk) (kóleso) o Papiaments: rim Perzisch: چرخ (fa) (charx) Pools: koło (pl) o Portugees: roda (pt) v Russisch: колесо (ru) (kolesó) o Sloveens: kolo (sl) Slowaaks: koleso (sk) o Spaans: rueda (es) v Tagalog: gulóng (tl) Telugu: చక్రం (te) (cakraM) Tsjechisch: kolo (cs) o Turks: tekerlek (tr) Vietnamees: bánh (vi) Zoeloe: ilisondo (zu), isondo (zu) Zweeds: hjul (sv) Waals: rowe (wa)

    2. draaikolk   

Engels: weel (en)

Werkwoord

vervoeging van
wielen

wiel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van wielen
   

   • Ik wiel. 

2. gebiedende wijs van wielen
   

   • Wiel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van wielen
   

   • Wiel je? 

Gangbaarheid

• Het woord wiel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "wiel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Nedersaksisch

Persoonlijk voornaamwoord

wiel

1. wij, we; 1e persoon meervoud nominatief

Schrijfwijzen

we wi wie wiele

wi'j wule wulie wy

Veluws

Persoonlijk voornaamwoord

wiel

1. wij, we; 1e persoon meervoud nominatief

Schrijfwijzen

• we
• wie
• wiele
• wulie
• wy