Nazisme: Skilnad mellom versjonar

 

== Ideologi ==

Den sentrale idéen i nazismen er idéen om den [[etnisk]] «reine» [[nasjon]]alstaten, som må vere sterkast mogleg fordi verda er alle sin kamp mot alle, der dei svake folkeslaga bukkar under. Frå dette avleidde nazistane kva dei var ''imot'':

 

2. Nazismen var anti-parlamentarisk. [[Parlamentarisme]]n føreset fleire parti som kjempar mot kvarandre, og dei meinte han førte til tomt prat, korrupsjon, og svekking av nasjonen.

Nazistane prata svært negativt om «jødekapitalen», og var tilsynelatande imot [[kapitalisme]]n, som likevel vart bevart i samarbeid med leiarane for storkapitalen da nazistane tok makta. Dei prøvde å spele på vanlege folk sine kjensler, frykt og fordommar. Dei kalla seg nasjonalsosialistar fordi [[sosialisme]]n som idé stod sterkt i Tyskland på den tida, men var sterkt imot «jøde[[bolsjevisme]]n» og «[[marxisme]]n» på venstresida. Nazistane ville ha ein sterk [[velferdsstat]], men berre for åndsfriske og politisk lojale menneske av «herrefolket». Dei innførte premiering for fødslar av «rasereine» barn.

 

 

== Praksis ==

Nazismen fekk mykje større konsekvensar enn italiensk fascisme av to grunnar. For det første fordi nazismen knytte ekstremutgåva av fascismen saman med det militære potensialet i ei industriell stormakt, og sette i gang [[andre verdskrigen]] i [[Europa]]. For det andre fordi [[rasisme]]n i nazismen vart ført ut i sin ytste konsekvens ved det eineståande forsøket på total fysisk utsletting av heile folkeslag, alle europeiske [[jødar]] og [[sigøynar]]ar (romafolket).

 

 

Da vart Hitler gjord til regjeringssjef i ei koalisjonsregjering med det tradisjonelle høgrepartiet, Dei tysknasjonale (DNVP). Dette skjedde i januar 1933. Det tok Hitler berre eit halvt år å innføre ein [[totalitær]] eittpartistat. Da hadde det borgarlege fleirtalet i riksdagen gitt han alle fullmakter, berre sosialdemokratane røysta imot. Kommunistane var allereie fritt vilt, no kom turen til sosialdemokratane. Mange av dei òg vart mishandla, drepne eller sperra inne i [[konsentrasjonsleir]]ar utan lov og dom. Dei borgarlege partia oppløyste seg sjølve. Snart begynte den systematiske diskrimineringa av jødane. Etter berre seks år sette Hitler i gang storkrigen. Etter tolv år låg store delar av Europa i ruinar, også store delar av Tyskland sjølv. Og nazistane hadde nesten klart å utrydde to europeiske folkegrupper, jødane og romafolket, i det [[folkemord]]et som har vorte kjent som [[Holocaust]].

 

 

== Bakgrunnsstoff ==