Sjå kjelda til Færder fyrstasjon

{{Infoboks fyr|
 |namn = Lille Færder
 |filnamn=Færder.jpg
 |bilettekst=Sett frå nord
 |fylke= [[Vestfold fylke|Vestfold]]
 |kommune= [[Færder kommune|Færder]]
 |funksjon= Kystfyr
 |oppretta=[[1857]]
 |koordinatar={{koord|59|01.6028|N|10|31.4718|E|vising=pålinje,tittel|type:landmark}}
 |høgde=43
 |form=Raudt tårn med eitt kvitt belte
 |byggjemateriale=
 |lyskarakter=Gruppeblink
 |lysstyrke=
 |lyshøgde=47
 |lysvidde= 19
 |eigar=Staten
 |nedlagt=
 |automatisert=
 |avfolka=
 |vernestatus=Freda etter lov om kulturminner
}}
{{Infoboks fyr|
 |namn=Store Færder
 |biletstorleik=
 |bilettekst=
 |fylke= [[Vestfold]]
 |kommune=[[Færder kommune|Færder]]
 |funksjon= Kystfyr
 |oppretta=[[1697]]
 |koordinatar={{koord|59|01.6028|N|10|31.4718|E|vising=pålinje|type=landmark}}
 |høgde=
 |form=
 |byggjemateriale=
 |lyskarakter=
 |lysstyrke=
 |lyshøgde=
 |lysvidde= 
 |eigar=Staten
 |nedlagt=[[1857]]
 |automatisert=
 |avfolka=
 |vernestatus=Freda etter lov om kulturminner
}}
'''Færder fyrstasjon''' er eit [[kystfyr]] på vestsida av ytre [[Oslofjorden|Oslofjord]], i [[Færder kommune]] i [[Vestfold fylke|Vestfold]]. Fram til 1857 stod fyret på Store Færder, no står det på [[Tristein]] (også kalla Lille Færder).
[[Fil:Oslofjord.png|mini|venstre|Færder fyr på kart over Oslofjorden]]
== Fyrgryta på Store Færder ==
I desember 1696 fekk Jacob Wølner frå Drammen løyve i [[Kongebrev]] til å setje opp og drive fyr på Færder. Fyrdrifta starta på våren 1697 og var ei kolfyrt smidd [[fyrgryte]] som stod rett på fjellet på toppen av øya [[Store Færder]]. Wølner betalte sjølv for oppsetjinga og drifta av fyret og måtte betale ei avgift på 50 [[riksdalar]] for privilegiet til å drive fyret. Samstundes fekk han rett til å krevje inn 2 danske skilling pr. [[lest]] pr. reis for alle danske og norske fartøy som sigla på fjorden og det var tollarane som skulle drive inn denne fyravgifta for han. Til å vakte og drive fyret vart det tilsett ein fyrpassar. Fyret vart drive av private med berre denne fyrgryta fram til 1798 då staten overtok og sette i gang bygging av eit fyrtårn på Store Færder. 

== Det fyrste fyrtårnet ==
Fyrtårnet var ferdig i 1802 og var 6 meter høgt, i stein, og hadde ein glaskuppel på toppen. Fyret vart framleis drive med kolbrenning. I 1852 vart kolfyret nedlagt og det vart sett i drift ei ny fyrlykt med ein pumperverkslampe for [[rapsolje]] og [[Linseapparat|1. ordens linseapparat]]. Men det var vorte klart at fyret var feil plassert, det hindra ikkje at skip rende på Tristeinøyene om lag to nautiske mil sørom Store Færder, og allereie i 1854 løyvde [[Stortinget]] pengar til bygging av eit nytt fyr som skulle stå på Tristein.

== Fyret på Tristein (Lille Færder) ==
I 1857 var det nye Færder fyr ferdig oppsett på Tristein. Tårnet var bygd i teglfora støypejarn og er 43 meter høgt. Nedst er det om lag 30 meter i diameter og øvst er det 13 meter i diameter. Støypejarnsmodulane til tårnet var laga på [[Bærums Verk]] og frakta til Tristein der dei vart sett saman til det tredje støypejarnsfyrtårnet i Noreg. Linseapparatet frå den siste fyrlykta på Store Færder vart flytta over i det nye tårnet. 

Dei fyrste åra budde fyrvaktarane og familiane deira framleis på Store Færder og rodde mellom ved vaktskifte. Det var fordi ein trudde at det ville vere for vêrhardt å ha hus ute på Tristein. Men i uvêrsperiodar kunne det føre til at fyrbetjenten vart sitjande på Tristein i dagevis utan å verte avløyst, ikkje heilt sjeldan opp i 8 dagar. I 1868 vart det bygd bustadhus ute på Tristein, og husa på Store Færder vart etterkvart rivne og no står berre tufter att av anlegget på Store Færder.

== Klima ==
Det står ein vêrstasjon frå [[Meteorologisk Institutt]] ved Færder fyrstasjon med [[synop]]nummer 1482. Han står 6 meter over havet og har vore i drift sidan januar 1885. 

{| class="wikitable"
|-
!
! Jan
! Feb
! Mar
! Apr
! Mai
! Jun
! Jul
! Aug
! Sep
! Okt
! Nov
! Des
! År
|- 
| Temperatur (°C)
| <span class="minus">-0,7</span>
| <span class="minus">-1,5</span>
| <span class="pluss">0,9</span>
| <span class="pluss">4,5</span>
| <span class="pluss">10,0</span>
| <span class="pluss">14,8</span>
| <span class="pluss">16,5</span>
| <span class="pluss">16,2</span>
| <span class="pluss">12,9</span>
| <span class="pluss">9,2</span>
| <span class="pluss">4,6</span>
| <span class="minus">1,4</span>
| 7,4
|- 
| Nedbør (mm)
| 47
| 36
| 45
| 38
| 50
| 48
| 54
| 73
| 76
| 92
| 80
| 54
| 693
|}

== Kjelder ==
* [http://www.faerderfyr.no/ Færder Rotaryklubb sine nettsider om Færder Fyr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060103065222/http://www.faerderfyr.no/ |date=2006-01-03 }}.
* [http://www.fyr.no/fyra/store-farder/store-farder.html Norsk Fyrhistorisk Forrening si nettside om Store Færder fyrstasjon].
* [http://www.fyr.no/fyra/lille-farder/lille-farder.html Norsk Fyrhistorisk Forrening si nettside om Lille Færder fyrstasjon].
* [http://home.no.net/middwei/faerderfyr.html Olaf Ellingsens foredrag frå 1938 om Færder fyrstasjon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050914035554/http://home.no.net/middwei/faerderfyr.html |date=2005-09-14 }}.
* {{kulturminne|86604}}
* {{kulturminne|86603}}

== Bakgrunnsstoff ==
{{commonskat}}
* [http://www.wunderground.com/global/stations/01482.html Været på Færder, oppdatert rapport frå vêrstasjonen på Færder.]

{{Fyr i Vestfold}}
{{Autoritetsdata}}

[[Kategori:Fyr i Vestfold]]
[[Kategori:Samferdsle i Færder]]
[[Kategori:Kulturminne i Færder]]
[[Kategori:Byggverk i Færder]]
[[Kategori:Freda bygg i Vestfold]]
[[Kategori:Færder nasjonalpark]]
[[Kategori:Oslofjorden]]