Compositor
Un compositor es un musician que compausa de musica, es a dire qu'organiza d'elements coma de tèmas melodics, ritmes, progressions armonicas e lor dona una estructura. Dins la musica classica occidentala, los ròtles del compositor e de l'interprèt son plan diferenciats: lo compositor escriu una pèça musicala e per aquò se servís d'un sistèma de notacion musicala. Puèi los interprèts executan aquesta pèça, generalament amb un respècte absolut per çò qu'es estat escrich per lo compositor, e conservan sonque un pauc de libertat per decidir sus las nuanças interpretativas.
Aquò es pas comun en d'autres tipes de musica. La musica pòt èsser improvisada: doncas interprèt e compositor venon la meteissa persona. En d'autres cases, coma dins lo jazz o lo flamenc, l'interprèt, siá que sone sa pròpria musica, siá qu'execute d'òbras tradicionalas o d'autres compositors, a plan de libertat per las modificar. Mas tanben dins la musica classica, i pòt aver mai de libertat. Los compositors pòdon crear de variacions sus d'òbras d'autres e, en qualques epòcas de la musica classica, lo compositor podiá laissar un òbra "mièg escricha" per que l'interprèt faguèsse sas variacions. Dins un concèrt de solista amb orquèstra, per exemple, o dins las arias de Rossini o d'autres compositors del bel canto, i aviá de fragments apelats cadéncias, ont lo compositor se limitava a escriure una basa armonica e puèi l'interprèt creava sas variacions. Qualques compositors de musica contemporanèa an tanben utilizat de procediments similars per laissar a l'interprèt mai de libertat.
La situacion sociala del compositor tanben a cambiat dins lo temps. Abans lo sègle XIX, los compositors èran generalament sirvents de reis, princes, aristocratas e cargas nautas de la Glèisa. Aquò comença de cambiar al sègle XVIII amb de compositors coma Mozart, que laissèt lo servici de l'arquevesque de Salzburg per s'establir coma professional independent. Aquò permetèt al compositor una libertat creativa teoricament pus granda, e mai de prestigi social, mas tanben perdèt la proteccion dels senhors e dels mecènas: se sa musica capitava pas entre lo grand public, riscava de tombar dins la pauretat. De compositors ara famoses foguèron pas gaire coneguts per lo public dins son temps e deguèron subreviure coma interprèts, professors o amb d'autres trabalhs.
