Desbarcament de la Baia dei Pòrcs
Lo desbarcament de la Baia dei Pòrcs es una temptativa d'invasion militara per d'exiliats cubans sostenguts e armats per leis Estats Units. Preparada e organizada per la CIA durant la fin dau mandat de Dwight D. Eisenhower, l'operacion aguèt luòc en abriu de 1961 quauquei setmanas après l'arribada de John F. Kennedy a la presidéncia estatsunidenca. Son objectiu èra de desbarcar una bregada de 4 000 Cubans per reversar lo regim comunista de Fidel Castro. Lei fòrças dau desbarcament obtenguèron tanben lo sostèn de quauqueis avions estatsunidencs.
L'ataca comencèt lo 15 d'abriu amb de bombardaments menats per de B-26 estatsunidencs portant lei simbòls d'identificacion de l'armada cubana. L'idèa èra de presentar l'assaut coma una rebellion militara còntra Fidel Castro. Lo bombardament destruguèt una partida de l'aviacion cubana mai lo govèrn cuban reagiguèt rapidament e ordonèt la mobilizacion de l'armada cubana e dei milícias localas. Lo desbarcament se debanèt lo 17 mai dins la Baia dei Pòrcs. La region èra mau chausida car leis abitants èran de beneficiaris dirèctes dei reformas agràrias decididas per Castro. De mai, lei tropas desbarcadas alinhavan solament 1 500 òmes. Rapidament descubèrtas, foguèron atacadas per de milicians. Se leis exiliats, ben equipats, prenguèron l'avantatge, poguèron pas avançar segon lo plan previst. Aquò permetèt ai fòrças cubanas regularas de blocar la Baia dei Pòrcs e de començar la reduccion deis unitats desbarcadas. En despiech de quauqueis atacas aerianas estatsunidencas, leis exiliats deguèron capitular lo 19 après la destruccion dei naviris portant lor avitalhament.
L'operacion s'acabèt donc una victòria cubana clara. 114 exiliats cubans foguèron tuats durant lei combats e 1 202 capturats (dont 360 bleçats). Lei presoniers foguèron liberats lo 22 de decembre de 1962 en cambi dau pagament d'una indemenitat de 53 milions de dolars per Washington. Quatre pilòts estatsunidencs foguèron tanben tuats. De son caire, lei milícias e l'armada cubanas perdiguèron 176 tuats e 300 bleçats. La victòria renforcèt lo prestigi de Fidel Castro e accelerèt son raprochament amb l'URSS. En reaccion, leis Estats Units abandonèron sei projèctes d'invasion mai intensifiquèron seis operacions secrètas còntra l'illa.