ਜਵਾਰ (ਚਰ੍ਹੀ)

ਜਵਾਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: sorghum) ਘਾਹ ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਪੋਰੀਦਾਰ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਹਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ, ਮੈਜ਼ੋਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਟਾਪੂਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟਾਪੂਆਂ ਤੱਕ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜਵਾਰ
ਦੋ ਰੰਗੀ ਜਵਾਰ
Scientific classification
Kingdom:	ਬੂਟਾ
(unranked):	ਫੁੱਲਦਾਰ ਬੀਜ
(unranked):	ਮੋਨੋਕੋਟੋਸ
(unranked):	ਕੌਮਿਲੀਨਿਡਸ
Order:	ਪੋਆਲਸ
Family:	ਪੋਆਸੀਈ
Subfamily:	ਪੋਈਡੀਆਈ
Tribe:	Andropogoneae
Genus:	ਜਵਾਰ Moench 1794, conserved name not Sorgum Adanson 1763
Synonyms
Blumenbachia Koeler 1802, rejected name not Schrad. 1825 (Loasaceae) Sarga Ewart Vacoparis Spangler Andropogon subg. Sorghum Hackel.

Sorghum bicolor Moderne

ਇਹ ਫਸਲ ਲਗਭਗ ਸਵਾ ਚਾਰ ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਣੇ ਦੋਨਾਂ ਲਈ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖਰੀਫ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਿੰਚਾਈ ਕਰ ਕੇ ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਰਖਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਬੀਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਫਸਲ ਹੋਰ ਜਲਦੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਬਰਖਾ ਜਦੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਵੇ ਉਦੋਂ ਇਸ ਦਾ ਚਾਰਾ ਪਸ਼ੁਆਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਜਹਿਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਰਖਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਿਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪਸ਼ੁਆਂ ਉੱਪਰ ਜਹਿਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਹਿਰ ਵਰਖਾ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਾਰੇ ਲਈ ਜਿਆਦਾ ਬੀਜ ਲਗਭਗ 12 ਤੋਂ 15 ਕਿੱਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਘਣਾ ਬੀਜਣ ਨਾਲ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਪਤਲਾ ਅਤੇ ਨਰਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕੱਟਕੇ ਗਾਂ ਅਤੇ ਬੈਲ ਨੂੰ ਖਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਫਸਲ ਦਾਣੇ ਲਈ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਅੱਠ ਕਿੱਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਨਾਜ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਲੱਗਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਹਰਬਲ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦਾਣੇ ਪਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਦ ਸਿੱਟੇ ਵੱਖ ਕੱਟਕੇ ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਔਸਤ ਉਤਪਾਦਨ ਛੇ ਤੋਂ ਅੱਠ ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ 15 ਤੋਂ 20 ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦਾਣੇ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਲੈਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 100 ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸੁੱਕਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਚਾਰਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਕਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੱਕੇ ਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਤੂੜੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਵਾਰ ਦੇ ਡੱਕਰੂਆਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਛਾ ਰਸਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।