ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਦਾਰਾ
ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ (English-Indian Institute of Science) ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ ਬੰਗਲੁਰੂ (ਸਧਾਨ ਬੰਗਲੌਰ), ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 1909 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ| ਇਸ ਨੂੰ ਲੋਕਲ ਵਿੱਚ "ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ" ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ, ਇਸ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਧੀਆ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ ਦੀ ਪਰੀਕਲਪਨਾ ਇੱਕ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਾਤੇ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ, ਉਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਰੀਬ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਵਕਫੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਪਰੀਕਲਪਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਮਈ 1909 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀੈ। 1956 ਵਿੱਚ, ਯੂ.ਜੀ.ਸੀ. ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਡੀਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਇਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਨੇ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ| ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਟਾਟਾ ਆਪਣੇ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੋੋੋਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1904 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ ਪਬਲਿਕ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ[ਸੋਧੋ]
ਬੰਗਲੌਰ 'ਚ ਭਾਰਤੀਅ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਲਗਭਗ 400 ਏਕੜ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਮਾਰਚ 1907 ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਦਾਨ, ਭਰਿਆ ਹੈ। ਸੰਸਥਾਨ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਅਪਲਾਈਡ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਦੋ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1906 ਦੇ ਅੰਤ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਮੌਰਿਸ ਡਬਲਯੂ ਟਰੇੇਵਰਸ ਨੇ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਟਰੇੇਵਰਸ ਨੇ ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ,ਜੋ ਅੱਜ ਬੰਗਲੌਰ ਦੀ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਭਾਗ ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਬਾਇਓਕੈਮੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਬਨਂਨ ਤੌ ਬਾਦ ਸੀਵੀ ਰਮਨ, ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬਣ ਗਏ, ਤਦ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿਭਾਗ ਸਾਲ 1933 'ਚ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਇਆ| ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ,ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗਰੈਜੂਏਟ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਰਿਸਰਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਉੱਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਚਾਰ-ਸਾਲ ਦੇ ਪੋਸਟ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਿੱਖਿਆ (ਬੀ.ਅਸ. ਡਿਗਰੀ) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ,ਜੌ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖੋਜ ਵੱਲ ਮੁਖੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਠੋਸ ਬੁਨਿਆਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਖੋਜ ਦੀ ਲੈਬਾਰਟਰੀਜ਼ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹੂਲਤ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ ਹਰ ਸਾਲ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ 'ਚ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਉਸ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਫੋਕਲ ਪੁਆਇੰਟ ਬਣਦਾ ਹੈ। 2009 ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਦੀ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਕਿਤੇ। ਪਸਾਰ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਨਿਊ ਫੇਜ਼ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
