Aviraptor

	Aviraptor
	Mayr & Hurum, 2020
	Okres istnienia: oligocen PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Rodzaj	Aviraptor
Gatunki
	A. longicrus Mayr & Hurum, 2020;
	A. longicrus Mayr & Hurum, 2020;

Aviraptor (łac. avis – ptak, raptor – rabuś, złodziej) – rodzaj ptaków z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), żyjący w oligocenie (rupel) na terenach dzisiejszej Europy. Gatunkiem typowym jest opisany w 2020 roku przez Geralda Mayra i Jørna Huruma Aviraptor longicrus (łac. longus – długi, crus – goleń), którego holotypem jest prawie kompletny szkielet odkryty na południowym wschodzie Polski (Jamna Dolna)^[1].

Aviraptor longicrus był niewielkim przedstawicielem jastrzębiowatych, mniejszym od innych znanych przedstawicieli tej rodziny z paleogenu i porównywalnym rozmiarami z takimi współczesnymi ptakami jak pustułka amerykańska, krogulczyk drobny czy krogulec skromny^[1]. Od innych jastrzębiowatych z paleogenu odróżnia go także budowa kończyn tylnych, z wydłużonym i zwężonym skokiem. U A. longicrus stosunek długości kości ramiennej do długości skoku wynosił 0,86:1, podczas gdy u współczesnych jastrzębiowatych wynosi on co najmniej 0,9:1^[1]. Współwystępowanie niewielkich rozmiarów ciała i wydłużonych kończyn tylnych upodabnia A. longicrus do współczesnych dziennych ptaków drapieżnych polujących głównie na ptaki, w szczególności do przedstawicieli rodzaju Accipiter. Od przedstawicieli tego rodzaju odróżniał go jednak wydłużony paliczek bliższy drugiego palca stopy, podobny do występujących u przedstawicieli rodzaju Aviceda i Pernis^[1]. Dziób A. longicrus był nieznacznie zakrzywiony (podobnie jak u przedstawicieli rodzaju Polyboroides, ale mniej niż u innych współczesnych jastrzębiowatych) i proporcjonalnie krótki (ok. 11,3 milimetra) w stosunku do długości całej czaszki (36,5 milimetra). Proporcjonalnie krótki dziób również jest cechą budowy łączącą Aviraptor z dziennymi ptakami drapieżnymi polującymi głównie na ptaki^[1].

Zdaniem Mayra i Huruma (2020) cechy budowy A. longicrus upodabniające go do przedstawicieli rodzaju Accipiter prawdopodobnie nie dowodzą bliskiego pokrewieństwa tych jastrzębiowatych i wyewoluowały u nich niezależnie, o czym świadczy ich współwystępowanie z cechami budowy szkieletu odróżniającymi A. longicrus od przedstawicieli rodzaju Accipiter, a także wiek A. longicrus, żyjącego miliony lat przed wyodrębnieniem się spośród jastrzębiowatych podrodziny jastrzębi, do którego według badań molekularnych doszło w miocenie, 16–18 milionów lat temu^[1]. Mayr i Hurum (2020) uznają za prawdopodobne, że Aviraptor longicrus polował głównie na ptaki. Zdaniem autorów przystosowanie się A. longicrus do polowania na ptaki mogło mieć związek z pojawieniem się w Europie wróblowych na przełomie eocenu i oligocenu^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Gerald Mayr i Jørn H.G.M.J.H. Hurum Gerald Mayr i Jørn H.G.M.J.H., A tiny, long-legged raptor from the early Oligocene of Poland may be the earliest bird-eating diurnal bird of prey, „The Science of Nature”, 107 (6), 2020, s. 48, DOI: 10.1007/s00114-020-01703-z, PMID: 33030604, PMCID: PMC7544617 (ang.).

[Aviraptor-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Gerald Mayr i Jørn H.G.M.J.H. Hurum Gerald Mayr i Jørn H.G.M.J.H., A tiny, long-legged raptor from the early Oligocene of Poland may be the earliest bird-eating diurnal bird of prey, „The Science of Nature”, 107 (6), 2020, s. 48, DOI: 10.1007/s00114-020-01703-z, PMID: 33030604, PMCID: PMC7544617 (ang.).

[1]