Brokuł

Brokuł, kapusta szparagowa (Brassica oleracea var. italica Plenck) – odmiana kapusty warzywnej. Jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny kapustowatych, uważana za przodka kalafiora. Był powszechnie uprawiany w starożytnej Grecji i Rzymie, pod nazwą cyma. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych. Nazwa wywodzi się z włoskiego broccolo, zaś łaciński odpowiednik brachium oznacza gałąź, ramię.

Brokuł

Róża brokuła
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	kapusta
Gatunek	kapusta warzywna
Odmiana	brokuł
Nazwa systematyczna
Brassica oleracea var. italica Plenck Icon. pl. med. 6:29, t. 534. 1794
Synonimy
Brassica cretica Lam. subsp. botrytis (L.) O. Schwartz

Historia

Pierwsze wzmianki o brokule pochodzą z 1560 roku, kiedy prawdopodobnie został sprowadzony z Półwyspu Apenińskiego do Francji. Następnie rozpowszechnił się w Europie, docierając na Wyspy Brytyjskie w XVIII wieku. Do Stanów Zjednoczonych trafił poprzez osadników włoskich. W 1920 roku w Brooklynie powstała pierwsza towarowa plantacja brokuła. Największe uprawy w Europie są w Hiszpanii, we Włoszech, Francji i w Polsce. Największymi światowymi producentami są Chiny i Indie (łącznie ok. 70% produkcji).

Morfologia

Łodyga

Długa i mięsista, na jej końcu tworzy się kwiatostan.

Liście

Osadzone są na ogonkach dłuższych niż u kalafiora. Są bardziej powcinane, o powierzchni falistej i zabarwione na ciemnozielono lub fioletowo-zielono.

Kwiaty

Podczas wzrostu wytwarza duży, baldachogroniasty (lecz mniej zbity niż u kalafiora) kwiatostan zwany różą, składający się z wielu drobnych pączków kwiatowych, które podczas przechowywania przybierają barwę fioletowo-brązową. Róża ma średnicę od 8 do 15 cm.

• 
  Brokuł z pąkami kwiatowymi (różą)
• 
  Liść
• 
  Kwitnące brokuły
• 
  Kwiaty
• 
  Owoce

Właściwości

Brokuł zawiera sulforafan, substancję o działaniu przeciwnowotworowym. Do grupy składników o tym działaniu zaliczają się również indole, glukozynolany, karotenoidy. Brokuły mogą zmniejszać ryzyko zachorowań na choroby sercowo-naczyniowe i neurodegeneracyjne. Ich spożycie zalecane jest podczas leczenia osteoporozy oraz wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Badacze z amerykańskiego Uniwersytetu im. Johnsa Hopkinsa odkryli, że ta substancja chroni wzrok przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych.

Ilość aminokwasów w 100 g Nazwa Ilość w mg Izoleucyna 146 Leucyna 173 Lizyna 185 Metionina 45 Cystyna 26 Fenyloalanina 112 Tyrozyna 84 Treonina 121 Tryptofan 39 Walina 173 Arginina 193 Histydyna 67 Alanina 159 Kwas asparaginowy 278 Kwas glutaminowy 491 Glicyna 126 Prolina 152 Seryna 132

Wartość odżywcza Brokuły, mrożone (100 g) Wartość energetyczna 120 kJ (29 kcal) Białka 2,7 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,9% 5,9% 5,9% 5,9% M 4,8% 4,8% 4,8% 4,8% Węglowodany 4,7 g szczegółowe informacje Przyswajalne 2,4 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Jednocukry Glukoza 0,9 g Fruktoza 0,8 g Dwucukry Sacharoza 0,4 g Laktoza 0,0 g Skrobia 0,1 g Błonnik 2,3 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,2% 9,2% 11% 11% M 6,1% 6,1% 7,7% 7,7% Tłuszcze 0,4 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,05 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,02 g Wielonienasycone 0,13 g omega-3 0,1 g αあるふぁ-Linolenowy (ALA) 0,1 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,1% 9,1% 9,1% 9,1% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% omega-6 0,03 g Linolowy (LA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Woda 91,4 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,4% 3,4% 3,4% 3,4% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Witaminy Witamina C 52,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 70% 70% 70% 70% M 58% 58% 58% 58% Tiamina (B1) 0,057 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,2% 5,2% 5,2% 5,2% M 4,8% 4,8% 4,8% 4,8% Ryboflawina (B2) 0,097 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Niacyna (B3) 0,49 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Witamina B6 0,13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 8,7% 8,7% M 10% 10% 7,6% 7,6% Foliany 0,0952 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 24% 24% 24% 24% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,138 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 20% 20% 20% 20% M 15% 15% 15% 15% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 1,17 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% M 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% Makroelementy Fosfor 53 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% M 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% Wapń 39 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,3% 3,3% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,3% Magnez 19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,1% 5,9% 5,9% 5,9% M 4,8% 4,5% 4,5% 4,5% Potas 312 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,6% 6,6% 6,6% 6,6% M 6,6% 6,6% 6,6% 6,6% Sód 6 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% M 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% Mikroelementy Jod b.d. mg Żelazo 0,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 8,8% 8,8% M 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% Miedź 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Cynk 0,32 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% M 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% Mangan 0,43 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 19% 19% 19% 19% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Uprawa

Wymagania glebowo-klimatyczne

Brokuł jest mniej wymagającym warzywem od kalafiora. Potrzebuje gleb o odczynie pH w zakresie 6,5–7. Powinien być uprawiany na glebach żyznych (czarnoziemy), o dobrych właściwościach retencyjnych (mady i gleby torfowe) oraz o wysokim poziomie próchnicznym. Nieodpowiednie pod uprawę są gleby zakwaszone, lekkie i o małych właściwościach retencyjnych.

Uprawie sprzyja klimat umiarkowany i chłodny, o temperaturach w przedziale 15–17 °C. Przez krótki okres jest w stanie przetrzymać przymrozki, jednak dłuższy stan niskich temperatur zatrzymuje wzrost. Przy zbyt wysokiej temperaturze przedwcześnie rozwijają się kwiaty, drewnieją pędy oraz nierównomiernie kształtują się pąki.

Pole przeznaczone pod brokuły powinno być nasłonecznione oraz izolowane od wiatru. Czas uprawy na tym samym polu nie powinien przekraczać 4 lat.

Najczęstszą praktyką pielęgnacyjną brokułów są spulchnianie i odchwaszczanie gleby.

Choroby i pasożyty

Brokuł jest podatny na infekcję. Najczęstszymi chorobami są kiła kapusty, mokra zglinizna bakteryjna i szara pleśń.

Do pasożytów zagrażających uprawie brokułu należą pchełka, paciornica krzyżowianka, śmietka kapuściana, prętnówka kapustnica, mszyca kapuściana.

Bibliografia

• K.K. Kozlowicz K.K. i inni, Wpływ obróbki cieplnej na barwę i właściwości antyoksydacyjne róż i łodygi brokułu, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” (590), 2017 . Brak numerów stron w czasopiśmie
• B.B. Krochmal-Marczak B.B. i inni, Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.), „Herbalism” (1[3]), 2017 . Brak numerów stron w czasopiśmie