Jan Chrzciciel (obraz Leonarda da Vinci)
Jan Chrzciciel (wł. San Giovanni Battista) – obraz olejny namalowany ok. 1513–1516 przez Leonarda da Vinci. Znajduje się w Luwrze[1]. Uchodzi za ostatni obraz namalowany przez Leonarda[2].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1513–1516 |
| Medium |
olej na desce |
| Wymiary |
69 × 57 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Opis obrazu
edytujObraz przedstawia postać młodego Jana Chrzciciela wyłaniającego się z ciemności. Święty wyciąga rękę w kierunku nieba, wskazując na niewidoczne dla widza źródło światła[3]. Uśmiech Jana jest tajemniczy, uduchowiony, ale również prowokujący i frywolny. Tors i ramiona Jana są szerokie, ale również kobiece[4]. Święty ma na sobie futro[2]. Obraz jest pozbawiony krajobrazu oraz widocznego źródła światła. Leonardo zastosował chiaroscuro, służące mu do wzmocnienia wrażenia tajemniczości ukazanej sceny. Jedynym elementem ozdobnym są kręcone włosy, charakterystyczne dla twórczości Leonarda[3]. Uniesiona prawa dłoń jest ostra i wyraźna[4]. W przeciwieństwie do innych renesansowych obrazów z wizerunkiem Jana Chrzciciela, u Leonarda święty nie ma zarostu, ogorzałej skóry oraz jest pozbawiony muskulatury[2].
Na podstawie rysów twarzy i włosów uważa się, że do obozu pozował Giacomo Caprotti[4][5].
Wymiary obrazu wynoszą 69 na 57 cm[1].
Historia
edytujData powstania obrazu wzbudza kontrowersje. Niemiecki historyk sztuki Frank Zöllner podaje, że obraz namalowano około 1513–1516 roku[1]. Amerykański biografista Walter Isaacson sugeruje, że Leonardo rozpoczął pracę nad obrazem w 1509 roku[3].
Leonardo nigdy nie sprzedał obrazu, do końca życia nanosił na obraz poprawki[3][6]. Wolne tempo nakładania kolejnych warstw werniksu pozwoliło mu uzyskać szczególny efekt sfumato, dzięki czemu przejścia między światłem a cieniem są płynne i subtelne[1][4].
Około lat 1513–1516 Leonardo namalował obraz Anioł Zwiastowania (obecnie zaginiony)[7]. Na obu obrazach postacie są ukazane w niemal identycznej pozie, mają tajemniczy uśmiech oraz zalotnie przechylają głowę w bok[8]. Jedyną wyraźną różnicą jest pozycja uniesionego w górę ramienia: Jan obraca się w lewo tak, by prawą ręką zasłonić lewą dłoń, anioł zaś obraca się w drugą stronę[5][9]. Około lat 1513–1516 powstał również obraz Święty Jan Chrzciciel z atrybutami Bachusa o nieustalonym autorstwie[10][11]. Święty Jan Chrzciciel z atrybutami Bachusa mógł namalować Leonardo da Vinci, ale również Cesare da Sesto lub Francesco Melzi[10][12].
W 1517 roku obraz znajdował się we Francji, widział go Antonio de Beatis[6]. Pod koniec XIX wieku przemyto oryginalne warstwy obrazu. W 2016 roku przeprowadzono renowację obrazu. Podczas konserwacji zdjęto piętnaście warstw werniksów, naniesionych przez poprzednich renowatorów. Po oczyszczeniu ukazały się szczegóły, wcześniej prawie niewidoczne: sierść futra, pleciony krzyż z trzciny, pasma loków[2]. W 2022 roku obraz wypożyczono na dwa lata muzeum Luwr Abu Zabi[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Zöllner 2005 ↓, s. 84.
- ↑ a b c d Bastek 2019 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d Isaacson 2019 ↓, s. 647.
- ↑ a b c d Isaacson 2019 ↓, s. 649.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 489.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 485.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 652.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 654.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 654–655.
- ↑ a b Debolini 2006 ↓, s. 118.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 86.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 491.
- ↑ Ramzig Bedirian: Louvre Abu Dhabi welcomes arrival of Leonardo da Vinci's 'Saint John the Baptist'. thenationalnews.com, 2022-11-07. [dostęp 2024-03-13]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Grażyna Bastek. Galeria mistrza Leonarda. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019.
- Francesca Debolini: Klasycy sztuki. Da Vinci. Warszawa: 2006. ISBN 83-60529-03-5.
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.