Rzeszowiacy
Rzeszowiacy – grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca obszar u podnóża Kotliny Sandomierskiej, okolice miast: Łańcut, Przeworsk, Ropczyce, Rzeszów. Jest to ludność pogranicza kulturowego[1], stanowiąca bezpośrednie przedłużenie na wschód grup małopolskich. Jednakże Rzeszowiacy rozwinęli własną odrębność kulturową[2][3].
| Miejsce zamieszkania |
Polska (Pogórze Środkowobeskidzkie) |
|---|---|
| Język | |
| Grupa |
Rzeszowiacy stanowią od dawna osiadłą ludność polską zachodniej części dawnego województwa ruskiego. Od zachodu zaznacza się bardzo wyraźna granica etnograficzna między Rzeszowiakami a Sandomierzanami, która prawie w całości pokrywała się z granicą dawnych województw sandomierskiego i ruskiego. Jan Stanisław Bystroń twórca określenia tej grupy wskazywał, że nazwa Rzeszowiacy jest może zbyt lokalna, jednak ogólniejszej nie znaleziono[2][3].
Na początku XX wieku grupa charakteryzowała się tradycyjnym strojem ludowym, gwarą i rzemiosłem oraz przede wszystkim bogatą i częstokroć monumentalną architekturą domów konstrukcji przysłupowej[4].
Historia
edytujW roku 1582 kronikarz Maciej Stryjkowski napisał m.in., że niemieccy chłopi osadzeni pod Przeworskiem, Przemyślem, Sanokiem, i Jarosławiem są „dobrymi rolnikami”[5]. Pięćdziesiąt lat później, roku 1632 podobną opinię wyraził Szymon Starowolski w dziele Polonia:
Następnie idzie Łańcut (...) i Rzeszów (...); mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ „W południowej części grupy Sandomierskiej zaznaczają się różnice kulturowe między mieszkańcami dolnych a środkowych dorzeczy Dunajca, Wisłoki i Wisłoka. Na południu zaznaczają się np. wpływy kolonistów Sasów na terenie zwanym przez sąsiadów „Na głuchoniemcach” od Pilzna i Gorlic aż poza Wisłok. Po lewej stronie Wisły aż po Radom siedzą Sandomierzanie.” [w:] Wiedza o Polsce. Etnografia Polski. t. 3. 1931. str. 202
- ↑ a b Jan Stanisław Bystroń: Ugrupowanie etniczne ludu polskiego. Kraków: Orbis, 1925, s. 9, 17.
- ↑ a b Jan Stanisław Bystroń: Etnografia Polski. Poznań: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelik”, 1947, s. 32.
- ↑ Grupy etnograficzne. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, 2007-01-03. [dostęp 2010-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-16)].
- ↑ Maciej Stryjkowski. Kronika polska, litewska, etc. 1582. Zbiór dziejopisów polskich. t.II. Warszawa. 1766. str. 399