Thomas Digges
Thomas Digges (/dɪgz/; ur. ok. 1546 w Wootton, zm. 24 sierpnia 1595 w Londynie) – angielski matematyk i astronom.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 sierpnia 1595 |
| Narodowość | |
| Wyznanie | |
| Rodzice |
Leonard Digges |
| Małżeństwo |
Anne (Agnes) St Leger[1] |
| Dzieci |
Dudley Digges |
Życiorys
edytujPochodzenie i młodość
edytujThomas Digges był najstarszym synem angielskiego geodety, astronoma i matematyka Leonarda Diggesa. Wczesną edukację otrzymał od ojca, a gdy ten zmarł, dalszym kształceniem i wychowaniem 14-letniego wówczas Thomasa zajął się John Dee. Nie ma pewności co do formalnej edukacji Diggesa, ale istnieją przypuszczenia, iż ukończył on University College w Oksfordzie[a][2].
Praca naukowa
edytujŚmierć zaskoczyła Leonarda Diggesa podczas pracy nad zagadnieniem miernictwa i niwelacji. Thomas dokończył dzieło ojca, dodając do niego rozważania nad wielościanami foremnymi i półforemnymi oraz opis łączenia soczewek w celu zbudowania teleskopu, i opublikował w roku 1571 pod tytułem Pantometria. Mimo wspomnianego opisu, brak jest dowodów na to, że korzystał w swoich obserwacjach astronomicznych z teleskopu, wiadomo jedynie o używaniu przez niego laski św. Jakuba[3].
W roku 1572 Digges zaobserwował nową gwiazdę, nazywaną obecnie SN 1572. Swoje bardzo dokładne obliczenia opublikował w następnym roku, w pracy Alae seu scalae mathematicae. Ponieważ podobne wyniki obserwacji ogłosił w tym czasie jego przyjaciel, John Dee (Parallaticae commentationis praxeosque nucleus quidam), obydwie prace były często przez księgarzy łączone w jeden tom[3][4]. Obserwacja SN 1572 wpłynęła istotnie na poglądy astronomiczne Diggesa. Już samo pojawienie się nowej gwiazdy było niezgodne z ówczesnymi koncepcjami na budowę wszechświata. Przeprowadzone przez Diggesa i innych obliczenia, mające doprowadzić do określenia jej paralaksy, wskazywały, że nie mogła się ona znajdować pomiędzy sferą Ziemi a sferą Księżyca, ale musiała znajdować się dalej, w sferze gwiazd stałych, co kłóciło się z ówczesną wiedzą astronomiczną. Digges stwierdził, że gwiazda jest idealnym obiektem obserwacji mogących doprowadzić do powstania nowych koncepcji organizacji wszechświata, jednak zaczęła ona stopniowo znikać z nieba w roku 1573. Wszystko to doprowadziło uczonego do przekonania o słuszności teorii heliocentrycznej.
W następnych latach Digges stał się pierwszym w Anglii[5] propagatorem teorii Mikołaja Kopernika. Przetłumaczył kosmologiczną część jego dzieła De revolutionibus orbium coelestium i opublikował w roku 1576, dołączając do tego tekstu własną teorię nieskończonego wszechświata, w którym nieruchome gwiazdy rozmieszczone są w różnych odległościach od Słońca. W pracy tej zawarł też postulat reformy zasad nawigacji w zgodzie ze stanem wiedzy matematycznej.
Mającemu miejsce w latach 70. XVI wieku stopniowemu angażowaniu się Diggesa w życie polityczne i obywatelskie, towarzyszyło przesunięcie jego zainteresowań z teorii matematycznej i astronomii na praktyczne zastosowania matematyki[5]. Opublikowany w roku 1579 podręcznik matematyki dla żołnierzy – Stratioticos – był pierwszą[3] napisaną po angielsku pracą, w której poruszono zagadnienia balistyki[b]. Pierwsza część tego trzytomowego, planowanego pierwotnie jako znacznie szersze[5], dzieła oparta była na szkicu pozostawionym przez ojca. W latach 80. z pola zainteresowania Diggesa zniknął kopernikanizm i algebra, a na plan pierwszy wysunęły się zagadnienia nawigacji i wojskowości, w tym zwłaszcza artylerii[5].
Kariera wojskowa
edytujJesienią 1578 roku przybył w ślad za angielskimi najemnikami do Niderlandów, gdzie dokonał inspekcji fortyfikacji. Wstrząs, jaki przeżył obserwując niesubordynację angielskich żołnierzy, stał się jednym z powodów napisania Stratioticos – w jednym z tomów dzieła Digges objaśnia znaczenie dyscypliny i hierarchii wojskowej.
W latach 1581–1582 brał udział w opracowywaniu planów twierdzy i umocnień w porcie Dover[3].
W roku 1585 ponownie znalazł się w Niderlandach, tym razem z wojskami Roberta Dudleya. Powierzono mu tam funkcję oficera odpowiedzialnego za budowę umocnień ziemnych i rozdzielanie żołdu. Walka z nadużyciami finansowymi przysporzyła Diggesowi wielu nieprzyjaciół. W atmosferze narastającej wrogości, nie mogąc sobie poradzić z korupcją i nadużyciami, na początku 1588 roku zrezygnował ze służby w wojsku.
Działalność polityczna
edytujW latach 1572–1583 (jako przedstawiciel Wallingford) i 1584–1586 (z Southampton) Digges był członkiem Izby Gmin. Dał się poznać jako świetny mówca. Już na pierwszym posiedzeniu przedstawił swoje memorandum nawołujące żarliwie do egzekucji Thomasa Howarda.
Dzieła
edytuj- Mathematical Discourse (opublikowane wraz z tekstem ojca – Pantometria – w roku 1571)
- Alae seu scalae mathematicae (1573)
- A Perfit Description of the Caelestial Orbes (opublikowane jako dodatek do nowego opracowania dzieła ojca – A Prognostication Everlasting – 1576)
- Stratioticos (1579)
- A Briefe Report of the Militarie Services done in the Low Countries, by the Erle of Leicester (1587)
- A Briefe and True Report of the Proceedings of the Earle of Leycester for the Reliefe of the Towne of Sluce (1590)
Uwagi
edytuj- ↑ Można też spotkać informację, że Digges ukończył Queens’ College w Cambridge. Jednak wpis w Alumni Cantabrigienses wskazuje na osobę pochodzącą z Leicestershire, która do uniwersytetu została przyjęta w roku 1546, a więc w prawdopodobnym roku urodzenia Diggesa, ACAD: A Cambridge Alumni Database. venn.lib.cam.ac.uk. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ Johnston 1994 ↓: Decyzja Diggesa, by zamiast łaciny posłużyć się angielskim, podyktowana była chęcią uniknięcia zbyt szerokiego rozpowszechnienia w innych krajach cennej wiedzy wojskowej, zawartej w jego pracy.
Przypisy
edytuj- ↑ Richardson 2011 ↓, s. 82.
- ↑ Hasler 1981 ↓.
- ↑ a b c d O’Connor i Robertson 2002 ↓.
- ↑ Johnston 2006 ↓.
- ↑ a b c d Johnston 1994 ↓.
Bibliografia
edytuj- J.J. O’Connor, E.F. Robertson: Thomas Digges. [w:] MacTutor History of Mathematics archive [on-line]. 2002. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
- P.W. Hasler: DIGGES, Thomas (c.1546-95), of Wootton and Wingham, Kent. [w:] The History of Parliament [on-line]. 1981. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
- Stephen Johnston: Like father, like son? John Dee, Thomas Digges and the identity of the mathematician. [w:] John Dee: Interdisciplinary Studies in English Renaissance Thought [on-line]. International Archives of the History of Ideas, 2006. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
- Stephen Johnston: THOMAS DIGGES: Gentleman and mathematician. [w:] Making mathematical practice: gentlemen, practitioners and artisans in Elizabethan England [on-line]. 1994. [dostęp 2017-07-17]. (ang.).
- Douglas Richardson: Magna Carta Ancestry: A Study in Colonial and Medieval Families. Wyd. 2. 2011. ISBN 978-1-4610-4520-5. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Thomas Digges: A Perfit Description of the Caelestial Orbes. Dartmouth College. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).