Lewica: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
+uwaga Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 37.190.156.47) i przywrócono wersję 63021643 autorstwa ZajacWielkanocny15 Znacznik: Ręczne wycofanie zmian |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Socjalizm}} |
{{Socjalizm}} |
||
'''Lewica''' – określenie pochodzące z okresu [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]], używane w odniesieniu do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do [[Równość (polityka i socjologia)|równości]] społecznej<ref name=wi>{{Cytuj stronę |imię = |nazwisko = |url = http://portalwiedzy.onet.pl/89053,,,,lewica,haslo.html|tytuł = Lewica| praca = Portal Wiedzy |opublikowany = portalwiedzy.onet.pl |strony = |język = pl}}</ref>. |
'''Lewica''' – określenie pochodzące z okresu [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]], używane w odniesieniu do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do [[Równość (polityka i socjologia)|równości]] społecznej<ref name=wi>{{Cytuj stronę |imię = |nazwisko = |url = http://portalwiedzy.onet.pl/89053,,,,lewica,haslo.html|tytuł = Lewica| praca = Portal Wiedzy |opublikowany = portalwiedzy.onet.pl |strony = |język = pl}}</ref>. |
||
'''Uwaga:''' jest to termin bardzo wieloznaczny, często będący ''etykietą (zachęcającą lub zniechęcającą)'' służącą do oceny zjawisk, a nie do ich nazywania. Często służy także do prowadzenia walk ideologicznych. |
|||
== Pochodzenie nazwy == |
== Pochodzenie nazwy == |
||
Wersja z 19:35, 27 cze 2021
Lewica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, używane w odniesieniu do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do równości społecznej[1].
Pochodzenie nazwy
Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, zaś po lewej politycy żądający przemian społecznych i politycznych, w tym sekularyzacji i wprowadzenia republikańskiego ustroju (lewica).
Określenie lewica przez cały XIX w. było kojarzone z ugrupowaniami republikańskimi i socjalistycznymi[2][3][4]. Po 1830 roku (monarchia lipcowa) w programie lewicowej opozycji (republikanie i socjaliści) znalazły się reformy społeczne, wybory powszechne, prawo pracy oraz tworzenie państw narodowych[5].
Termin prawica-lewica zaczął być szerzej używany w okresie po hiszpańskiej wojnie domowej lat 30. XX wieku[6].
Podział lewicy
Cechą wspólną ugrupowań lewicowych są wartości takie jak egalitaryzm, kolektywizm – wyższość równości nad wolnością oraz dobra grup społecznych nad jednostką. Lewica kieruje się aktywną rolą państwa w gospodarce, rozbudową programów socjalnych państwa, zwiększaniem wydatków na oświatę, ochronę zdrowia oraz opiekę społeczną[7].
W XX wieku termin zaczęto stosować w odniesieniu do nowych ruchów – ruchu praw obywatelskich, feminizmu, pacyfizmu, nowej lewicy[8] i ruchów ekologicznych[9][10]. Obecnie najsilniejszym nurtem lewicy jest socjaldemokracja[8]. Mianem skrajnej lewicy są z kolei określane ideologie anarchizmu i komunizmu[11].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Lewica. [w:] Portal Wiedzy [on-line]. portalwiedzy.onet.pl. (pol.).
- ↑ Maass 2010 ↓, s. 164.
- ↑ Prawica. [w:] Portal Wiedzy [on-line]. portalwiedzy.onet.pl. (pol.).
- ↑ Carlisle ↓, s. 693.
- ↑ Georges Duby, Robert Mandrou, Historia kultury francuskiej, wyd. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1965, s. 467-8.
- ↑ Mowat ↓, s. 577.
- ↑ Lewica. [w:] Portal Wiedzy [on-line]. portalwiedzy.onet.pl. (pol.).
- ↑ a b lewica, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-08-26].
- ↑ Neumayer ↓, s. 167–175.
- ↑ Barry ↓, s. 249.
- ↑ Schmidt ↓, s. 128.
Bibliografia
- John Barry: International Encyclopedia of Environmental Politics. Taylor & Francis, 2002. ISBN 978-0415202855. Cytat: All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting...[I]n subsequent European elections, green voters have tended to be more left-leaning...the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left-wing persuasion....
- Rodney P. Carlisle: Encyclopedia of politics: the left and the right. T. cz.2. University of Michigan, 2005. ISBN 1-4129-0409-9.
- Alan Maass, Howard Zinn: The Case for Socialism. Haymarket Books, 2010. ISBN 978-1608460731.
- Charles Loch Mowat: Britain Between the Wars: 1918–1940. 1955.
- Eric Neumayer. The environment, left-wing political orientation, and ecological economics. „Ecological Economics”, 2004.
- Michael Schmidt, Lucien Van der Walt: Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Counter-Power 1.. AK Press, 2009. ISBN 978-1-904859-16-1.