Cenotaf
Cenotaf albo kenotaf (gr. κενοτάφιον - kenotaphion, od κενός - "pusty" i τάφος - "grób") – symboliczny grobowiec wznoszony w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie, a w epoce nowożytnej w Indiach.
W Egipcie wznoszono je w Abydos, miejscu kultu Ozyrysa np. budowla z czasów faraona Senusereta III. W Grecji i w Rzymie wznoszono dwa rodzaje cenotafów:
- tumulus inanis (łac. – pusty grób) – symboliczny grób dla upamiętnienia zmarłego lub poległego poza granicami kraju
- tumulus honorarius (łac. – grób zaszczytny) – wznoszony dla uczczenia bohaterów, np. w miejscu ich śmierci.
W czasach nowożytnych spotyka się cenotafy świętych, postaci historycznych np. św. Wojciecha w kształcie tumby w katedrze w Gnieźnie ustawiony obok relikwiarza.
W krajach anglosaskich cenotafami są symboliczne groby nieznanego żołnierza np. w Londynie, Belfaście czy w Auckland.
Cenotaf jest centralnym punktem Voortrekker Monument w Pretorii w Republice Południowej Afryki. Za cenotaf uważany jest także Pomnik Bitwy Narodów w Lipsku.
W Polsce za oryginalną formę cenotafu uznaje się krakowskie kopce: Kopiec Kraka, Kopiec Wandy, Kopiec Kościuszki i Kopiec Piłsudskiego. Typowym przykładem cenotafu jest natomiast Grób Żołnierza Polskiego w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu.
Ponadto niekiedy na nagrobkach rodzinnych wymienia się jako pochowane symbolicznie osoby, których pochowanie w grobie rodzinnym było niemożliwe (np. osoby zmarłe i zamordowane w obozach koncentracyjnych).
Swoje cenotafy mają m.in.: Michał Anioł Buonarroti w Rzymie (właściwy grobowiec we Florencji), Dante Alighieri we Florencji (właściwy grobowiec w Rawennie), Jan Tarło, Michał Kazimierz Ogiński, Jan Paweł II w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie oraz Lech Kaczyński na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
