Cenotaf
Cenotaf, kenotaf, kenotafium (gr. κενοτάφιον kenotaphion, od κενός, ’pusty’ i τάφος, ’grób’) – symboliczny grobowiec, wznoszony w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie, a w epoce nowożytnej w Indiach.
W Egipcie wznoszono je w Abydos, miejscu kultu Ozyrysa (np. budowla z czasów faraona Senusereta III). W Grecji i w Rzymie wznoszono dwa rodzaje cenotafów:
- tumulus inanis (łac. – pusty grób) – symboliczny grób dla upamiętnienia zmarłego lub poległego poza granicami kraju;
- tumulus honorarius (łac. – grób zaszczytny) – wznoszony dla uczczenia bohaterów, np. w miejscu ich śmierci.
Cenotaf jest centralnym punktem Voortrekker Monument w Pretorii w Republice Południowej Afryki.
Cenotafy indyjskie upamietniały najczęściej przedstawicieli arystokracji. Tworzono również cenotafy dla par małżeńskich, gdy żona zdecydowała się na śmierć w ceremoni sati. Przyjmowały formę grupy kolumn usytowanych na planie kwadratu lub koła, zwieńczonych dachem lub kopułą. W centrum takiego symbolicznego grobowca ustawiano kolumnę, płytę kwadratową lub lingam [1].
Europa
W krajach anglosaskich cenotafami są symboliczne groby nieznanego żołnierza, np. w Londynie, Belfaście czy w Auckland. Za cenotaf uważany jest także Pomnik Bitwy Narodów w Lipsku.
Polska
W Polsce za oryginalną formę cenotafu uznaje się krakowskie kopce: Kopiec Kraka, Kopiec Wandy, Kopiec Kościuszki i Kopiec Piłsudskiego. Typowym przykładem cenotafu jest natomiast Grób Nieznanego Żołnierza w Krakowie oraz Grób Żołnierza Polskiego w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu.
W czasach nowożytnych spotyka się cenotafy świętych, postaci historycznych, np. św. Wojciecha w kształcie tumby w katedrze w Gnieźnie, ustawiony obok relikwiarza.
Ponadto niekiedy na nagrobkach rodzinnych wymienia się jako pochowane symbolicznie osoby, których pochowanie w grobie rodzinnym było niemożliwe (np. osoby zmarłe i zamordowane w obozach koncentracyjnych).
Swoje cenotafy mają m.in.: Michał Anioł Buonarroti w Rzymie (właściwy grobowiec we Florencji), Dante Alighieri we Florencji (właściwy grobowiec w Rawennie), Jan Tarło, Michał Kazimierz Ogiński, Jan Paweł II w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie oraz Lech Kaczyński na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Zobacz też
- ↑ II.1. Materialne świadectwa pamięci sati. W: Przemysław Szczurek: Sati. Samopalenie wdów indyjskich w najdawniejszych relacjach Wschodu i Zachodu. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2013, s. 244, seria: Świat Orientu. ISBN 978-83-63778-15-6.