1 Armia Francuska „Ren i Dunaj”
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
26 grudnia 1943 |
| Rozformowanie |
1 sierpnia 1945[1] |
| Nazwa wyróżniająca |
Ren i Dunaj |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Podległość | |
| Skład |
patrz tekst |
1 Armia Francuska „Ren i Dunaj” (fr. 1re Armée Française „Rhin et Danube”) – związek operacyjny Francuskiej Armii Wyzwolenia w czasie II wojny światowej, w którego składzie znajdowały się 19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej.
Nazwy jednostki
[edytuj | edytuj kod]- 2 Armia (2e Armée): 26 grudnia 1943 – 23 stycznia 1944
- Armia B (Armée B): 23 stycznia 1944 – 23 września 1944
- 1 Armia Francuska (1re Armée Française): 23 września 1944 – maj 1945
- 1 Armia Francuska „Ren i Dunaj” (1re Armée Française „Rhin et Danube”): maj – 1 sierpnia 1945
Sformowanie
[edytuj | edytuj kod]31 lipca 1943 roku doszło do zjednoczenia Sił Wolnych Francuzów (FFL) podległych rozkazom Komitetowi Wolnej Francji generała Charles’a de Gaulle’a i Armii Afryki, która po rozwiązaniu Armii Rozejmowej opowiedziała się za antypetainowskim generałem Henrim Giraudem. Utworzona została Francuska Armia Wyzwolenia – siły zbrojne Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, a następnie Rządu Tymczasowego[2].
W grudniu 1943 roku w składzie Francuskiej Armii Wyzwolenia sformowana została 2 Armia, którą od stycznia 1944 roku zaczęto nazywać Armią B. Jej dowódcą został generał armii Jean de Lattre de Tassigny – były oficer Armii Rozejmowej, który ze względu na wydanie podkomendnym rozkazu walki z hitlerowcami w listopadzie 1942 został wtrącony do więzienia przez reżim Vichy[3].
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Dowódca:
- generał Jean de Lattre de Tassigny
1 Korpus Armijny (dowódca: generał Henry Martin, następnie generał Antoine Béthouart[4]):
2 Marokańska Dywizja Piechoty
4 Marokańska Dywizja Górska
9 Kolonialna Dywizja Piechoty
14 Dywizja Piechoty
1 Dywizja Pancerna
2 Korpus Armijny (dowódca: generał Henry Martin, następnie generał Joseph de Goislard de Monsabert)[5]:
1 Marszowa Dywizja Piechoty (w marcu 1945 roku wyłączona ze składu armii i podporządkowana Armii Alpejskiej[6])
1 Dywizja Piechoty[7]
3 Algierska Dywizja Piechoty
2 Dywizja Pancerna[a] (w składzie armii między 5 grudnia 1944 a 10 lutego 1945 roku)
5 Dywizja Pancerna
Pozostałe jednostki 1 Armii Francuskiej:
10 Dywizja Piechoty
27 Dywizja Piechoty Górskiej (w marcu 1945 roku wyłączona ze składu armii i podporządkowana Armii Alpejskiej)
Batalion de Choc
Zgrupowanie Komandosów Afryka
Zgrupowanie Komandosów Francja- cztery Zgrupowania Taborów Marokańskich
- szesnaście zgrupowań artylerii
- sześć pułków niszczycieli czołgów
- dwa rozpoznawcze pułki pancerne
- cztery pułki inżynieryjnie
- trzy pułki pionierów[b]
- dwanaście zgrupowań artylerii przeciwlotniczej
- jednostki transportowe, medyczne, kwatermistrzowskie
Szlak bojowy
[edytuj | edytuj kod]Swój szlak bojowy Armia B rozpoczęła 15 sierpnia 1944 roku od lądowania w Prowansji. Uprzednio, w lipcu, został do niej włączony wycofany z Włoch Francuski Korpus Ekspedycyjny. Późnym latem wyzwolone zostały między innymi Marsylia, Tulon i Lyon. 12 września 1944 roku doszło do spotkania z 2 Dywizją Pancerną[8][9]. W tym samym czasie związek taktyczny otrzymał nową nazwę – 1 Armia Francuska. Doszło także do włączenia w jej skład części bojowników walczących dotąd we Francuskich Siłach Wewnętrznych (FFI) – zjednoczonego Ruchu Oporu.
W październiku armia wzięła udział w bitwie o Wogezy, natomiast zimą z 1944 na 1945 rok w wyzwoleniu Alzacji, między innymi w ciężkich walkach pod Colmarem. W marcu 1 Armia Francuska przekroczyła Ren wkraczając w granicę Niemiec i tocząc boje na Linii Zygfryda. W kwietniu i maju armia wzięła udział w walkach w Badenii i Wirtembergii, w Schwarzwaldzie oraz w Vorarlbergu. Swój szlak bojowy zakończyła w południowo-zachodnich Niemczech oraz w zachodniej Austrii[10].
Po wojnie żołnierze 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” pełnili służbę okupacyjną w Niemczech i w Austrii[11].
-
Wyzwolenie Francji południowo-wschodniej późnym latem 1944 -
Walki w Alzacji w listopadzie i grudniu 1944 -
Walki nad Renem w styczniu i lutym 1945 -
Walki w Niemczech między 31 marca a 19 kwietnia 1945 -
Walki w Niemczech i w Austrii między 20 kwietnia a 8 maja 1945
Stan liczebny
[edytuj | edytuj kod]| Data | liczba ludzi |
|---|---|
| sierpień 1944 | 50 tys. |
| wrzesień 1944 | 77 tys. |
| listopad 1944 | 237 tys. |
| listopad 1944 – styczeń 1945 | 248 tys. |
| styczeń – luty 1945 | 265 tys. |
| luty – marzec 1945 | 262 tys. |
| marzec 1945 | 250 tys.[c] |
| kwiecień – maj 1945 | 252 tys. |
Po wyzwoleniu Francji około 114 tysięcy byłych bojowników Ruchu Oporu (ponad 30% stanu FFI) dołączyło do Francuskiej Armii Wyzwolenia. Część z nich trafiła do już istniejących jednostek 1 Armii Francuskiej, z reszty sformowano 1 Dywizję Piechoty, 10 Dywizję Piechoty, 14 Dywizję Piechoty i 27 Dywizję Piechoty Górskiej[13].
Straty armii między sierpniem 1944 a majem 1945 roku wyniosły 13 874 zabitych i 42 256 rannych[14].
Znak wyróżniający, sprzęt i mundury
[edytuj | edytuj kod]Znak wyróżniający 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” był wzorowany na herbie Colmar – francuskiego miasta w departamencie Górny Ren, o który armia toczyła ciężkie boje zimą z 1944 na 1945. Wprowadzono go w czerwcu 1945 roku.
1 Armia Francuska używała sprzętu amerykańskiego i brytyjskiego, a niekiedy także przedwojennego francuskiego (między innymi karabinów MAS 36 i pistoletów maszynowych MAS 38). W przypadku mundurów stosowano zarówno umundurowanie francuskie wz. 35 i wz. 41[15], jak i amerykańskie oraz brytyjskie[16].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czadyjski Pułk Marszowy złożony był praktycznie wyłącznie z Hiszpanów – emigrantów z faszystowskiego państwa generała Francisco Franco, w tym weteranów Ludowej Armii Republiki.
- ↑ W składzie 201 Pułku Pionierów Północnoafrykańskich służyły dwa bataliony złożone wyłącznie z Polaków: 19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej. Po zakończeniu krótko pełniły służę we francuskiej strefie okupacyjnej po czym wróciły do kraju z pełnym wyposażeniem.
- ↑ Ze składu armii wyłączono 1 Marszową Dywizję Piechoty (dawna 1 Dywizja Wolnych Francuzów) oraz 27 Dywizję Piechoty Górskiej podporządkowane Oddziałom Armii Alpejskiej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marie-Anne Corvisier-de Villèle, Inventaire des archives de la guerre: série P 1940-1946, t. II, 1997, s. 21.
- ↑ Extrait de l’appel aux Français d’Afrique du Nord – Audio Ina.fr [online], ina.fr [dostęp 2019-04-01] (fr.).
- ↑ Jean Lattre De Tassigny (De), 1038 compagnons, Compagnons – Musée de l’Ordre de la Libération [online], ordredelaliberation.fr [dostęp 2019-04-01].
- ↑ Antoine Béthouart, 1038 compagnons, Compagnons – Musée de l’Ordre de la Libération [online], ordredelaliberation.fr [dostęp 2019-04-01].
- ↑ Grandes unités composant la 1ère Armée française; Rhin et Danube [online], rhin-et-danube.fr [dostęp 2019-04-01] (fr.).
- ↑ 1re armée (France) – Histoire du Monde [online], histoiredumonde.net [dostęp 2020-06-21] (fr.).
- ↑ Marie-Anne Corvisier-de Villèle, Inventaire des archives de la guerre: série P 1940-1946, t. II, 1997, s. 68.
- ↑ 2 Dywizja Pancerna została przetransportowana z Afryki do Wielkiej Brytanii celem wzięcia udziału w lądowaniu w Normandii.
- ↑ Monument de la Jonction à Nod-sur-Seine [online], petit-patrimoine.com [dostęp 2019-10-17].
- ↑ Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” [online], renidunaj.pl [dostęp 2019-04-01] (pol.).
- ↑ Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” [online], renidunaj.pl [dostęp 2019-04-01] (pol.).
- ↑ Paul Gaujac, Le Débarquement de Provence, Histoire et Collections, 2004, p. 180.
- ↑ ISC, IHCC et CFHM - Le site de la stratégie et de l'histoire [online], aegeanhotels.net [dostęp 2024-04-22] (fr.).
- ↑ Maréchal De Lattre de Tassigny, Histoire de la 1re Armée française, Rhin et Danube (1949), Presses de la Cité, 1971, p. 603.
- ↑ Wzór przejęty po Państwie Francuskim.
- ↑ 19. i 29. Zgrupowanie Piechoty we Francji i w Polsce – www.indochiny.fora.pl [online], indochiny.fora.pl [dostęp 2019-04-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jean de Lattre de Tassigny, Histoire de la première armée française, Plon, 1949.
- Ouvrage collectif, Histoire générale illustrée de la Deuxième Guerre mondiale, Quillet, 1948.
- Jean-Christophe Notin, La Campagne d’Italie 1943-1945 : Les victoires oubliées de la France, Perrin, 2002.
- Jean-Christophe Notin, Les Vaincus seront les vainqueurs: Les Français en Allemagne (1945), Seuil, 2004.
- François de Lannoy, „La 1re armée et la libération de la France”, La Nouvelle Revue d’histoire, n. 74, septembre-octobre 2014, p. 39-43.