7 Batalion Strzelców (1939)

7 Batalion Strzelców

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	69 pułk piechoty
Dowódcy
Pierwszy	mjr Józef Wacław Szul
Działania zbrojne
kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939) bój pod Uniejowem (9–11 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Gniezno
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Podolska Brygada Kawalerii 26 Dywizja Piechoty Grupa Operacyjna Kawalerii gen. Grzmota-Skotnickiego

7 Batalion Strzelców (7 bs) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP, nieistniejący w czasie pokoju.

Mobilizacja

7 batalion strzelców został sformowany w dniach 24–25 sierpnia 1939 r. w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej w czasie A+48 przez 69 pułku piechoty w Gnieźnie, 17 Dywizji Piechoty płk. dypl. Mieczysława Mozdyniewicza. Po zmobilizowaniu batalion został podporządkowany dowódcy Armii „Poznań“. Batalion po wchłonięciu rezerwistów i pobraniu należnego tabelami mobilizacyjnymi broni, sprzętu i wyposażenia, osiągnął gotowość marszową 25 sierpnia. 7 batalion strzelców nie otrzymał hełmów i manierek. Batalion mobilizował się we wsi Piekary na północny zachód od Gniezna. Po południu 26 sierpnia batalion odmaszerował do miasta Skoki, poprzez Gniezno, Kłecko, Pomorzany. Zadaniem batalionu w składzie Oddziału Wydzielonego płk Stanisława Królickiego było zamknięcie przejść pomiędzy jeziorami Budziszewskim, a Włókno oraz dozorować teren do jezior na północy Czarne, na południu Garkie. Przystąpił tam do prac fortyfikacyjnych, do batalionu dołączyła jako wsparcie 3 bateria 67 dywizjonu artylerii lekkiej. Organizował obronę na rzece Wełniance.

7 bs w kampanii wrześniowej

Działania bojowe

Udział w obronie Wielkopolski

O świcie 1 września 7 batalion strzelców wraz z 3 baterią 67 dal znajdował się na stanowiskach w rejonie miasta Skoki, który na pozycji osłonowej 14 Dywizji Piechoty, na odcinku północno-zachodnim organizował obronę linii rzeki Wełnianki. 2 września w rejonie miasta Skoki 7 batalion strzelców został podporządkowany dowództwu Podolskiej Brygady Kawalerii, która przejęła odcinek i zadania osłony Poznania od 14 DP. Wieczorem 3 września 7 bs wraz z 3/67 dal przeszedł w podporządkowanie 26 Dywizji Piechoty i wykonał nocny marsz w rejon folwarku Paryż, Juncewo, Janowiec, osiągając ten rejon ok. godz. 16:00 4 września. 7 bs znajdował się na pozycji przejściowej obrony Armii „Poznań”. Ponownym marszem nocnym 4/5 września batalion zajął stanowiska obronne, na pozycji żnińskiej. Rano 5 września 7 bs i 43 kompania kolarzy ze składu 26 DP, ze wsparciem 3/67 dal zajął obronę na odcinku „Parlin”, pomiędzy jeziorami Wiecanowskim i Chomiąskim oraz dozorował odcinek Wieniec – Suchorzewo. W nocy 5/6 września batalion wykonał marsz do Janikowa, gdzie zajął obronę przeprawy na Noteci pomiędzy jeziorami Pakoskim a Mielno. Na tej pozycji pozostawał również 6 września. Tego dnia wraz z 26 DP wszedł w podporządkowanie Armii „Pomorze”. Nocą 6/7 września batalion przeszedł do rejonu Gopło. 7 września 7 bs wykonał 45 kilometrowy marsz wraz z 3 baterią 67 dywizjonu do Teodorowa pod Sompolnem. W trakcie przemarszów był ostrzeliwany przez niemieckich dywersantów. Wieczorem 7 września 7 bs ponownie wszedł w skład Podolskiej BK i powrócił ponownie do składu Armii „Poznań”. W nocy 7/8 września 7 bs z 3/67 dal przegrupował się do lasu Ladorudź na północ od Dąbia.

Udział w bitwie nad Bzurą

8 września gen. Kutrzeba włączył 7 bs z 3/67 dal w skład nowo utworzonej Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego, której zadaniem było natarcie 9 września na Wartkowice – Parzęczew, w celu wyjścia na tyły przeciwnika związanego natarciem 25 Dywizji Piechoty. Przed świtem 9 września oba pododdziały przemaszerowały do rejonu leśniczówka Ladorudz – Ladorudzek. Tego samego dnia około godz. 22:00, działając z rozkazu dowódcy grupy, gen. bryg. Skotnickiego, 7 bs majora Józefa Szula zajął bez walki las Rożniatów, około 4 km na południe od Dąbia. 10 września ok. godz. 16:00 7 bs i 3/67 dal dotarły z Rożniatowa do Wartkowic, a następnie zluzowały szwadron 4/14 pułku ułanów na pozycjach obronnych w rejonie skrzyżowania w Gostkowie. Zadaniem batalionu z baterią była obrona rejonu: Wartkowice, Gostków, w celu zamknięcia kierunków na Parzęczew i Łęczycę. 11 września ok. godz. 7:00 gen. Skotnicki wydał 7 bs i 3/67 dal rozkaz natychmiastowego marszu na Parzęczew. W dworze w Gostkowie pozostawiono 2 kompanię strzelecką z plutonem ckm i plutonem ppanc., która przygotowała obronę przejściową, miała w razie naporu nieprzyjaciela w walkach opóźniających wycofać się na Parzęczew. Po odejściu batalionu o godz. 8:00 niemiecki 360 pułk piechoty z artylerią z 221 DP zaatakował 2 kompanię z kierunku Poddębic, od strony Uniejowa również pojawiły się silne patrole niemieckie, wysadzono most na rzece Ner w Gostkowie. Po obronie dworu w Gostkowie 2 kompania wycofała się przez Białą Górę w stronę Wierzbówki, podążał za nią jeden batalion 360 pp. Niemiecki 375 pp zajął Białą Górę, a Wartkowice niemiecki 350 pp. Po otrzymaniu informacji o zbliżaniu się niemieckiej 221 DP rozkazem gen. Skotnickiego, 7 bs miał zamknąć ten kierunek poprzez zorganizowanie obrony na wschód od Białej Góry, co wykonano w styczności z niemiecką piechotą w godzinach popołudniowych. 12 września rano wobec stwierdzenia przygotowań do natarcia na obronę 7 bs, mjr Szul podjął decyzję o wyprzedzającym uderzeniu na silniejszego nieprzyjaciela w Białej Górze. O godz. 8:00 7 bs przy wsparciu 3 baterii 67 dal wykonał zaskakujące natarcie na Białą Górę i szturmem ją zajął. W wyniku tego boju, został uznany za czasowo niezdolny do walki niemiecki 375 pp i odrzucony na zachód. Wzięto ok. 200 jeńców, 70 niemieckich żołnierzy zginęło, wielu zostało rannych, zdobyto dużo broni i sprzętu. 7 bs poniósł duże straty osobowe: poległo 2 oficerów i 23 szeregowych, rannych 3 oficerów i 40 szeregowych, wśród nich ppor. Kazimierz Kozioł, zaginęło 30 szeregowych. Część Grupy Operacyjnej Kawalerii, atakującej na skrzydłach również osiągnęły niewielkie sukcesy. Późnym popołudniem przy wsparciu 3/67 dal, 7 bs wykonał natarcie na wzg. 119,7, jednak osłabiony porannym szturmem batalion, nie przełamał obrony niemieckiej i natarcie załamało się. Wieczorem 7 bs z 3/67 dal przemaszerował przez Sierpów, Łęczycę, Topolę Królewską i dotarły o świcie 13 września do m. Chrząstówek. Tam wypoczywał, będąc w odwodzie dowódcy Podolskiej BK.

14 września 7 bs i bateria 3/67 dal wyszły z podporządkowania Podolskiej BK i zostały bezpośrednio podporządkowane dowódcy GO gen. Stanisławowi Grzmot-Skotnickiemu, który przegrupował je na linię Ktery – Kutno, gdzie do godz. 19:00 prowadziły działania opóźniające. W nocy 15/16 września 7 bs z 3/67 dal został przegrupowany do obrony linii rzeki Ochni w rejonie wsi Kaszewy Kościelne. Przygotował obronę linii szosy i torów kolejowych na odcinku Kutno – Bedlno. Batalion rozwinął się 1 i 2 kompaniami strzeleckimi w I rucie obrony, a 3 kompanią strzelecką w odwodzie, był ostrzeliwany przez niemiecką artylerię, poniósł straty 2 poległych i 4 rannych. O godz. 17:00 7 bs wycofał się pod osłoną kawalerii przez Bedlno, Żychlin w kierunku Luszyna. W nocy 16/17 września siły główne GO wraz z 7 bs i 3/67 dal przegrupowały się do rejonu Luszyn, Model, gdzie dotarły ok. 9:00 17 września. W trakcie marszu były wielokrotnie bombardowane przez lotnictwo niemieckie i ostrzeliwane przez artylerię. 17 września rano 7 bs zajął obronę 1 i 3 kompaniami w I rzucie 2 kompanią w odwodzie ze wsparciem baterii 3/67 dal na stanowiskach ogniowych na polanie lasu Luszyn. 7 bs zajął stanowiska obronne na prawo od 70 pułku piechoty, mając na skrzydle szwadron kawalerii z pułku zbiorczego Pomorskiej Brygady Kawalerii. Po odejściu sąsiednich oddziałów batalion był atakowany przez lotnictwo niemieckie. Jako straż tylna zaczął wycofywać się, przed wycofaniem toczono potyczki na przedpolu z niemieckimi patrolami. W godzinach popołudniowych na oddziały grupy gen. Grzmota-Skotnickiego w rejonie Luszyn, Model wyszło niemieckie natarcie 3 Dywizji Lekkiej. Po walkach obronnych ok. godz. 18:00 rozpoczęto odwrót poprzez Lubików, Osmolin, Byki, Wszeliwy, Kaptury, Brzozów Stary. 7 bs i bateria 3/67 dywizjonu wycofywała się w kolumnie głównej grupy, podporządkowany dowódcy 70 pp płk. Alfredowi Konkiewiczowi. 18 września o świcie GO gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego dotarła wraz z pozostałościami 7 bs i 3 baterii do rejonu Brzozów, Zalesie i znalazła się w okrążeniu w rejonie Bud Iłowskich i Starych Bud. Z pozostałości 7 bs i III batalionu 58 pułku piechoty utworzono zbiorczy batalion. 18 września po godz. 15:00 7 bs podjął marsz, w rejonie wsi Henryków 7 bs został ostrzelany przez niemiecką piechotę ogniem km i ostrzelany ogniem artylerii. Batalion rozwinął się do natarcia i zdobył wieś, a w niej 7 motocykli niemieckich z karabinami maszynowymi i 2 samochody 3 tonowe z amunicją, jedno działo oraz kilkunastu jeńców. Późnym popołudniem po zniszczeniu sprzętu ciężkiego o godz. 15:00 wyruszyło natarcie okrążonych resztek jednostek obu armii w kierunku Bzury, pozostałości GO gen. Skotnickiego, w tym 7 bs, przemieszczały się za resztkami GO gen. Bołtucia, niemieckie przeciwuderzenie powstrzymało dalsze natarcie. Na pozostające w okrążeniu jednostki w godz. 17:00 – 18:00 niemiecka artyleria dokonała zmasowanego ostrzału, doprowadzając do rozbicia i rozproszenia całkowitego wszystkich będących tam oddziałów i pododdziałów. 7 bs wyrwał się z okrążenia i przekroczył Bzurę. 19 września liczył 270 żołnierzy, a spieszona 3 bateria bez armat liczyła ok. 50 żołnierzy, dołączyło się ok. 70 żołnierzy z innych jednostek. Podjął marsz w kierunku Modlina przez Puszczę Kampinoską, w jego trakcie został silnie zbombardowany oraz zaatakowany przez niemieckie samochody pancerne i czołgi. Pod Palmiry przebiło się ok. 40 żołnierzy z mjr. Szulem. Częściowo pozostałość batalionu rozproszyła się i w większości dostali się do niemieckiej niewoli. Niewielkie grupy przedarły się przez linie niemieckie do Warszawy.

Obsada dowódcza 7 bs

Dowództwo batalionu:

• dowódca batalionu – mjr Józef Wacław Szul
• adiutant batalionu – ppor. rez. Izydor Pawlak
• oficer informacyjny – ppor. rez. Józef Krzak
• oficer łączności – por. Stanisław Jaszczuk
• oficer materiałowy – ppor. rez. Edward Jaśkowiak
• oficer taborowy – ppor. rez. Marian Pawłowski
• lekarz batalionu – ppor. lek. Henryk Wróbel

pododdziały batalionu:

• dowódca plutonu zwiadowców – ppor. Józef Witczak
• dowódca plutonu przeciwpancernego – ppor. Edmund Konrad Sikorski
• dowódca plutonu pionierów – sierż. Rożek
• dowódca 1 kompanii strzeleckiej – por. Marian Jaworski
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Florian Kozłowski
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Alfred Rosochowicz
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Kazimierz Przychodzki
• dowódca 2 kompanii strzeleckiej – ppor. Kazimierz Kozioł
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Roman Jan Szymański
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Karpiński
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Józef Kara
• dowódca 3 kompanii strzeleckiej – kpt. Stanisław Henryk Potarzycki
  • dowódca I plutonu – por. rez. Maksymilian Jerzy Boreta
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Józef Jakubek
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Marian Parliński †12 IX 1939 Biała Góra
• dowódca kompanii ckm – por. Jerzy Eugeniusz Rudnicki
  • dowódca I plutonu ckm – ppor. rez. Władysław Kuberka †12 IX 1939 Biała Góra
  • dowódca II plutonu ckm – ppor. rez. Witold Tomczak
  • dowódca III plutonu ckm – ppor. rez. Jan Krajewski III
  • dowódca IV plutonu ckm na taczankach – ppor. rez. Stanisław Owczarek
  • dowódca plutonu moździerzy – ppor. rez. Stanisław Wasilewicz

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Ludwik Głowacki: 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1969.
• Przemysław Dymek: 17 Pułk Artylerii Lekkiej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 132. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2012. ISBN 978-83-62046-37-9.
• Piotr Bauer: 69 pułk piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 103. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-31-4.
• Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982. ISBN 83-210-0385-0.
• Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13441-6.
• Józef Szul: Relacja z kampanii w Polsce. [w:] B.I.038e [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-12-08. [dostęp 2022-11-23].