Acetylenki
Acetylenki, M–C≡C–M i M–C≡C–~ (gdzie M = atom dowolnego metalu) – grupa związków metaloorganicznych, kompleksy alkilowe alkinów. Na ogół nietrwałe[1]. W związkach tych jeden lub oba atomy wodoru z acetylenu są zastąpione atomami dowolnego metalu. Podwójnie podstawione pochodne acetylenu można także uważać za rodzaj węglików, gdyż zawierają wyłącznie atomy węgla i metalu.
Czasami pod tym terminem rozumie się również kompleksy alkinowe i kompleksy alkilidynowe (patrz: kompleks acetylenowy).
Otrzymywanie
[edytuj | edytuj kod]Acetylenki można otrzymać przez działanie alkinów na roztwory soli metali ciężkich (np. srebra i miedzi). Karbid (CaC2) jest wytwarzany w przemyśle w reakcji tlenku wapnia z koksem.
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Acetylenki litowców i berylowców rozkładają się pod wpływem wilgoci, a z wodą reagują gwałtownie. W chemii organicznej są wykorzystywane jako źródło grupy −C≡C−[2]. Z kolei acetylenki metali ciężkich są odporne na wilgoć i są stabilne na powietrzu, natomiast eksplodują od uderzenia i są stosowane jako inicjujące materiały wybuchowe[2], np. w spłonkach[1].
Przykłady acetylenków
[edytuj | edytuj kod]- acetylenek wapnia (karbid)
- acetylenek srebra
- acetylenek magnezu
- acetylenek miedzi(I)
- acetylenek miedzi(II)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 14, ISBN 83-7183-240-0.
- ↑ a b Acetylides, [w:] Robert Matyáš, Jiří Pachman, Primary Explosives, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2013, s. 303, DOI: 10.1007/978-3-642-28436-6, ISBN 978-3-642-28435-9 (ang.).