Adamsyt

Adamsyt
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	10-chloro-5,10-dihydrofenarsazynina
	Inne nazwy i oznaczenia
	chlorek fenarsazyny, difenyloaminochloroarsyna
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C12H9AsClN
Masa molowa	277,58 g/mol
Wygląd	żółte kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	578-94-9
PubChem	11362
SMILES
	Cl[As]1C2=C(C=CC=C2)NC3=CC=CC=C31
InChI
	InChI=1S/C12H9AsClN/c14-13-9-5-1-3-7-11(9)15-12-8-4-2-6-10(12)13/h1-8,15H
	InChIKey
	PBNSPNYJYOYWTA-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,65 g/cm³; ciało stałe; 1,648 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	bardzo słabo rozpuszczalny
	w innych rozpuszczalnikach
	aceton: 13 g/100 g[potrzebny przypis]; słabo w CCl; 4, benzenie i ksylenie
Temperatura topnienia	195 °C
Temperatura rozkładu	410 °C
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H301, H331, H410
Zwroty P	brak wiarygodnych danych
	Podobne związki
Podobne związki	fenotiazyna
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Adamsyt (chlorek fenarsazyny) – arsenoorganiczny związek chemiczny stosowany jako gaz łzawiący, drażniący bojowy środek trujący z podgrupy sternitów. Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego chemika Rogera Adamsa, który go po raz pierwszy otrzymał.

W stanie czystym adamsyt jest substancją krystaliczną, koloru żółtego. Produkt techniczny ma barwę zieloną. Adamsyt nie rozpuszcza się w wodzie, słabo w rozpuszczalnikach organicznych (podgrzewanie zwiększa rozpuszczalność).

Jest mało reaktywny chemicznie. Nie hydrolizuje w wodzie. Rozkłada się pod wpływem silnych utleniaczy, jak stężony kwas azotowy.

Adamsyt może być używany tylko w postaci aerozolu, silnie drażniącego błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych. Objawami toksycznego działania jest natychmiastowy silny łzotok, a po kilku minutach ból w piersiach i utrudnione oddychanie. Objawy ustępują po kilku godzinach bez trwałych następstw.

Po raz pierwszy został najprawdopodobniej użyty przez Brytyjczyków w 1919 roku w czasie wojny domowej w Rosji przeciwko bolszewikom. Pewne niekompletne dane wskazują, że adamsyt mógł być używany jeszcze przed końcem I wojny światowej przez Włochy^[4]. W roku 1932 został zastosowany przez wojsko amerykańskie podczas pacyfikacji marszu weteranów, tzw. Bonus Army, powodując śmierć ciężarnej kobiety^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-98, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d 10-Chloro-5,10-dihydrophenarsazine, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 491146 [dostęp 2012-04-12] (niem. • ang.).
↑ arsenic compounds, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28] (ang.).
↑ LeszekL. Konopski LeszekL., Historia broni chemicznej, Warszawa: Bellona, 2009, s. 56, 66, ISBN 978-83-11-11643-6 .
↑ Richard D.R.D. Albright Richard D.R.D., Cleanup of Chemical and Explosive Munitions. Locating, Identifying Contaminants, and Planning for Environmental Remediation of Land and Sea Military Ranges and Ordnance Dumpsites, Norwich: William Andrew Pub., 2008, s. xxi, ISBN 978-0-8155-1540-1 .

Bibliografia

1000 słów o chemii i broni chemicznej, ZygfrydZ. Witkiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, ISBN 83-11-07396-1, OCLC 19360683 .

[CRC-1] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-98, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[GESTIS-2] 10-Chloro-5,10-dihydrophenarsazine, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 491146 [dostęp 2012-04-12] (niem. • ang.).

[CLI-3] arsenic compounds, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28] (ang.).

[Konopski-4] LeszekL. Konopski LeszekL., Historia broni chemicznej, Warszawa: Bellona, 2009, s. 56, 66, ISBN 978-83-11-11643-6 .

[Albright-5] Richard D.R.D. Albright Richard D.R.D., Cleanup of Chemical and Explosive Munitions. Locating, Identifying Contaminants, and Planning for Environmental Remediation of Land and Sea Military Ranges and Ordnance Dumpsites, Norwich: William Andrew Pub., 2008, s. xxi, ISBN 978-0-8155-1540-1 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]