Aleksander Holas
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 czerwca 1993 |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
|
kościół Chrystusa Odkupiciela w Poznaniu | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Aleksander Holas (ur. 6 grudnia 1911 w Jutrosinie, zm. 27 czerwca 1993 w Poznaniu)[1] – polski architekt, konserwator zabytków, urbanista i pedagog.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod].jpg)
.jpg)
_(Church_of_St._Bartholomew_in_Sm%C3%B3lnik)_(1).jpg)
Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Pobiedziskach, gdzie jego ojciec był burmistrzem, kontynuował naukę w Gimnazjum w Trzemesznie. Następnie studiował na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej[2], który ukończył w 1939.
Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Mielcu, gdzie do końca wojny pracował jako technik budowlany w zakładch lotniczych[2].
Po wojnie w Trzemesznie pracował przy odbudowie macierzystego gimnazjum spalonego podczas wojny. Jednocześnie na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zajmował się zabezpieczeniem i odbudową zabytkowych kościołów w Trzemesznie, Strzelnie oraz Gnieźnie (katedra prymasowska). Podczas prac renowacyjnych prowadzonych w kościele dawnych kanoników regularnych w Trzemesznie dokonał odkrycia międzynawowej kolumny romańskiej. W 1946 wraz z prof. Zdzisławem Kępińskim w kościele ponorbertańskim w Strzelnie dokonali odkrycia rzeźbionych kolumn romańskich oraz obudowy romańskiego tympanonu północnego[2][3].
Od lutego 1946 był zatrudniony na stanowisku architekta w Urzędzie Miejskim w Gnieźnie. Pełnił funkcję architekta kurii metropolitalnych w Gnieźnie (1948–1986) i Poznaniu (1969–1980). W 1949 przeniósł się do Poznania, gdzie utworzył Pracownię Konserwacji Zabytków, pełniąc do 1969 funkcję jej kierownika i głównego projektanta[2].
Równolegle pracował jako pedagog w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1945–1951), później prowadził zajęcia na Uniwersytecie Poznańskim dla studentów historii sztuki (1953–1965)[2].
W latach 1961–1965 pracował jako starszy projektant w biurze projektów Zakładu Projektowania i Usług Inwestycyjnych Inwestprojekt. Potem w Pracowniach Konserwacji Zabytków w Poznaniu.
W 1955 otrzymał zespołową Nagrodę Państwową II stopnia za wybitne osiągnięcia w odbudowie i wydobyciu artystycznych i historycznych wartości renesansowego Ratusza w Poznaniu[4].
Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się tuż przed II wojną światową, miał czterech synów. W 1967 poślubił Marię Perzyńską[2].
Zmarł w Poznaniu, pochowany na cmentarzu parafialnym w Luboniu[5] (kwatera 8-3-10)[6].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]Dzieła:
- odbudowa Starego Miasta w Poznaniu po zniszczeniach II wojny światowej (np. Pałac Działyńskich i Górków) – współudział,
- rekonstrukcja kościoła bernardyńskiego w Poznaniu – współudział,
- regotyzacja katedry gnieźnieńskiej – współudział,
- remont konserwatorski kościoła w Gieczu – współudział,
- 63 projekty kościołów i kaplic na terenie Polski[2], m.in.:
- Kolegiata Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Pile[7],
- kościół Chrystusa Odkupiciela w Poznaniu[8],
- kościół Chrystusa Wieczystego Kapłana w Gnieźnie,
- kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Kole[9],
- kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Orzechowie[10],
- kościół Matki Bożej Szkaplerznej w Golinie[11],
- kościół Najświętszego Serca Jezusa w Śremie,
- kościół Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Kozach[12],
- kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Kaliszu[13],
- kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Sędzinach[14],
- kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Czerwonaku[15],
- kościół Opatrzności Bożej w Stalowej Woli[16],
- kościół św. Andrzeja Boboli w Poznaniu,
- kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu (Starołęka) – poprawki do projektu Rogera Sławskiego,
- kościół św. Barbary w Rudnikach[17],
- kościół św. Bartłomieja Apostoła w Smólniku[18],
- kościół św. Brata Alberta Chmielowskiego w Częstochowie,
- kościół św. Izydora w Biadkach,
- kościół śś. Janów w Pile,
- kościół św. Józefa Oblubieńca NMP we Wręczycy,
- kościół św. Józefa Robotnika w Kraśniku,
- kościół św. Maksymiliana Marii Kolbego w Częstochowie,
- kościół św. Marcina w Chwalborzycach,
- kościół Świętego Krzyża w Poznaniu[8],
- kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Ochlach[19].
Według Izabeli Pileckiej-Lasik (historyka sztuki) realizacje Holasa były przykładem modernistycznego oderwania się od szeroko rozumianej tradycji chrześcijańskiej. Jego kościoły przypominały prostopadłościenne formy świeckie – domów jednorodzinnych, hal sportowych, czy fabrycznych i same z siebie nie tworzyły przestrzeni sakralnych[20].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
-
-
Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Orzechowie -
-
-
-
Kaplica na cmentarzu parafialnym w Mogilnie -
_(2).JPG)
.JPG)
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Pro Ecclesia et Pontyfice (Watykan, 1968)[2]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Aleksander Holas [online], archimemory.pl [dostęp 2023-08-23].
- ↑ a b c d e f g h Stanisław Malepszak. Z cyklu osobowości lubońskie. O Aleksandrze Holasie. „Wieści Lubońskie”. Nr 3 (50), s. 6–7, marzec 1995. Luboń: Biblioteka Miejska w Luboniu. ISSN 1232-356X. [dostęp 2024-07-13].
- ↑ Projekt – Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945–2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 341, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 7, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-12].
- ↑ In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Aleksander Holas [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Cmentarz "Żabikowo" w Luboniu [online], lubon.pro-gis.pl [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Historia Parafii i Opis Kolegiaty | RZYMSKOKATOLICKA PARAFIA PW. NMP WSPOMOŻENIA WIERNYCH W PILE [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ a b Maciej Brzeziński, POZNAŃSKIE HISTORIE: Współczesne kościoły Poznania [online], POZNAŃSKIE HISTORIE, 18 września 2016 [dostęp 2024-07-13].
- ↑ Historia Parafii, Matka Boża Częstochowska w Kole [online], Parafia MBCZ w Kole [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Historia – Parafia w Orzechowie [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ GOLINA par. pw. MB Szkaplerznej • Archidiecezja Gnieźnieńska [online], archidiecezja.pl [dostęp 2024-07-13].
- ↑ Parafia NMP Częstochowskiej w Kozach - Zarys historii parafii [online], parafia-nmp-czestochowskiej-w-kozach.mozello.pl [dostęp 2024-07-13].
- ↑ Budowa świątyni [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ O parafii – Parafia Sędziny [online], parafiasedziny.wiciak.com [dostęp 2024-07-13].
- ↑ Historia parafii w Czerwonaku [online], Parafia w Czerwonaku, 21 marca 2009 [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Historia parafii w Stalowej Woli [online], Parafia Opatrzności Bożej w Stalowej Woli [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Regionalna Pracownia PTTK w Katowicach - Historia parafi Św Barbary w Rudnikach k. Zawiercia [online], krajoznawca.org [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Parafia Smólnik – Gmina Włocławek [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Ochle – historia dawna i nowsza [online], parafia-ochle.pl.tl [dostęp 2023-08-23].
- ↑ Izabela Pilecka-Lasik, Poznańskie kościoły współczesne – o języku architektury sakralnej, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.166, ISSN 0137-3552