Andrzej Tomczak

Andrzej Tomczak
Data i miejsce urodzenia	12 września 1922 ; Bisiekierz-Górzewo
Data i miejsce śmierci	8 lutego 2017 ; Toruń
	profesor nauk historycznych
	Specjalność: archiwistyka, historia nowożytna
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Doktorat	1950
Habilitacja	1964
Profesura	1974
	Doktor honoris causa; Uniwersytet Szczeciński – 2014
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
	Odznaczenia

Andrzej Kazimierz Tomczak (ur. 12 września 1922 w Biesiekierzu–Górzewie, zm. 8 lutego 2017 w Toruniu^[1]) – polski historyk, archiwista, profesor nauk humanistycznych, w czasie II wojny światowej działacz ZWZ.

Życiorys

Jego rodzicami byli: Józef i Aniela z domu Twardowska. Jego dziadek Kazimierz Twardowski był twórcą polskiej filozofii uniwersyteckiej i profesorem filozofii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a jego stryj, Kazimierz Tomczak, biskupem sufraganem łódzkim.

Edukację rozpoczął w szkole podstawowej i Prywatnym Gimnazjum Męskim A. Zimowskiego w Łodzi, naukę w liceum humanistycznym przerwał wybuch II wojny światowej. W 1942 uzyskał maturę w warszawskim tajnym Liceum im. Św. Stanisława. Po maturze uczył na tajnych kompletach w zakresie czteroklasowego gimnazjum (m.in.: polskiego, historii, geografii). W 1945 rozpoczął studia historyczne w Łodzi, które kontynuował od 1946 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie prof. Ludwik Kolankowski zaproponował mu stanowisko zastępcy asystenta. Podczas studiów zainteresował się archiwistyką. W 1947 i 1948 odbył praktykę w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie pod kierunkiem Adama Stebelskiego i Jadwigi Karwasińskiej. W 1948 uzyskał magisterium z filozofii w zakresie historii, na podstawie pracy Walenty Dembiński, ostatni kanclerz Polski Jagiellońskiej (promtorem był Ludwik Kolankowski). Po studiach jako młodszy asystent, a później asystent, kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na UMK. Na podstawie pracy Walenty Dembiński i jego ród uzyskał w 1950 stopień doktora nauk humanistycznych (jej promotorem był prof. Ludwik Kolankowski). W tym samym roku, ze względów politycznych, zmuszony był do opuszczenia UMK. Przeniósł się do Łodzi, gdzie od sierpnia podjął pracę na stanowisku archiwisty w tamtejszym Wojewódzkim Archiwum Państwowym.

Od 1955 był kustoszem w Wojewódzkim Archiwum Państwowym i kierował Oddziałem Zbiorów i Kolekcji. W tym okresie zajął się też metodyką archiwalną. W 1957 wrócił na UMK, gdzie objął stanowisko adiunkta w Katedrze Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii. Rada Wydziału Humanistycznego UMK w 1964, na podstawie rozprawy pt. Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów (XV–XVIII w.) oraz kolokwium habilitacyjnego, nadała mu stopień doktora habilitowanego w zakresie historii nowożytnej i nauk pomocniczych historii. W 1965 został docentem w Instytucie Historii UMK, a następnie kierownikiem Zakładu Archiwistyki. Od 1973 był zastępcą dyrektora Instytutu Historii i Archiwistyki, a w latach 1973–1990 kierownikiem Studium Podyplomowego Archiwistyki. Dzięki jego staraniom, w 1969 Instytut Historii UMK, jako jedyny w Polsce, został przekształcony w Instytut Historii i Archiwistyki. 4 kwietnia 1974 uchwałą Rady Państwa uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych, a 19 lutego 1981 profesora zwyczajnego. Z jego inicjatywy doszło do podpisania umowy o współpracy między UMK a Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych w Warszawie.

Głównym kierunkiem jego badań była archiwistyka, a ponadto: historia polityczna Polski XVI stulecia, dyplomatyka nowożytna, geografia historyczna i kartografia, historia regionalna (głównie Łęczyckie) oraz edytorstwo źródeł historycznych.

Autor 12 biogramów w Polskim Słowniku Biograficznym^[2].

Spoczywa w miejscowości w miejscowości Gieczno koło Łodzi.

Działalność

Członek licznych Rad i Stowarzyszeń, m.in.:

Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego,
Polskiego Towarzystwa Historycznego,
Stowarzyszenia Archiwistów Polskich,
Towarzystwa Naukowego w Toruniu,
Rady Archiwalnej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych,
Komitetu Redakcyjnego „Archeionu”,
Rady Naukowej Archiwum Polskiej Akademii Nauk,
Podkomisji Archiwalnej w Komisji Wydawnictw, Informacji, Bibliotek Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz zespołu dydaktycznego historii przy tymże Ministerstwie.
Rady Naukowej Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk,
Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk,
Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk,
Rady Naukowej Kasy im. Józefa Mianowskiego oraz Rady Programowej pisma tej Kasy „Nauka Polska, jej potrzeby, organizacja i rozwój”,
Zarządu Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej,
Komitetu Redakcyjnego Biblioteki Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej,
Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela,
Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.
członek honorowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego Oddziału Uniwersyteckiego w Toruniu
Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego^[3].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2013 roku za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, którym udekorowano go 3 maja 2013 r. podczas uroczystości na Zamku Królewskim z okazji Święta Narodowego 3 Maja^[4]^[5]. Wcześniej Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim OOP.
W 2014 roku uhonorowany tytułem Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Szczecińskiego^[6].
W 2015 roku odznaczony Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości za wybitne zasługi poniesione w walce z bronią w ręku o suwerenność i niepodległość Państwa Polskiego w latach 1939−1956^[7]
W 2015 roku odznaczony Medalem "Pro Patria".

Przypisy

↑ Instytut Historii i Archiwistyki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu [online], home.umk.pl [dostęp 2021-05-06] (pol.).
↑ 8 lutego zmarł Andrzej Tomczak. [dostęp 2017-02-16].
↑ Uchwała XVIII Walnego Zjazdu PTTK z dnia 14 września 2013 r. w sprawie nadania godności Członka Honorowego PTTK, „Gościniec PTTK”, nr 4(46)/2013, s. 8 [dostęp 2021-05-06] .
↑ Odznaczenia z okazji Święta Narodowego 3 Maja. prezydent.pl, 3 maja 2013. [dostęp 2013-05-03].
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2013 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2013 r. poz. 372)
↑ Prof. dr hab. Andrzej Tomczak. [dostęp 2015-03-11].
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 marca 2015 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2015 r. poz. 441)

Bibliografia

A. Tomczak, Studia Historico – Archivistica, Toruń 2002

Linki zewnętrzne

[1] Instytut Historii i Archiwistyki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu [online], home.umk.pl [dostęp 2021-05-06] (pol.).

[2] 8 lutego zmarł Andrzej Tomczak. [dostęp 2017-02-16].

[3] Uchwała XVIII Walnego Zjazdu PTTK z dnia 14 września 2013 r. w sprawie nadania godności Członka Honorowego PTTK, „Gościniec PTTK”, nr 4(46)/2013, s. 8 [dostęp 2021-05-06] .

[4] Odznaczenia z okazji Święta Narodowego 3 Maja. prezydent.pl, 3 maja 2013. [dostęp 2013-05-03].

[5] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2013 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2013 r. poz. 372)

[6] Prof. dr hab. Andrzej Tomczak. [dostęp 2015-03-11].

[MP15.441-7] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 marca 2015 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2015 r. poz. 441)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]