CSS Stonewall

Stonewall

Historia
Stocznia	Arman, Bordeaux
Położenie stępki	1863
Wodowanie	21 czerwca 1864
Zamówiony dla CS Navy
Nazwa	Sphinx
Kongelige Danske Marine
Nazwa	Staerkodder
CS Navy
Nazwa	Stonewall
Wejście do służby	styczeń 1865
Wycofanie ze służby	maj 1865
Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Nazwa	Kōtetsu
Wejście do służby	1869
Wycofanie ze służby	28 stycznia 1888
Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Nazwa	Azuma
Wejście do służby	7 grudnia 1871
Wycofanie ze służby	28 stycznia 1888
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1358 t normalna 1535 t pełna
Długość	całkowita 59 m na linii wodnej 55,7 m
Szerokość	9,6 m
Zanurzenie	4,6 m
Napęd
2 poziome maszyny parowe o mocy 1200 ind. KM, 2 kotły parowe, 2 śruby napędowe
Prędkość	9-10 w
Uzbrojenie
1 działo 254 mm, 2 działa 163 mm (stan początkowy)
Opancerzenie
burty: do 120 mm, kazamata dziobowa: 114 mm kazamata rufowa: 102 mm
Załoga	130

CSS Stonewall – okręt pancerny (taranowiec) Skonfederowanych Stanów Ameryki, a następnie japoński okręt pancerny Kōtetsu, przemianowany później na Azuma.

Budowa

Pancerny taranowiec „Stonewall” został zamówiony przez agenta rządu Skonfederowanych Stanów Ameryki Jamesa Bullocha, we francuskiej stoczni Arman w Bordeaux 16 lipca 1863, podczas wojny secesyjnej. Miał początkowo nosić nazwę CSS „Sphinx”, jego bliźniaczym okrętem był „Cheops”, dla zamaskowania odbiorcy. Kadłub wodowano 21 czerwca 1864, a okręt ukończono 25 października 1864. Z powodu protestów ambasady Stanów Zjednoczonych, rząd francuski jednak przed jego ukończeniem zabronił sprzedaży okrętu konfederatom i został on wówczas zaoferowany Danii, toczącej wojnę o Szlezwik. Został zakupiony przez Danię pod nazwą „Staerkodder”, lecz do sfinalizowania transakcji nie doszło, gdyż nie dotarł do Kopenhagi przed zakończeniem wojny i rząd duński zrezygnował z zakupu. „Sphinx” wówczas został przez stocznię sprzedany oryginalnie zamawiającym go konfederatom. Stał się przez to jedynym okrętem pancernym z zamówionych przez Konfederację w Europie, który zdołał wejść do służby. Był też jedynym z okrętów pancernych w służbie Konfederacji, zdolnym do podróży pełnomorskich, aczkolwiek projektowany był z możliwością użycia na wodach śródlądowych Missisipi. Zadaniem okrętu była m.in. walka z flotą Unii blokującą port Wilmington i żeglugą między Kalifornią a portami Północy.

Służba w marynarce Konfederacji

Zdjęcie dziobu

Profil

Zbliżenie

W grudniu 1864 dowództwo okrętu objął kmdr T.J. Page i zmieniono jego nazwę na CSS „Stonewall”, na cześć generała Thomasa Jacksona, nazywanego Stonewall (pol. mur kamienny). Pod nazwami „Staerkodder” i „Olinde”, w celu zamaskowania aktualnych właścicieli, CSS „Stonewall” wyruszył w styczniu 1865 z Kopenhagi w kierunku wód ojczystych, udając się po drodze do Francji, a następnie Hiszpanii w celu uzupełnienia zapasów. 24 marca 1865 natknął się pod Ferrolem, w którym przechodził remont spowodowany sztormem, na okręty Unii – wielki slup wojenny USS „Niagara” i slup USS „Sacramento”. Uchyliły się one jednak od walki, nie będąc opancerzone. W maju 1865 „Stonewall” dotarł do Hawany na Kubie (kolonii hiszpańskiej), gdzie jego dowódca dowiedział się o zakończeniu wojny secesyjnej, po czym zdał okręt władzom hiszpańskim w zamian za pieniądze dla załogi. Hiszpanie jednak w lipcu 1865 przekazali okręt USA. Nie wszedł mimo to do aktywnej służby w marynarce USA, lecz został odstawiony w stoczni Washington Navy Yard.

Służba w Japonii

W 1867 okręt został zakupiony dla floty shōguna. Dopiero 24 kwietnia 1868 został dostarczony do Jokohamy przez amerykańską załogę. Mimo to, powrócił następnie we władanie amerykańskie. 3 lutego 1869 został przekazany Japończykom – tym razem siłom cesarskim, toczącym wojnę domową i wszedł do służby pod nazwą „Kōtetsu” (jap. pancerny). Był pierwszym i przez pewien czas jedynym okrętem pancernym w Japonii oraz okrętem flagowym marynarki cesarskiej. Brał udział w bitwie w zatoce Hakodate w maju 1869.

7 grudnia 1871 został przemianowany na „Azuma”. W tym czasie przeszedł przezbrojenie. Służył jako okręt obrony wybrzeża. Wycofany został ze służby 28 stycznia 1888, lecz istniał jeszcze przez ok. 20 lat.

Opis

Okręt był konstrukcji drewnianej, z szerokim pasem pancernym pokrywającym burty w rejonie linii wodnej i nad nią. Pancerz wykonany był z kutego żelaza, w technologii warstwowej – zewnętrzna warstwa miała do 89 mm grubości (3½ cala) i spoczywała na warstwie drewna tekowego grubości 76 mm, a pod nią był pas żelaza grubości 32 mm (1¼ cala). Łączna grubość żelaznego pasa wynosiła 120 mm (4¾ cala). Taranowy dziób był wysunięty na 6 m do przodu. Okręt miał dwie śruby i dwa stery, a także pomocnicze ożaglowanie brygu.

Przekrój ukazujący rozmieszczenie opancerzenia i uzbrojenia

Główne uzbrojenie stanowiło początkowo odprzodowe działo 300-funtowe Armstrong (kalibru 10 cali – 254 mm), w pancernej kazamacie na samym dziobie, która miała trzy strzelnice, skierowane do przodu i na obie burty. Działo obracano w zależności od potrzeb. Uzbrojenie uzupełniały dwa gwintowane działa odprzodowe 70-funtowe Armstrong (kalibru 6,4 cala – 163 mm), w pancernej kazamacie blisko rufy, po jednym dziale na burtę. Każde z dział mogło strzelać przez jedną z dwóch strzelnic, skierowanych ukośnie w stronę dziobu lub rufy. Po modernizacji w 1871 uzbrojenie stanowiło jedno gwintowane działo odprzodowe 229 mm Armstrong (9 cali) i 4 gwintowane działa odprzodowe 165 mm Parrot (6,5 cala).

Bibliografia

• Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway's All the World's Fighting Ships, 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 133, 219. ISBN 0-85177-133-5.
• HansgeorgH. Jentschura HansgeorgH., Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869-1945, DieterD. Jung, PeterP. Mickel, Annapolis: Naval Institute Press, 1977, s. 12, ISBN 0-87021-893-X, OCLC 3273325 .
• Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) – Naval Historical Center: Stonewall. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).