Cezary Wojciech Haller

Cezary Haller
Cäsar Haller von Hallenburg
	kapitan
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1875 ; Jurczyce
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 1919 ; Kończyce Małe
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Jednostki	12 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna o Śląsk Cieszyński
	Odznaczenia
	;

Cezary Wojciech Rudolf Haller de Hallenburg (ur. 17 kwietnia 1875 w Jurczycach, zm. 26 stycznia 1919 w Kończycach Małych) – kapitan Wojska Polskiego, działacz polityczny, poseł na Sejm w Wiedniu.

Życiorys

Urodził się w 1875 roku w majątku Jurczyce pod Krakowem (gmina Skawina), jako piąte z kolei dziecko ziemianina Henryka Hallera von Hallenburga i Olgi z Treterów. Pochodził w prostej linii od Jana Hallera, księgarza i właściciela pierwszej w Polsce oficyny wydawniczej w XVI wieku. Starszym bratem Cezarego był gen. Józef Haller, dowódca Błękitnej Armii, Frontu Pomorskiego i Frontu Północno-Wschodniego. Dziad: Józef Haller (1783–1850) prezes senatu Wolnego Miasta Krakowa^[1].

Do siódmego roku życia wychowywał się, wraz z licznym rodzeństwem, na wsi. Należał obok innych członków rodziny do Sodalicji Mariańskiej oraz do Trzeciego Zakonu Świeckiego Franciszkańskiego (tercjarzy). Wielki wpływ na osobowość młodego Hallera wywarła atmosfera patriotyzmu i głębokiej religijności rodzinnego domu.

Ojciec Hallera brał udział w powstaniu styczniowym, dziadek ze strony matki był kapitanem Wojska Polskiego w powstaniu listopadowym i kawalerem krzyża Virtuti Militari.

W 1882 roku rodzina Hallerów przeniosła się do Lwowa, gdzie młody Haller rozpoczął naukę w gimnazjum niemieckim. Po jego ukończeniu wstąpił do wojskowej Niższej Szkoły Realnej w Koszycach na Węgrzech (obecnie Słowacja), a następnie do prestiżowej Wyższej Szkoły Realnej w Hranicach (niem. Maehrisch-Weisskirchen), do której uczęszczali także arcyksiążęta austriaccy. Po ich ukończeniu studiował w Technicznej Akademii Wojskowej w Wiedniu (oddział artylerii). Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 września 1896 w korpusie oficerów piechoty i wcielony do Batalionu Pionierów Nr 11 w Przemyślu^[2]. W 1899 został przeniesiony do Batalionu Pionierów Nr 4 w Ptuju^[3]. Na porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1900 w korpusie oficerów piechoty^[4]. W 1902 został przeniesiony do Batalionu Pionierów Nr 9 w Krakowie^[5]. W 1906 został urlopowany^[6].

Później wycofał się z wojska, by osiąść w rodzinnym majątku w Jurczycach. Dzięki niemu Radziszów i Jurczyce zostały połączone nowoczesną drogą. W 1911 roku wybrano go z ramienia konserwatystów na posła do parlamentu austriackiego (zajmował się sprawami Śląska Cieszyńskiego i występował w obronie prześladowanych Polaków z Poznańskiego). W czasie I wojny światowej wstawiał się za legionistami z II Brygady internowanymi na Węgrzech.

Osobny artykuł: Wojna polsko-czechosłowacka.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego w randze kapitana i walczył na Śląsku Cieszyńskim. Zginął 26 stycznia 1919 roku w przegranej bitwie z oddziałami czeskimi pod Kończycami Małymi w gminie Zebrzydowice w powiecie cieszyńskim. Stał na czele półbatalionu złożonego z 240 żołnierzy z kilkoma karabinami maszynowymi i dowodził obroną północnego skrzydła polskiego wzdłuż linii kolejowej. Po godzinie 4:00 rano w niedzielę 26 stycznia został zaskoczony atakiem kilku czeskich kompanii, które szybko rozbiły i rozproszyły podległe mu oddziały. Oddział polski został rozbity, a kpt. Haller ciężko ranny. W czasie odwrotu na Pruchną z upływu krwi zmarł w Kończycach Małych. Krótko po jego śmierci krążyły plotki o jego śmierci wskutek dobicia go przez Czechów bagnetem, co nie zostało potwierdzone przez jego siostrę po oględzinach ciała zmarłego.

6 lutego 1919 roku został pochowany w kaplicy rodowej w Dworach^[7].

25 lipca 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego i „w uznaniu zasług położonych w obronie granic Ojczyzny” mianowany majorem^[8].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (pośmiertnie, 17 maja 1922),
Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego I kl. (pośmiertnie, 2 października 1919)^[9]^[10],
Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego (pośmiertnie)^[10],
Dekret pochwalny Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (pośmiertnie)^[10]

Przypisy

↑ Emil Noiński, Cezary Haller (1875 – 1919) i jego udział w walkach o Śląsk Cieszyński w 1919 roku, [w:] Górny Śląsk 1918 – 1921, praca zbiorowa pod redakcją T. Skoczka, Warszawa 2015, s. 267-277.
↑ Schematismus 1897 ↓, s. 286, 871.
↑ Schematismus 1900 ↓, s. 282, 902.
↑ Schematismus 1901 ↓, s. 282, 912.
↑ Schematismus 1903 ↓, s. 275, 921.
↑ Schematismus 1907 ↓, s. 275, 959.
↑ Pogrzeb ś.p. Cezarego Hallera Czas 1919 nr 32 z 7 lutego s. 2.
↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 82 z 2 sierpnia 1919 roku, poz. 2891.
↑ Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 140. [dostęp 2020-05-06].
↑ ^a ^b ^c Pamiętnik Historyczny Bojowników o Niepodległość Śląska Zaolzańskiego. Cieszyn: 1938, s. 7.

Bibliografia

Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1897. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1896. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1900. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1899. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1901. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1900. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1903. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1902. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1907. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1906. (niem.).
W. Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Warszawa, 1990
J. Haller, Pamiętniki. Z wyborem dokumentów i zdjęć, Londyn 1964
G. Gąsior, Stawianie granicy, KARTA, nr 55/2008, s. 23.
D.Korbel, Śmierć kapitana, Tramwaj Cieszyński

[1] Emil Noiński, Cezary Haller (1875 – 1919) i jego udział w walkach o Śląsk Cieszyński w 1919 roku, [w:] Górny Śląsk 1918 – 1921, praca zbiorowa pod redakcją T. Skoczka, Warszawa 2015, s. 267-277.

[CITEREFSchematismus1897286,_871-2] Schematismus 1897 ↓, s. 286, 871.

[CITEREFSchematismus1900282,_902-3] Schematismus 1900 ↓, s. 282, 902.

[CITEREFSchematismus1901282,_912-4] Schematismus 1901 ↓, s. 282, 912.

[CITEREFSchematismus1903275,_921-5] Schematismus 1903 ↓, s. 275, 921.

[CITEREFSchematismus1907275,_959-6] Schematismus 1907 ↓, s. 275, 959.

[7] Pogrzeb ś.p. Cezarego Hallera Czas 1919 nr 32 z 7 lutego s. 2.

[8] Dz. Rozk. Wojsk. Nr 82 z 2 sierpnia 1919 roku, poz. 2891.

[9] Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 140. [dostęp 2020-05-06].

[SC-10] Pamiętnik Historyczny Bojowników o Niepodległość Śląska Zaolzańskiego. Cieszyn: 1938, s. 7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]