Edward Gibbon

Edward Gibbon
	; Portret Edwarda Gibbona, mal. Joshua Reynolds
Data urodzenia	8 maja 1737
Data śmierci	16 stycznia 1794
	Poseł do Izby Gmin z okręgu Lymington
Okres	od 1781; do 1784
Przynależność polityczna	Brytyjska Partia Wigów
	Poseł do Izby Gmin z okręgu Liskeard
Okres	od 1774; do 1780
Przynależność polityczna	Brytyjska Partia Wigów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Edward Gibbon (ur. 16 kwietnia^?/27 kwietnia 1737 w Putney, zm. 16 stycznia 1794 w Londynie) – angielski historyk, polityk, członek Royal Society, wolnomularz.

Biografia

Edward Gibbon urodził się w Putney 27 kwietnia 1737 roku. Pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej. Ojciec przyszłego pisarza Edward żył z fortuny zdobytej przez dziadka również Edwarda, matka Judith Porten pochodziła z rodziny o korzeniach niemieckich. W 1752 roku Edward został wysłany do oksfordzkiego Magdalene College. Pod wpływem pism katolickiego teologa Jacquesa-Bénigne’a Bossueta, w których się rozczytywał, 8 czerwca 1753 roku przeszedł na katolicyzm. Wiązało się to z eliminacją z życia publicznego i utratą wielu praw, co przeraziło jego ojca. Edward został wysłany do szkoły do Lozanny pod opieką pastora Daniela Pavillarda. Gibbon powrócił na łono Kościoła anglikańskiego przy okazji świąt Bożego Narodzenia w 1754 roku^[1].

Studia w Lozannie ukończył w 1758 roku. W latach 1760–1762, w trakcie wojny siedmioletniej, służył w milicji w Hampshire w stopniu kapitan. Pierwszą książkę Essai sur l’étude de la littérature opublikował w 1761 roku. W latach 1763–1765 odbył podróż po Europie. Przebywał w Paryżu, Szwajcarii oraz we Włoszech. Po śmierci ojca w 1770 roku został jedynym spadkobiercą. W latach 1774–1783 był posłem do Izby Gmin z ramienia Partii Wigów. Opowiadał się przeciwko niepodległości kolonii w Ameryce. W 1776 roku ukazał się pierwszy tom Zmierzchu i upadku cesarstwa rzymskiego^[2].

Natchnieniem do napisania dzieła, jak sam autor opowiadał współczesnym, był widok ruin Kapitolu i Forum Romanum w dniu 15 października 1764 roku. Wieczornej panoramie miał towarzyszyć słyszany śpiew franciszkanów z pobliskiego klasztoru Aracoeli. Wszystko to miało mieć dla pisarza przejmującą wymowę. Wówczas postanowił zgłębić przyczyny upadku cesarstwa rzymskiego^[1].

Drugi i trzeci tom monografii wydane zostały w 1781 roku. Książka cieszyła się dużą popularnością. Tomy czwarty, piąty i szósty ukazały się w 1788 roku. Pisarz zmarł 16 stycznia 1794 roku w Londynie^[2]. Został pochowany w Fletching Church w Sussex^[3].

Edward Gibbon był wolnomularzem^[4].

Zmierzch cesarstwa rzymskiego

Osobny artykuł: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego.

Jako autor monografii, stanowiącej syntezę historii cesarstwa rzymskiego i bizantyńskiego od 180 do 1453 roku, Edward Gibbon uważany jest za klasyka angielskiej literatury historycznej doby oświecenia. Na popularność opracowania wpłynęło szereg czynników: nowatorski sposób przeprowadzenia syntezy, erudycja autora, śmiałość w krytycznym podejściu do źródeł, styl pisarski, ale również rozpowszechniana o Gibbonie opinia, jako o obrazoburcy^[1]. Książka została wpisana do katolickiego indeksu ksiąg zakazanych dekretem z 1783 roku^[5].

Gibbon oparł się m.in. na opracowaniu Historie d’empereurs et des autres princes qui ont régné pendant les six premiers siècles de l’Eglise francuskiego historyka Louisa-Sébastiena Le Nain de Tillemont w sześciu tomach, wydanego w latach 1690–1738. Wymieniając szereg czynników upadku cesarstwa, Gibbon głównie wskazuje na słabość w sensie militarnym, przeniesienie stolicy do Konstantynopola oraz chrześcijaństwo, jako czynnik ograniczający postawy związane z użyciem siły^[1]. Historyk w swoich pracach opierał się na źródłach, dzięki czemu tworzył narrację precyzyjną naukowo, ale również o wysokich walorach literackich. Dzięki temu jego dzieła do dzisiaj nie straciły aktualności i są nadal podstawą historiografii^[6].

Polski przekład dzieła Gibbona obejmuje czasy od zgonu Marka Aureliusza do zabicia Odoakra (180-493 n.e.).

Zobacz też

(10334) Gibbon

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Tadeusz Zawadzki: Edward Gibbon – historyk i pisarz. W: Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. Stanisław Kryński (tłum.). Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PIW, 2020, s. 9–14. ISBN 978-83-64822-61-2.
↑ ^a ^b Tadeusz Zawadzki: Niektóre daty biograficzne Edwarda Gibbona. W: Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. Stanisław Kryński (tłum.). Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PIW, 2020, s. 15. ISBN 978-83-64822-61-2.
↑ Edward Gibbon - The Decline and Fall, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-08-20] (ang.).
↑ Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj. Wypisy, Warszawa 1934, s. 7.
↑ Index librorum prohibitorum Ssmi D.N. Leonis XIII iussu et auctoritate recognitus et editus: praemittuntur constitutiones apostolicae de examine et prohibitione librorum, Rzym 1900, s. 141.
↑ Gibbon Edward, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-20] .

Bibliografia

Tadeusz Zawadzki: Edward Gibbon – historyk i pisarz. W: Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. Stanisław Kryński (tłum.). Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PIW, 2020, s. 9–14. ISBN 978-83-64822-61-2.

Linki zewnętrzne

Dzieła Gibbona w Project Gutenberg (ang.)

[p1-1] Tadeusz Zawadzki: Edward Gibbon – historyk i pisarz. W: Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. Stanisław Kryński (tłum.). Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PIW, 2020, s. 9–14. ISBN 978-83-64822-61-2.

[p2-2] Tadeusz Zawadzki: Niektóre daty biograficzne Edwarda Gibbona. W: Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. Stanisław Kryński (tłum.). Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PIW, 2020, s. 15. ISBN 978-83-64822-61-2.

[3] Edward Gibbon - The Decline and Fall, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-08-20] (ang.).

[4] Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj. Wypisy, Warszawa 1934, s. 7.

[5] Index librorum prohibitorum Ssmi D.N. Leonis XIII iussu et auctoritate recognitus et editus: praemittuntur constitutiones apostolicae de examine et prohibitione librorum, Rzym 1900, s. 141.

[6] Gibbon Edward, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-20] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]