Hans Lipperhey
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wrzesień 1619 |
| Zawód, zajęcie |
optyk, wynalazca |
Hans Lipperhey (błędnie Lippershey[1], również łac. Johannes Lipperhey; ur. 1570 w Wesel, Niemcy, zm. we wrześniu 1619 w Middelburgu, Holandia) – niemiecko-holenderski optyk[2] i wynalazca.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Lipperhey urodził się w niemieckim księstwie Kleve w 1570 roku i osiadł w Middleburgu, stolicy Zelandii, jednej z holenderskich Zjednoczonych Prowincji. W 1594 roku ożenił się, a w 1602 roku uzyskał obywatelstwo. Jako optyk zajmował się wytwarzaniem okularów. W październiku 1608 roku zaprezentował księciu Maurycemu Orańskiemu wynalazek teleskopu i jako pierwszy złożył wniosek do Stanów Generalnych o przyznanie mu patentu. Stany Generalne odmówiły. Lipperhey zbudował dla nich kilka lunet dwuobiektywowych, za co został sowicie wynagrodzony. Nie ma pewności, czy to on był pierwszym wynalazcą teleskopu, jednak list polecający, wydany dla niego 25 września 1608 roku, jest najstarszym dowodem istnienia tego instrumentu. Niedługo później odkrycie teleskopu ogłosili Jacob Metius i Zacharias Janssen[3][4][5].
Wynalazek mikroskopu bywa także przypisywany Lipperheyowi, jednak Willem Boreel zapewniał, że instrument ten wynaleźli wcześniej Zacharias Janssen i jego ojciec Hans[6].
Według anegdoty, Lipperhey odkrył zasadę działania teleskopu, obserwując dzieci, bawiące się w warsztacie soczewkami[7].
Planetoida (31338) Lipperhey[8] i krater Lippershey na Księżycu noszą jego nazwisko[9]. W 2015 roku na jego cześć została nazwana także planeta pozasłoneczna 55 Cancri d[1][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b The Approved Names. [w:] NameExoWorlds [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna / Zooniverse, 2016-01-15. [dostęp 2018-09-06].
- ↑ Lippershey Hans, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
- ↑ Albert Van Helden: Hans Lipperhey (d. 1619). [w:] The Galileo Project [on-line]. Rice University, 1995. [dostęp 2018-09-06]. (ang.).
- ↑ Govert Schilling, Lars Lindberg Christensen: Eyes on the Skies: 400 Years of Telescopic Discovery. John Wiley & Sons, 2011. ISBN 978-3-527-65705-6.
- ↑ Hans Lippershey, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-09-06] (ang.).
- ↑ Lauren Cox: Who Invented the Microscope?. LiveScience, 2013-09-13. [dostęp 2018-09-06].
- ↑ Christopher James: The Book of Alternative Photographic Processes. Cengage Learning, 2015, s. 8. ISBN 978-1-285-08931-7.
- ↑ Lipperhey w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ Planetary Names: Crater, craters: Lippershey on Moon, [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [online], Międzynarodowa Unia Astronomiczna [dostęp 2018-09-06] (ang.).
- ↑ Final Results of NameExoWorlds Public Vote Released. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2016-01-15. [dostęp 2018-09-06].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tajemnice Wszechświata. Jak odkrywaliśmy kosmos. Paul Murdin. Warszawa: Albatros, 2010, s. 55. ISBN 978-83-7659-067-7.
- Albert Van Helden, Sven Dupré, Rob van Gent: The Origins of the Telescope. Amsterdam University Press, 2010. ISBN 978-90-6984-615-6.