Hipopotam
| Hippopotamus | |||
| Linnaeus, 1758[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – hipopotam nilowy (H. amphibius) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
hipopotam | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Hipopotam[10] (Hippopotamus) – rodzaj ssaków parzystokopytnych z rodziny hipopotamowatych (Hippopotamidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje jeden współcześnie występujący gatunek występujący w Afryce[11][12][13].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 290–355 cm, ogona 40–56 cm, wysokość w kłębie 150–165 cm; masa ciała 1000–4500 kg[12][14].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu publikacji swojego autorstwa o tytule Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił dwa gatunki – Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758 i Hippopotamus terrestris Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Hippopotamus (Hippopothamus, Hippotamus, Hyppopotamus): gr. ιπποποταμος ippopotamos ‘hipopotam’, od ἱππος hippos ‘koń’; ποταμος potamos ‘rzeka’[15].
- Tetraprotodon (Tetraproctodon): gr. τετρα- tetra- ‘czworo-’, od τεσσαρες tessares ‘cztery’; πρωτο- prōto- ‘pierwszy’; οδους odous,
ο δ ω ν odōn ‘ząb’[16]. Gatunek typowy: autorzy wymienili pięć gatunków – Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758, †Hippopotamus antiquus Desmarest, 1822, †Hippopotamus minor Desmarest, 1822, †Hippopotamus medius Desmarest, 1822 i †Hippopotamus minimus Desmarest, 1822 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758. - Hippoleakius: rodzaj Hippopotamus Linnaeus, 1758; Louis Seymour Bazett Leakey (1903–1972), kenijski paleoantropolog i archeolog[7]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Hippopotamus gorgops Dietrich, 1928.
- Prechoeropsis: łac. prae ‘przed’; rodzaj Choeropsis Leidy, 1853][8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Prechoeropsis pharaohensis Deraniyagala, 1948.
- Trilobophorus: gr.
τ ρ ι - tri- ‘trój-’, od τρεις treis,τ ρ ι α tria ‘trzy’; λοβος lobos ‘płatek’; -φορος -phoros ‘noszący’, odφ ε ρ ω pherō ‘nosić’[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Trilobophorus afarensis Gèze, 1985.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą współczesne[d] gatunki[18][14][11][10]:
- Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758 – hipopotam nilowy
- Hippopotamus lemerlei A. Grandidier, 1868[19] – hipopotam malgaski – gatunek wymarły
- Hippopotamus madagascariensis Guldberg, 1883 – hipopotam madagaskarski – gatunek wymarły
Opisano również gatunki wymarłe[20][21]:
- Hippopotamus aethiopicus Coryndon & Coppens, 1975[22] (Afryka; pliocen–plejstocen).
- Hippopotamus afarensis (Gèze)[9] (Afryka; neogen).
- Hippopotamus andrewsi Arambourg, 1947[23] (Afryka; środkowy pliocen).
- Hippopotamus antiquus Desmarest, 1822[24] (Europa; wczesny i środkowy plejstocen).
- Hippopotamus creutzburgi Boekschoten & Sondaar, 1966[25] (Europa; plejstocen).
- Hippopotamus dulu (Boisserie, 2004)[26] (Afryka; wczesny pliocen).
- Hippopotamus gorgops Dietrich, 1928[27] (Afryka; plejstocen).
- Hippopotamus kaisensis Hopwood, 1926[28] (Afryka; plejstocen).
- Hippopotamus karumensis (Coryndon, 1977)[29] (Afryka; plejstocen).
- Hippopotamus laloumena Faure & Guérin, 1990[30] (Madagaskar; holocen)
- Hippopotamus melitensis Forsyth Major, 1902[31] (Madagaskar)
- Hippopotamus minor Desmarest, 1822[24] (Europa; plejstocen).
- Hippopotamus pentlandi C.E.H. Meyer, 1832[32] (Europa; plejstocen).
- Hippopotamus pharaohensis (Deraniyagala, 1948)[8] (Afryka; plejstocen).
- Hippopotamus protamphibius Arambourg, 1944[33] (Afryka; plejstocen).
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 74. (łac.).
- ↑ P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 52, 165. (łac.).
- ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).
- ↑ H.R. Schinz: Volledige natuurlijke historie der zoogdieren, volgens de nieuwste onderzoekingen en ontdekkingen. The Hague: J. F. Schleijer, 1845, s. 337. (niderl.).
- ↑ H. Falconer & P. Cautley. Note on the fossil Hippopotamus of the Sivalik Hills. „Asiatic Researches”. 19 (1), s. 51, 1836. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of carnivorous, pachydermatous, and edentate Mammalia in the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 357. (ang.).
- ↑ a b P.E.P. Deraniyagala. Some fossil animals from Ceylon: part V. „Journal of the Royal Asiatic Society Ceylon Branch”. 37 (104), s. 226, 1947. (ang.).
- ↑ a b c P.E.P. Deraniyagala. Some Scientific Results of Two Visits to Africa. „Spolia Zeylanica”. 25 (2), s. 22, 1948. (ang.).
- ↑ a b c R. Gèze: Répartition paléoécologique et relations phylogénétiques des Hippopotamidae (Mammalia, Artiodactyla) du Néogène d’Afrique Orientale. W: Fondation Singer-Polignac (red.): L’environnement des Hominidés au Plio-Pléistocène. Paris: Masson, 1982, s. 92. ISBN 2-225-80250-5. (fr.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 169. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 304. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b R. Lewison: Family Hippopotamidae (Hippopotamuses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 318. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Hippopotamus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-04]. (ang.).
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 585. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 327.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 671.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
- ↑ A. Grandidier. Sur les découvertes zoologiques faites récemment a Madagascar. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Cinquième série. 10, s. 375, 1868. (fr.).
- ↑ C. Petronio. Note on the taxonomy of Pleistocene hippopotamuses. „Ibex”. 3, s. 53-55, 1995. (ang.).
- ↑ Hippopotamus Linnaeus 1758 (hippo). The Paleobiology Database. [dostęp 2017-05-08]. (ang.).
- ↑ S.C. Coryndon & Y. Coppens. Une espèce nouvelle d’Hippopotame nain du Plio-Pléistocène du basin du lac Rodolphe (Ethiopie, Kenya). „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. Série D. 280, s. 1777–1780, 1975. (fr.).
- ↑ C. Arambourg: Mission scientifique de l'Omo, 1932-1933. T. 1: Géologie - Anthropologie. Paris: P. Lechevalier, 1947, s. 328. (fr.).
- ↑ a b A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 388, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ G.J. Boekschoten & P.Y. Sondaar. The Pleistocene of the Katharo basin (Crete) and its Hippopotamus. „Bijdragen tot de Dierkunde”. 36 (1), s. 22, 1966. (ang.).
- ↑ J.-R. Boisserie. A new species of Hippopotamidae (Mammalia, Artiodactyla) from the Sagantole Formation, Middle Awash, Ethiopia. „Bulletin de la Société Géologique de France”. 175 (5), s. 526, 2004. (ang.).
- ↑ W.O. Dietrich. Pleistocäne Deutsch–Ostafrikanische Hippopotamus–reste. „Wissenschaftliche Ergebnisse des Oldoway Expedetion Herausgeben Von Prof. Dr. Reck”. 3, s. 3–41, 1928. (niem.).
- ↑ A.T. Hopwood, Fossil Mammalia, [w:] E.J. Wayland (red.), The geology and paleontology of the Kaiso Bone Beds, The Geological Survey of Uganda, Government Press, 1926 (Occasional Paper on Geological Survey in Uganda 2), s. 13–36 (ang.).
- ↑ S.C. Coryndon. The taxonomy and nomenclature of the Hippopotamidae (Mammalia, Artiodactyla) and a description of two new fossil species II. A description of two new species of Hexaprotodon. „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. 80 (2), s. 72–88, 1977. (ang.).
- ↑ M. Faure & C. Guérin. Hippopotamus laloumena nov. sp., la troisième espèce d’hippopotame holocène de Madagascar. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l’univers, Sciences de la Terre. 310, s. 1301, 1990. (fr.).
- ↑ Ch.I. Forsyth Major. Some Account of a nearly complete Skeleton of Hippopotamus Madagascariensis, Guldb., from Sirabé, Madagascar, obtained in 1895. „Geological Magazine”. 9 (5), s. 193–199, 1902. DOI: 10.1017/S0016756800181038. (ang.).
- ↑ C.E.H. von Meyer: Palaeologica zur Geschichte der Erde und ihrer Geschöpfe. Frankfurt: S. Schmerber, 1832, s. 533. (niem.).
- ↑ C. Arambourg. Les Hippopotames fossiles d’Afrique. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 218, s. 603, 1944. (fr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).