Jakub Wajda

Jakub Wajda
	kapitan
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1900 ; Szarów
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 ; Charków
	Przebieg służby
Lata służby	1916–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 Pułk Piechoty,; 4 Pułk Piechoty Legionów,; Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X,; 38 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich,; 44 Pułk Strzelców Legii Amerykańskiej,; 72 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna polsko-ukraińska,; wojna polsko-bolszewicka,; III powstanie śląskie,; II wojna światowa
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jakub Wajda (ur. 27 lipca 1900 w Szarowie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie^[a]) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej, Kazimierza, syna Franciszka Waydy i Anny z Lisowskich. Żonaty z nauczycielką, Anielą z domu Białowąs (1901–1950), był ojcem Andrzeja i Leszka.

Członek Związku Strzeleckiego, żołnierz Polskiego Korpusu Posiłkowego. W wieku 16 lat zaciągnął się do Legionów, w lutym 1918 jako żołnierz 2 pułku piechoty, internowany w Huszt, a następnie wcielony do armii austriackiej. Zdezerterował i zgłosił się do 4 pułku piechoty Legionów. Brał udział w odsieczy Lwowa^[1]. Na froncie walczył do kwietnia 1919, następnie skierowany do batalionu zapasowego 4 pp Leg. Po zakończeniu wojny od kwietnia do czerwca 1921 oddelegowany jako oficer prowiantowy wojsk powstańczych na Górny Śląsk^[2].

W 1923 zdał maturę. Awansowany do stopnia podporucznika w 1923, a w 1924 do stopnia porucznika. Służył w Szefostwie Intendentury DOK X. Od 1925 w 38 pułku piechoty a od 1926 w 44 pułku piechoty^[1]. Awansował do stopnia kapitana w 1933, przeniesiony w marcu 1934 na stanowisko dowódcy kompanii w 72 pułku piechoty. Walczył w 72 pułku piechoty im. płka Dionizego Czachowskiego stacjonującym w Radomiu podczas wojny obronnej 1939. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach trafił do niewoli radzieckiej. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie^[3] i pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach^[3], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[4]. Według danych Ośrodka Karta, dostępnych także na witrynie katedry polowej Wojska Polskiego, sporządzonych na podstawie radzieckich list wywozowych wśród przetrzymywanych oficerów było dwóch kapitanów Wajda, urodzonych w 1900 roku, więziony w Kozielsku Karol^[5]^[6] syn Stanisława^[7], i więziony w Starobielsku Jakub^[6]^[8]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 453^[3]. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC3-8-18)^[9].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[10]^[11]^[12]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[13]^[14]^[15].

Awanse

porucznik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1921 r.
kapitan – 1933

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Millitari nr 14254 (28 września 1939)^[2]
Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1937)^[16]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę

Upamiętnienia

Przy Publicznym Gimnazjum im. ks. Zdzisława Jastrzębiec Peszkowskiego w Belsku Dużym w dniu 15 kwietnia 2010 r., z okazji 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, posadzono 6 Dębów Pamięci upamiętniających ofiary zbrodni pochodzące z okolicznych regionów, wśród nich kpt. Jakuba Wajdę^[17]. W Radomiu na dawnym domu oficerskim mieszczącym się przy ul. Malczewskiego, dnia 14 października 2011 r. odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą kpt. Jakubowi Wajdzie. Odsłonięcia dokonali jego synowie Andrzej Wajda oraz Leszek Wajda^[18].

Jakubowi Wajdzie został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010)^[19].

Zobacz też

Uwagi

↑ W 1940 w Katyniu zamordowany został kapitan Karol Wajda s. Stanisława, także urodzony w 1900.

Przypisy

↑ ^a ^b BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2017-06-03] .
↑ ^a ^b KazimierzK. Banaszek KazimierzK., Krystyna WandaK.W. Roman Krystyna WandaK.W., ZdzisławZ. Sawicki ZdzisławZ., Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000, s. 308 .
↑ ^a ^b ^c Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 578.
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
↑ Karol Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].
↑ ^a ^b Nazwisko: Wajda. [w:] Polscy oficerowie i policjanci zamordowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej [on-line]. Katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2010-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Karol Konrad Erazm Wajda, kapitan, syn Stanisława i Marii z Konigow
↑ Jakub Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].
↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-08-17] .
↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, odczytana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 -10 listopada 2007 r.. Katedra polowa WP. s. 62. [dostęp 2011-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-07)].
↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie wojskowej”.
↑ Uroczystość środowiskowa w 70. rocznicę Zbrodni Katyńskiej. Serwis gimnazjum w Belsku Dużym, 2011-11-04. [dostęp 2011-11-04].
↑ Tablica i wystawa pamięci Jakuba Wajdy. Serwis miasta Radom, 2011-10-14. [dostęp 2011-10-14].
↑ Epitafia Katyńskie - Jakub Wajda. youtube.com, 2010-04-09. [dostęp 2022-12-14].

Bibliografia

Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 92, 571.
Tadeusz Lubelski: Wajda. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-475-9.
Kazimierz Banaszek; Krystyna Wanda Roman; Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Jakub Wajda. ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2022-12-14].

Linki zewnętrzne

Kawalerowie Orderu Virtuti Militari. stankiewicze.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-29)].
Tabliczka kapitana Jakuba Wajdy. katedrapolowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-05)].

[1] W 1940 w Katyniu zamordowany został kapitan Karol Wajda s. Stanisława, także urodzony w 1900.

[:1-2] BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2017-06-03] .

[:0-3] KazimierzK. Banaszek KazimierzK., Krystyna WandaK.W. Roman Krystyna WandaK.W., ZdzisławZ. Sawicki ZdzisławZ., Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000, s. 308 .

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003578-4] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 578.

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003LXXIV-5] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.

[6] Karol Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].

[kpwp-wajda-7] Nazwisko: Wajda. [w:] Polscy oficerowie i policjanci zamordowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej [on-line]. Katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2010-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[8] Karol Konrad Erazm Wajda, kapitan, syn Stanisława i Marii z Konigow

[9] Jakub Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].

[10] Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-08-17] .

[11] Lista osób zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, odczytana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 -10 listopada 2007 r.. Katedra polowa WP. s. 62. [dostęp 2011-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-07)].

[12] Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.

[13] Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).

[14] Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).

[15] Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).

[16] „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].

[17] M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie wojskowej”.

[18] Uroczystość środowiskowa w 70. rocznicę Zbrodni Katyńskiej. Serwis gimnazjum w Belsku Dużym, 2011-11-04. [dostęp 2011-11-04].

[19] Tablica i wystawa pamięci Jakuba Wajdy. Serwis miasta Radom, 2011-10-14. [dostęp 2011-10-14].

[20] Epitafia Katyńskie - Jakub Wajda. youtube.com, 2010-04-09. [dostęp 2022-12-14].

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]