Konofit
 Conophytum meyeri | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
konofit | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Conophytum N.E. Brown Gard. Chron ser. 3. 71: 198. 22 Apr 1922[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
C. minutum (Haworth) N. E. Brown[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Konofit[5] (Conophytum) – rodzaj roślin z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Opisano około 300 gatunków z tego rodzaju, ale współcześnie uznawanych jest około 100[6] (103 według Plants of the World[7]). Występują one w północno-zachodniej części południowej Afryki – w Namibii i RPA (centrum zróżnicowania w Namaqualand i Richtersveld). Są to sukulenty rosnące na suchych, skalistych siedliskach w obszarach, gdzie niewielkie deszcze padają tylko w okresie zimowym[6]. Zasiedlają najczęściej szczeliny skalne na szczytach i zboczach wzniesień, czasem porastają lite powierzchnie skalne[8]. W okresie suszy, trwającej zwykle 6 do 7 miesięcy, wchodzą w fazę spoczynku pozornie zamierając lub zamiera zewnętrzna para liści tworząca z czasem papierzastą osłonę wokół rozwijających się w centralnej szczelinie dwóch nowych liści[6][9]. Rośliny te zakwitają po zakończeniu pory suchej, wydzielając nocą często intensywny zapach[6]. Duża liczba gatunków ma bardzo ograniczony zasięg występowania, a ich siedliska są niszczone m.in. z powodu działalności górniczej. Wielu przedstawicieli rodzaju to w efekcie gatunki zagrożone[5].
Ze względu na oryginalny pokrój wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne i w kolekcjach[6][9]. W uprawie wymagają gleby mineralnej, przepuszczalnej, silnie słonecznego stanowiska, bardzo źle znoszą nadmiar wilgoci[6]. W okresie od kwietnia do sierpnia nie należy tych roślin podlewać wcale (sygnałem do rozpoczęcia ostrożnego podlewania jest z reguły pojawienie się pąków kwiatowych)[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny o skróconym pędzie zagłębionym w podłożu[5] składające się z pary w różnym stopniu zrośniętych liści, czasem niemal całkowicie złączonych i przybierających formę kulistą lub nieco spłaszczonych dysków, często liście są tylko stulone, ale bywają też o końcach liści wyciągniętych i rozłożonych na boki. Najmniejsze rośliny osiągają tylko 6 mm wysokości i średnicy, a największe do 5 cm wysokości i szerokości. Niektóre rosną pojedynczo, ale większość przedstawicieli rodzaju tworzy mniej lub bardziej gęste kępy i płaty składające się z setek roślin. Rośliny te bywają jednolicie zielone lub szarozielone, ale często na ich powierzchni występują czerwonawe lub fioletowe, plamiaste lub liniowe wzory, bywają też gatunki w całości tak zabarwione. Czasem szczytowa część roślin jest przejrzysta[6].
- Kwiaty
- Rozwijają się zwykle pojedynczo w szczelinie między liśćmi[11][8]. Działek kielicha jest od czterech do sześciu. Płatki korony są liczne[8], z reguły jaskrawo zabarwione, zwykle żółte lub fioletowe[6]. Zalążnia 4- do 8-komorowa, dolna[8].
- Owoce
- Torebki podzielone na 4–8 komór[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Przedstawiciel rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae), w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Ruschioideae i plemienia Ruschieae[4]. W różnych ujęciach do tego rodzaju włączany jest rodzaj Ophthalmophyllum[4] lub jest on wyodrębniany[9]. Najbliższym, siostrzanym rodzajem jest Cheiridopsis[12].
- Wykaz gatunków[7]
- Conophytum achabense S.A.Hammer
- Conophytum acutum L.Bolus
- Conophytum albiflorum (Rawé) S.A.Hammer
- Conophytum angelicae (Dinter & Schwantes) N.E.Br.
- Conophytum antonii S.A.Hammer
- Conophytum armianum S.A.Hammer
- Conophytum auriflorum Tischer
- Conophytum bachelorum S.A.Hammer
- Conophytum bicarinatum L.Bolus
- Conophytum bilobum (Marloth) N.E.Br.
- Conophytum blandum L.Bolus
- Conophytum bolusiae Schwantes
- Conophytum breve N.E.Br.
- Conophytum brunneum S.A.Hammer
- Conophytum bruynsii S.A.Hammer
- Conophytum burgeri L.Bolus
- Conophytum buysianum A.R.Mitch. & S.A.Hammer
- Conophytum calculus (A.Berger) N.E.Br.
- Conophytum caroli Lavis
- Conophytum carpianum L.Bolus
- Conophytum chauviniae (Schwantes) S.A.Hammer
- Conophytum chrisocruxum S.A.Hammer
- Conophytum chrisolum S.A.Hammer
- Conophytum comptonii N.E.Br.
- Conophytum concavum L.Bolus
- Conophytum confusum A.J.Young, Rodgerson, S.A.Hammer & Opel
- Conophytum crateriforme A.J.Young, Rodgerson, Harrower & S.A.Hammer
- Conophytum cubicum Pavelka
- Conophytum × cupreiflorum Tischer
- Conophytum depressum Lavis
- Conophytum devium G.D.Rowley
- Conophytum ectypum N.E.Br.
- Conophytum ernstii S.A.Hammer
- Conophytum ficiforme (Haw.) N.E.Br.
- Conophytum flavum N.E.Br.
- Conophytum fraternum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum friedrichiae (Dinter) Schwantes
- Conophytum frutescens Schwantes
- Conophytum fulleri L.Bolus
- Conophytum globosum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum halenbergense (Dinter & Schwantes) N.E.Br.
- Conophytum hammeri G.Will. & H.C.Kenn.
- Conophytum hanae Pavelka
- Conophytum herreanthus S.A.Hammer
- Conophytum hians N.E.Br.
- Conophytum hyracis S.A.Hammer
- Conophytum irmae S.A.Hammer & Barnhill
- Conophytum jarmilae Halda
- Conophytum joubertii Lavis
- Conophytum jucundum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum klinghardtense Rawé
- Conophytum limpidum S.A.Hammer
- Conophytum lithopsoides L.Bolus
- Conophytum loescheanum Tischer
- Conophytum longibracteatum L.Bolus
- Conophytum longum N.E.Br.
- Conophytum luckhoffii Lavis
- Conophytum lydiae (H.Jacobsen) G.D.Rowley
- Conophytum marginatum Lavis
- Conophytum × marnierianum Tischer & H.Jacobsen
- Conophytum maughanii N.E.Br.
- Conophytum meyeri N.E.Br.
- Conophytum minimum (Haw.) N.E.Br.
- Conophytum minusculum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum minutum (Haw.) N.E.Br.
- Conophytum mirabile A.R.Mitch. & S.A.Hammer
- Conophytum obcordellum (Haw.) N.E.Br.
- Conophytum obscurum N.E.Br.
- Conophytum pageae (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum pellucidum Schwantes
- Conophytum phoeniceum S.A.Hammer
- Conophytum piluliforme (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum pium S.A.Hammer
- Conophytum praesectum N.E.Br.
- Conophytum pubescens (Tischer) G.D.Rowley
- Conophytum pubicalyx Lavis
- Conophytum quaesitum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum ratum S.A.Hammer
- Conophytum reconditum A.R.Mitch.
- Conophytum regale Lavis
- Conophytum ricardianum Losch & Tischler
- Conophytum roodiae N.E.Br.
- Conophytum rubrolineatum Rawé
- Conophytum rugosum S.A.Hammer
- Conophytum saxetanum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum schlechteri Schwantes
- Conophytum semivestitum L.Bolus
- Conophytum smaleorum Rodgerson & A.J.Young
- Conophytum smorenskaduense de Boer
- Conophytum stephanii Schwantes
- Conophytum stevens-jonesia num L.Bolus
- Conophytum subfenestratum Schwantes
- Conophytum subterraneum Smale & T.Jacobs
- Conophytum swanepoelianum Rawé
- Conophytum tantillum N.E.Br.
- Conophytum taylorianum (Dinter & Schwantes) N.E.Br.
- Conophytum truncatum (Thunb.) N.E.Br.
- Conophytum turrigerum (N.E.Br.) N.E.Br.
- Conophytum uviforme (Haw.) N.E.Br.
- Conophytum vanheerdei Tischer
- Conophytum velutinum Schwantes
- Conophytum verrucosum (Lavis) G.D.Rowley
- Conophytum violaciflorum Schick & Tischer
- Conophytum wettsteinii (A.Berger) N.E.Br.
- Conophytum youngii Rodgerson
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-05-16] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ a b c Genus: Conophytum N. E. Br.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ a b c Janet Marinelli: Wielka encyklopedia roślin. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 337. ISBN 83-7391-888-4.
- ↑ a b c d e f g h Fred Dortort: Guide to Succulent Plants of the World. Portland, Or.: The Timber Press, 2011, s. 140-146. ISBN 978-0-88192-995-9.
- ↑ a b Conophytum N.E.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ a b c d e Doreen Court: Succulent Flora of Southern Africa. Rotterdam: A.A.Balkema, 2000, s. 22. ISBN 90-5809-323-9.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 230, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Andrzej J. Sarwa: Mała encyklopedia doniczkowych roślin ozdobnych. Tarnów: Wydawnictwo Karat, 1994, s. 76-77. ISBN 83-85601-39-2.
- ↑ William Davidson: The Illustrated Directory of House Plants. London: Salamander Books Limited, 1983, s. 78-79. ISBN 0-86101-171-6.
- ↑ Robyn F. Powell, James S. Boatwright, Cornelia Klak, Anthony R. Magee. Inclusion of Ihlenfeldtia and Odontophorus in Cheiridopsis (Ruschioideae: Aizoaceae) and insights into generic and subgeneric circumscription in the Conophytum clade. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 184, 4, s. 457–484, 2017.