Laparoskopia
Laparoskopia – wziernikowanie jamy otrzewnej za pomocą instrumentu optycznego wprowadzonego przez powłoki brzuszne. Metoda jest wykorzystywana w diagnostyce zmian patologicznych, umożliwia pobranie materiału do badania histopatologicznego oraz przeprowadzanie zabiegów w obrębie jamy brzusznej[1].
Instrumentarium laparoskopowe
[edytuj | edytuj kod]
Podstawowe narządzie służące do przeprowadzenia laparoskopii:
- tor wizyjny (optyka) – składa się z jałowego wziernika (endoskopu) sztywnego, wyposażonego w źródło światła i przekazującego poprzez podłączoną do niego kamerę obraz do monitora ekranowego obserwowanego przez operatora[2]. Wziernik posiada dość skomplikowane układy soczewek i pryzmatów połączonych z dwoma kanałami optycznymi – po jednym dla emisji oświetlenia i dla obrazowanie pola operacyjnego[3]. Dostępne są wzierniki z zakończeniem prostym lub skośnym[2]. Najczęściej stosowane są wzierniki o wielkości 5 i 10 mm dające widoczność pola operacyjnego do 45°, choć bywają stosowane wzierniki o średnicy 1,6–2 mm służące do laparoskopii diagnostycznej[4].
- igły Veresa – są to narzędzia służące do wytwarzania odmy otrzewnowej, są zaopatrzone w tępą końcówkę zapobiegającą uszkodzeniu trzewi po przebiciu się do jamy otrzewnej[5].
- trokary – są to narzędzia zawierające grot do przebijania tkanek powłok, posiadają kanał przez który wprowadza się narzędzia operacyjne i zastawkę zapobiegającą ucieczce gazu podawanego do jamy brzusznej[6][7].
- insuflator – jest to urządzenie służące do wytworzenia i utrzymania odmy otrzewnowej poprzez odpowiednią podaż gazu (zwykle dwutlenku węgla). Za pomocą gumowego węża łączy się z igłą Veressa[6].
- narzędzia operacyjne – operacje laparoskopowe wymagają zastosowania instrumentarium dostosowanego do przejścia przez kanał roboczy i umożliwiające ich zewnętrzną obsługę. Są to zmodyfikowane klasyczne narzędzia operacyjne. Zwykle jedno narzędzie umożliwia wykonanie kilka czynności, większość narzędzi umożliwia wykonanie elektrokoagulacji[8].
Wytworzenie odmy otrzewnowej
[edytuj | edytuj kod]Odma otrzewnowa może być wykonana za pomocą wprowadzanej „na ślepo” igły Veressa lub metodą otwartą poprzez wykonanie nacięcia powłok i wprowadzenie trokara pod kontrolą wzroku. Następnie, niezależnie od metody, za pomocą insuflatora tłoczy się dwutlenek węgla do jamy brzusznej, tak by ciśnienie w jamie brzusznej wynosiło 12–14 mmHg[9].
Laparoskopia diagnostyczna
[edytuj | edytuj kod]
Wskazaniem do diagnostycznej laparoskopii są:
- diagnostyka ostrego brzucha[10],
- urazy brzucha[11],
- ocena zaawansowania chorób nowotworowych – laparoskopia jest stosowana u chorych z już rozpoznaną chorobą nowotworową w celu oceny rozprzestrzenienia choroby nowotworowej, szczególnie pod kątem oceny operacyjności guza i włączenia leczenia okołooperacyjnego[12],
- diagnostyka niektórych chorób wątroby i zmian ogniskowych w wątrobie – laparoskopia pozwala na zobrazowanie powierzchni wątroby i wykonać biopsje, które choć mogą być wykonane przezskórnie, to biopsje pobierane podczas laparoskopi oferują mniejszy odsetek wyników fałszywie ujemnych[13]. Laparoskopia bywa przydatna w rozpoznaniu marskości wątroby oraz ułatwia stwierdzenie obecności drobnych przerzutów do wątroby[14],
- diagnostyka wodobrzusza – laparoskopia umożliwia zobrazowanie narządów jamy brzusznej i jamę otrzewnej, może pomóc rozpoznać marskość wątroby lub nowotwory złośliwe, których skutkiem jest wodobrzusze[14],
- diagnostyka chorych z niewyjaśnionym przewlekłym bólem brzucha[14],
- diagnostyka bólu w miednicy[15],
- diagnostyka niepłodności u kobiet[16][15],
- diagnostyka endometriozy[16][15],
- diagnostyka zapalenia narządów miednicy mniejszej (dawniej zapalenie przydatków)[16][15],
- diagnostyka ciąży ektopowej[16][15].
Laparoskopia zabiegowa
[edytuj | edytuj kod]
Operacje laparoskopowe znajdują coraz szersze zastosowanie i w niektórych zabiegach są stosowane rutynowo. Metoda laparoskopowa znajduje zastosowanie przede wszystkim w leczeniu[17]:
- cholecystektomia (metoda z wyboru) - zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu pęcherzyka żółciowego, najczęściej z powodu kamicy żółciowej,
- operacyjne leczenie choroby refluksowej przełyku,
- operacja przepukliny pachwinowej,
- operacje bariatryczne,
- splenektomia,
- adrenalektomia.
Zaletami operacji laparoskopowych są mniejszy uraz operacyjny, mniejsze pooperacyjne dolegliwości bólowe, szybszy powrót perystaltyki i powrót do żywienia doustnego oraz krótszy czas hospitalizacji.
Konwersja operacji do klasycznej
[edytuj | edytuj kod]W pewnych sytuacjach bezpieczne ukończenie operacji metodą laparoskopową jest niemożliwe, wówczas zabieg musi być kontynuowany metodą otwartą. Wyróżnia się konwersje wymuszone i planowe. Konwersje wymuszone zwykle są następstwem powstania powikłań podczas operacji, które nie mogą być bezpiecznie leczone podczas zabiegu laparoskopowego. Konwersja planowa najczęściej jest spowodowana trudnymi warunkami anatomicznymi, w tym występowania anomalii anatomicznych i masywnych zrostów[18].
Powikłania
[edytuj | edytuj kod]Do najczęstszych powikłań związanych z laparoskopią należą[19]:
- odma podskórna – jest to efekt niezamierzonej podaży gazu służącego do wytworzenia odmy otrzewnowej,
- powikłania związane z odmą otrzewnową:
- ucisk na żyłę główną dolną powodujący zmniejszenie powrotu żylnego i obniżenia rzutu serca,
- odma opłucnowa, odma osierdziowa, odma podskórna,
- krwawienie z powłok brzusznych, a bardzo rzadko z dużych naczyń, związane we wprowadzaniem trokarów,
- uszkodzenia narządów jamy brzusznej – najczęściej dotyczą chorych po przebytych operacjach w obrębie jamy brzusznej powodującymi powstanie zrostów skutkujących przytwierdzenie narządów jamy brzusznej do przedniej ściany brzucha, nakłucie zwykle nie wymaga leczenia chirurgicznego, ale duże zranienie wymaga zaopatrzenia,
- termiczne uszkodzenie narządów związane z niezamierzoną elektrokoagulacją.
Przeciwwskazania do laparoskopii
[edytuj | edytuj kod]Przeciwwskazania bezwzględne[20]:
- ostre zespoły wieńcowe,
- niestabilność hemodynamiczna,
- wstrząs hipowolemiczny,
- masywne krwawienie,
- koagulopatia,
- rozdęcie jelit[21].
Przeciwwskazania względne[20]:
- rozlane zapalenie otrzewnej[14],
- zakażenia w obrębie ściany jamy brzusznej[14]
- przepuklina przeponowa i przepuklina w ścianie jamy brzusznej,
- marskość wątroby i nadciśnienie wrotne,
- liczne wcześniejsze operacje (ryzyko zrostów),
- zaawansowana ciąża.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Noszczyk 2009 ↓, s. 303.
- ↑ a b Fibak 2010 ↓, s. 391.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 303.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 718.
- ↑ Fibak 2010 ↓, s. 389.
- ↑ a b Noszczyk 2009 ↓, s. 304.
- ↑ Fibak 2010 ↓, s. 390.
- ↑ Fibak 2010 ↓, s. 392.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 720–721.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 723.
- ↑ Fibak 2010 ↓, s. 395.
- ↑ James G. Geraghty, Howard L. Young, Jonathan M. Sackier: Minimal Access Surgery in Oncology. Cambridge University Press, 1998, s. 25–26. ISBN 978-1-900151-02-3.
- ↑ Jesus Prieto, Joan Rodes, David A. Shafritz: Hepatobiliary Diseases. Springer Science & Business Media, 2012, s. 169. ISBN 978-3-642-76802-6.
- ↑ a b c d e Canan Avunduk: Manual of Gastroenterology: Diagnosis and Therapy. Lippincott Williams & Wilkins, 2008, s. 25. ISBN 978-0-7817-6974-7.
- ↑ a b c d e Bieber i in. 2015 ↓, s. 611.
- ↑ a b c d Mishra 2013 ↓, s. 292.
- ↑ Noszczyk 2009 ↓, s. 306.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 728.
- ↑ Noszczyk 2007 ↓, s. 729–730.
- ↑ a b C. Palanivelu: Palanivelu’s Text Book of Surgical Laparoscopy. Jaypee Brothers Publishers, 2002, s. 88. ISBN 978-81-88321-00-1.
- ↑ Karl A. Zucker: Surgical Laparoscopy. Lippincott Williams & Wilkins, 2001, s. 104. ISBN 978-0-683-30670-5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Noszczyk: Chirurgia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3640-4.
- Wojciech Noszczyk: Chirurgia repetytorium. Warszawa: PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-3843-9.
- Jan Fibak: Chirurgia. Warszawa: PZWL, 2010. ISBN 83-200-2012-3.
- R.K Mishra: Textbook of Practical Laparoscopic Surgery. JP Medical Ltd, 2013. ISBN 978-93-5025-941-2.
- Eric J. Bieber, Joseph S. Sanfilippo, Ira R. Horowitz, Mahmood I. Shafi: Clinical Gynecology. Cambridge University Press, 2015, s. 611. ISBN 978-1-107-04039-7.
