Makronisos
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Akwen | |
Powierzchnia |
20 km² |
Najwyższy punkt |
281 m n.p.m. |
Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Grecji | |
37°42′N 24°07′E/37,700000 24,116667 |
Makronisos (gr. Μακρόνισος) – grecka wyspa na Morzu Egejskim położona niedaleko wybrzeży Attyki, naprzeciw miasta i portu Lawrio. W starożytności wyspa nazywała się Helene. Makronisos jest najbardziej na Zachód wysuniętą wyspą archipelagu Cyklad. Obecnie wyspa pozostaje niezamieszkana. Istnieje jeszcze kilka greckich wysp i wysepek o tej nazwie.
Leży w administracji zdecentralizowanej Wyspy Egejskie, w regionie Wyspy Egejskie Południowe, w jednostce regionalnej Kiea-Kitnos, w gminie Kiea.
Historia
[edytuj | edytuj kod]- Ślady osadnictwa sięgają 4 tys. lat p.n.e.
- W średniowieczu, zwłaszcza w XII w. chętnie użytkowana przez piratów.
- W okresie wojen bałkańskich istniały tu obozy dla jeńców tureckich.
- W 1916 roku w cieśninie pomiędzy Makronisos a sąsiednią wyspą Keos zatonął brytyjski statek szpitalny HMHS Britannic, bliźniaczy okręt RMS Titanic.
- Od 1923 r. przyjmowano tu na kwarantannę greckich uchodźców z Azji mniejszej. Wobec szczupłości środków i podobnie jak w innych obozach tego okresu znaczna część uchodźców umierała tu wskutek wcześniejszego wycieńczenia i wskutek chorób[1].
- W okresach 1947-1950 i 1967-74 funkcjonowały więzienia i obozy koncentracyjne dla więźniów politycznych.
Wyspa jako miejsce zesłań i kaźni
[edytuj | edytuj kod]Od maja 1947[2] działał tu pierwszy obóz, początkowo dla internowanych, następnie koncentracyjny. W związku z wojną domową więziono tu łącznie 1100 oficerów i 27 tys. wojskowych niższych stopni – kombatantów ruchu oporu ELAS, partyzantów DSE i także podejrzewanych o nielojalność wobec monarchii żołnierzy wojsk królewskich[3]. Prócz nich więziono 30 tys. osób cywilnych[4], w tym kobiety i dzieci – obywateli niewygodnych władzy i w następstwie decyzjami administracyjnymi uznawanych za komunistów. Według niektórych źródeł kobiety gwałcono[5]. W 1949 r. powołano Organizację Zakładów Przystosowawczych Markronisos (gr.: Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου), popełniającą zbrodnie programowo[6]. Gdy w jednym z obozów wybuchł bunt uwięzionych tu „za postawę” żołnierzy królewskich[7], w odwecie zamordowano ponad 300 więźniów[8].
W okresie junty czarnych pułkowników, część obozów uruchomiono ponownie.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]- Położenie: 37°42′N 24°7′E
- Powierzchnia: 20 km²
- Najwyższy punkt wyspy: 281 m n.p.m.
Makronissos, z pozostałościami jej więzień, dobrze widoczna jest na kilka minut przed lądowaniem samolotów pasażerskich zmierzających z Polski do Aten.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Fotografia wskazująca stan owej stacji kwarantanny.
- ↑ Grecki film dokumentalny
Τ ο κολαστήριο της Μακρονήσου – Piekło Makronisos. - ↑ internetowa informacja o obozach Makronisos. www2.egeonet.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-06)]. wydana przez Fundację Wielkiego Hellenizmu (I
δ ρ υ μ α Μείζονος Ελληνισμού), prowadzącą jedno z głównych, greckich przedsięwzięć wychowawczych, o profilu historycznym i formie m.in. stacjonarnej placówki multimedialnej. - ↑ Internetowa informacja o Makronisos, wydana przez Fundację Wielkiego Hellenizmu.
- ↑ Gwałty, źródło: wspomnienia świadków, przytoczone w filmie „Piekło Makronisos”.
- ↑ Fragment historii wyspy Makronisos, zamieszczonej na stronie gminy Keos: „...
Ο ι δοκιμασίες πολλέςκ α ι κυρίως αυτή ως δίψας. Ότανδ ε ν μπορούσεν α φτάσειτ ο καΐκιπ ο υ μετέφερε νερό, τους έδιναν αλμυρό ... ατομικοίκ α ι ομαδικοί βασανισμοί βρίσκοντανσ τ ο καθημερινό πρόγραμμαμ ε σκοπόν α σκύψουντ ο κεφάλι,ν α καμφθείτ ο ηθικό Όσοι υπέγραφαν,γ ι α ν α αποδείξουντ η ν ανάνηψή τους, τους έβαζαν πέτρεςσ τ α χέριακ α ι τους διέταζανν α λιθοβολήσουν τους αμετανόητους. – Wywoływano cierpienia, w tym pragnienie. Gdy nie docierał statek ze słodką wodą (więźniom) podawano słonego dorsza. Indywidualne i zbiorowe tortury znajdowały się w codziennym programie. Tym, którzy podpisali (deklarację lojalności wobec króla), aby udowadniali swą przemianę, wkładano w dłonie kamienie i rozkazywano kamienowanie więźniów nie podejmujących współpracy (dosłownie: nieżałujących)...”. - ↑ Według „Historii Współczesnej Grecji 1941-1974” autorstwa S.N.Grigoriadisa, skazywanie na ciężkie więzienie lub śmierć „Za postawę”, było oficjalną formułą w wielu procesach przed sądami wojskowymi, poczynając od października 1946, tj. niezwłocznie po powrocie do Grecji króla.
- ↑ Liczba ponad 300 zamordowanych w dniach 29 lutego i 1 marca 1948, wskazywana jest przez źródła lewicy. Broszura o Makronisos, wyd. Fundacji (i muzeum) Wielkiego Hellenizmu ogólnie wymienia „setki torturowanych, zamordowanych” w tych dwóch dniach. Raporty oficjalnie wymieniały 19 ofiar tłumienia buntu.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Evaggelos Kakavogiannis – Μακρόνησος, w pracy zbiorowej pod kierunkiem Andreasa Vlachopoulosa – Archeologia, Wyspy Morza Egejskiego (Αρχαιολογία-νησιά
τ ο υ Αιγαίου) wyd. Μέλισσα,Α teny 2005, s. 212–213 - Polimeris Voglis, Stratis Mpournazos, «Obóz Koncentracyjny Makronissos 1947-1950. Przemoc i propaganda” (Στρατόπεδο Μακρονήσου, 1947-1950. Βία
κ α ι προπαγάνδα»), w tomie pod redakcją Christosa Chatzijosifa, Historia Grecji XX-wieku, Ateny, wyd. Βιβλιόραμα, tomΔ 2, 2009, s. 51–81