Mołdawska Republika Demokratyczna

Mołdawska Republika Demokratyczna
Republica Democratică Moldovenească
	1917–1918
Herb	Flaga
	Hymn: Deșteaptă-te, române!; (Obudź się, Rumunie!);
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Kiszyniów
Data powstania	2 grudnia 1917
Data likwidacji	27 czerwca 1918
Prezydent	Pantelimon Halippa
Populacja (1917); • liczba ludności	; 2 700 000
Narody i grupy etniczne	Mołdawianie, Rumuni, Ukraińcy
Religia dominująca	prawosławie
	Położenie na mapie świata Mołdawska Republika Demokratyczna
	47°01′19,92″N 28°49′01,92″E/47,022200 28,817200
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mołdawska Republika Demokratyczna (rum. Republica Democratică Moldovenească) – niepodległe państwo mołdawskie istniejące w latach 1917–1918.

Historia

Upadek caratu w Rosji umożliwił zwołanie w październiku 1917 Zjazdu Chłopów Besarabii, a następnie Zjazdu Żołnierzy Mołdawskich. W ich wyniku doszło do powołania Rady Kraju. 2 grudnia 1917 Rada Kraju przyjęła deklarację o utworzeniu republiki mołdawskiej w ramach Rosji Sowieckiej^[2]. Na jej pierwszego premiera powołano dwa dni później Pantelimona Erhana^[3].

Sytuacja w kraju była bliska anarchii, w związku z rozwiązaniem armii rosyjskiej i nikłymi możliwościami egzekucji prawa przez Radę Kraju. Wielu żołnierzy sympatyzowało z ruchem komunistycznym i formowało bojówki jawnie występujące przeciw nominalnej władzy Republiki^[4]. Rada Kraju, dzięki porozumieniu liderów głównych frakcji ruchu mołdawskiego (Pantelimon Halippa, Ion Inculeț) wezwała Rumunię do interwencji. Odpowiadało to dążeniom samej Rumunii, toteż 8 stycznia 1918 wojska tego państwa wkroczyły do Mołdawskiej Republiki Ludowej, kilka dni później opanowały Kiszyniów i stopniowo wypierały oddziały bolszewickie na lewy brzeg Dniestru. 24 stycznia 1918 ogłoszono za zgodą Rosyjskiej FSRR niepodległość i zmieniono nazwę państwa na Mołdawska Republika Demokratyczna. Wobec wkroczenia wojsk rumuńskich na terytorium Mołdawskiej Republiki Demokratycznej, Rada Krajowa Mołdawii podjęła 27 marca/9 kwietnia 1918 decyzję o zjednoczeniu z Rumunią, co niekiedy jest uważane za decyzję podjętą pod naciskiem obcych wojsk^[5]^[6]^[7]. W szczególności deputowani Rady Kraju reprezentujący inne niż Mołdawianie grupy etniczne, w obliczu obecności wojsk rumuńskich w Kiszyniowie, w tym w bezpośredniej odległości od gmachu parlamentu, zdecydowali się wstrzymać od głosu podczas decydującego głosowania. Deputowani zastrzegli ponadto czternaście warunków autonomii Besarabii^[7].

Unia obu państw nastąpiła 27 czerwca 1918. Przyłączenie Mołdawii do Rumunii zostało potwierdzone poprzez traktat paryski z 1920, którego postanowień wszak Rosyjska FSRR i później ZSRR nigdy nie uznały. Stąd w historiografii rosyjskojęzycznej mówi się o „okupacji” przez Rumunię, zaś w rumuńskojęzycznej o „wyzwoleniu”.

W ramach Rumunii Mołdawia miała zachować autonomię, którą jednakże szybko zlikwidowano. Podstawą dla tej decyzji było głosowanie Rady Kraju 27 listopada 1918, przeforsowane przez Blok Mołdawski Pantelimona Halippy, przeprowadzone w nocy i bez kworum^[7].

Besarabska SRR

Bolszewicy mołdawscy, którzy nie zgodzili się z faktem przyłączenia Mołdawii do Rumunii, po wkroczeniu wojsk rumuńskich emigrowali na Ukrainę, proklamowali 11 maja 1919 Besarabską SRR, która przetrwała do 1920. Siedziba władz republiki znajdowała się w Odessie.

Działacze bolszewiccy, przekraczając Dniestr, bez większego powodzenia starali się podburzać ludność Besarabii do powstania antyrumuńskiego. Największe zainspirowane przez nich wystąpienia, w Chocimiu w styczniu 1919 i w Benderach w maju tego samego roku zostały krwawo stłumione przez wojska rumuńskie^[8].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej stolica Besarabskiej SRR została przeniesiona do Tyraspola. 7 marca 1924 proklamowano w ramach Ukraińskiej SRR Mołdawski Obwód Autonomiczny.

Przypisy

↑ Historical Atlas. Population of Eastern Europe.
↑ Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 32.
↑ J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 235.
↑ Charles Upson Clark, „Bessarabia, Russia and Roumania on the Black Sea”
↑ Vasile Stati, Istorija Respubliki Моldowa. S drewnjejszich wrjemen do naszich dnjej / Istoria Republicii Moldova: din cele mai vechi timpuri pină în zilele noastre, 2 poprawione wydanie, Kiszyniów: Elan Poligraf, 2002, str. 182—190 i 360, ISBN 9975-9719-5-4
↑ Vasile Stati, Istorija Moldowi / Istoria Moldovei, Kiszyniów, Tipografia Centrală, 2002, str. 272—308 i 480, ISBN 9975-9504-1-8
↑ ^a ^b ^c Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 35.
↑ Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 51-52.

[1] Historical Atlas. Population of Eastern Europe.

[2] Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 32.

[3] J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 235.

[4] Charles Upson Clark, „Bessarabia, Russia and Roumania on the Black Sea”

[5] Vasile Stati, Istorija Respubliki Моldowa. S drewnjejszich wrjemen do naszich dnjej / Istoria Republicii Moldova: din cele mai vechi timpuri pină în zilele noastre, 2 poprawione wydanie, Kiszyniów: Elan Poligraf, 2002, str. 182—190 i 360, ISBN 9975-9719-5-4

[6] Vasile Stati, Istorija Moldowi / Istoria Moldovei, Kiszyniów, Tipografia Centrală, 2002, str. 272—308 i 480, ISBN 9975-9504-1-8

[:0-7] Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 35.

[8] Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 51-52.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]