Muchomor rdzawobrązowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor rdzawobrązowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita fulva Fr. Observ. mycol. 1: 2 (Kopenhaga, 1815) | |
.JPG)
.JPG)
Muchomor rdzawobrązowy (Amanita fulva Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1]
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został przez Jacoba Christiana Schäffera w roku 1774 jako Agaricus fulvus. W 1815 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Amanita (muchomor)[1]. Później ze względu na brak pierścienia na trzonie umieszczono go w rodzaju Amanitopsis. Obecnie jednak cechę tę uważa się za niewystarczającą i za prawidłową nazwę uważa się diagnozę E. M. Friesa[2].
- Agaricus fulvus Schaeff. 1774
- Amanita fulva f. alba (Courtec.) Contu 1986
- Amanita fulva Fr. (1815) f. fulva
- Amanita vaginata var. fulva (Fr.) Gillet 1874
- Amanitopsis fulva (Fr.) W.G. Sm. 1908
- Amanitopsis fulva f. alba Courtec., Miscell 1986
- Amanitopsis fulva (Schaeff.) W.G. Sm. f. fulva
- Amanitopsis vaginata var. fulva (Fr.) Sacc. 1887
- Vaginata fulva (Fr.) A.H. Sm. 1949
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1992 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako muchomor brunatny, bedłka, muchar pochwiasty, mglejarka pochwiasta forma płowa, bedłka mglejarka odmiana żółta, muchomor mglejarka[4]. Używane są także nazwy czubek, panienka, wyskoczek i żydówka. Używana w niektórych regionach nazwa "czubajka" jest myląca, ponieważ odnosi się w polskim nazewnictwie do rodzaju Macrolepiota[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica od 3 do 10 cm, początkowo dzwonkowato stożkowy, później łukowaty z niewielkim garbkiem, na koniec płasko rozpostarty bez garbka/ Jest wyraźnie prążkowany na brzegu, nagi, gładki, przeważnie bez pozostałości osłony, w wilgotnych warunkach lepko oślizgły, jasnobrązowy, pomarańczowobrązowy, na koniec czerwonobrązowy. Czasami na powierzchni znajdują się siwawe resztki osłony. Skórka daje się ściągnąć z całego kapelusza[6].
Średniogęste, nieprzyrośnięte do trzonu, białe lub jasnosiwe[6].
Wysokość 8-15 cm, średnica 0,8-1,2 cm, cylindryczny, zwężający się ku górze, gładki, bez pierścienia, u starszych okazów rurkowaty, biały do ochrowobrązowego. Podstawę trzonu otacza błoniasta, luźna pochwa, mająca charakterystyczne dla tego gatunku cechy; jest błoniasta, dołem przyrośnięta, górą wolna, luźna, sięgająca aż do 1/4 wysokości owocnika. Ma kolor od białego do ochrowobrązowego[6].
Miąższ jest wodnisty i białawy, kruchy, cienki, zapach niewyraźny, smak słodkawy[6].
Biały lub kremowy. Zarodniki kuliste, nieamyloidalne, o rozmiarach 9.7-12.5 × 9,7-12.5
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Afryce[8]. W Polsce jest pospolity[4].
Rośnie w lasach liściastych i iglastych od nizin do gór, na ziemi, szczególnie pod świerkami, ale także pod sosnami, dębami, bukami i brzozami[6].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mikoryzowy[4], grzyb jadalny[6], jednak odradza się jego zbieranie, można go bowiem pomylić z innymi, trującymi gatunkami grzybów[7].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]- muchomor żółtawy (Amanita crocea), który tworzy większe owocniki i ma kapelusz o żywym pomarańczowym kolorze[6].
- muchomor szarawy (Amanita vaginata). Zwykle ma szarawe odcienie, ale istnieją odmiany o ubarwieniu bardzo podobnym do muchomora rdzawobrązowego. Różnią się pochwą[9]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Fraiture A. (1993). Les Amanitopsis d'Europe (in French). Jardin Botanique Nationale de Belgique. s. 75–8
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Marcin Andrzej Kotowski, Marcin Pietras, Łukasz Łuczaj, Extreme levels of mycophilia documented in Mazovia, a region of Poland, „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”, 15 (1), 2019, s. 12, DOI: 10.1186/s13002-019-0291-6, ISSN 1746-4269 [dostęp 2019-02-13].
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Rogers Mudhrooms. [dostęp 2013-09-04]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.