Neurotoksyny
Neurotoksyny − rodzaj toksyn działających na układ nerwowy. W przypadku dawek letalnych śmierć może nastąpić nawet w ciągu kilku minut w wyniku uduszenia na skutek ostrego paraliżu mięśni oddechowych.
Objawy zatrucia
[edytuj | edytuj kod]Głównymi objawami zatrucia neurotoksynami są:
- drżenie mięśni
- oszołomienie
- brak akomodacji oczu
- ciężki oddech
- drgawki.
Naturalne źródła neurotoksyn
[edytuj | edytuj kod]Neurotoksyny są wytwarzane przez szereg organizmów, zarówno mikroorganizmy, jak i rośliny (np. eskulina w kasztanowcu kalifornijskim[1]) i zwierzęta.
Sinice
[edytuj | edytuj kod]Jedną z grup organizmów produkujących neurotoksyny są sinice, przy czym toksyny oddziałujące na układ nerwowy są rzadszą klasą cyjanotoksyn niż toksyny oddziałujące na wątrobę[2]. Do neurotoksyn sinicowych należą przede wszystkim alkaloidy: anatoksyna-a wraz z homoanatoksyną-a (wytwarzane przez niektóre gatunki i szczepy z rodzajów Aphanizomenon , Anabaena, Arthrospira , Cylindrospermum , Oscillatoria i Planktothrix ), anatoksyna-a(s) (guanitoksyna; wytwarzana głównie przez różne gatunki anaben), saksitoksyna wraz z neosaksitoksynami (wytwarzane przez przedstawicieli rodzajów Aphanizomenon, Anabaena, Cylindrospermopsis i Lyngbya ) oraz aminokwas
Bruzdnice
[edytuj | edytuj kod]Wśród rodzajów bruzdnic wytwarzających saksitoksynę i jej pochodne są Alexandrium , Gymnodinium i Pyrodinium[2].
Laseczka jadu kiełbasianego
[edytuj | edytuj kod]Laseczka jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum) wytwarza jad kiełbasiany.
Węże
[edytuj | edytuj kod]Neurotoksyny występują w jadzie wielu węży z rodziny zdradnicowatych, w tym kobry, mamby i Bungarus[3].
Charakterystyka wybranych neurotoksyn
[edytuj | edytuj kod]Anatoksyna-a
[edytuj | edytuj kod]Anatoksyna-a jest alkaloidem podobnym do tropanu. Oddziałuje na synapsy trwale wiążąc się z receptorami acetylocholinowymi. LD50 dla myszy to 200
Anatoksyna-a(s) (guanitoksyna)
[edytuj | edytuj kod]Anatoksyna-a(s) jest alkaloidem zawierającym resztę fosforanową. Oddziałuje na synapsy hamując działanie acetylocholinoesterazy, co przypomina działanie insektycydów fosforanoorganicznych, na przykład parationu lub malationu. U kręgowców ma działanie podobne jak anatoksyna-a, jednak z charakterystycznym ślinotokiem. LD50: 20
β -Metyloamino-L-alanina
[edytuj | edytuj kod]Botulina (jad kiełbasiany)
[edytuj | edytuj kod]Botulina jest mieszaniną kilku substancji białkowych. Dawka śmiertelna dla człowieka przy przyjęciu doustnym oceniana jest na około 1
Saksitoksyna i pochodne
[edytuj | edytuj kod]Jady z grupy saksitoksyn (saksytoksyn) są alkaloidami. W odróżnieniu od anatoksyn podlegają bioakumulacji, więc do zatrucia dochodzi nie tylko z powodu bezpośredniego zetknięcia z wytwarzającymi je glonami, ale również po zjedzeniu zawierających je owoców morza. W takim wypadku objawy występują po kilku lub kilkudziesięciu minutach. Ze względu na charakter zatruć jednostka chorobowa określana bywa w anglojęzycznej literaturze jako paralytic shellfish poisoning (porażenna postać zatrucia toksynami mięczaków morskich). Saksitoksyny wyizolowane z Aphanizomenon flos-aquae bywają nazywane afanotoksynami. LD50 u myszy to 10
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ C.Michael Hogan (2008) Aesculus californica, Globaltwitcher.com, ed. N. Stromberg
- ↑ a b c d e f g Agata Błaszczyk , Hanna Mazur-Marzec , BMAA i inne neurotoksyny cyjanobakterii, „Polish Hyperbaric Research”, 7 (4), 2006, s. 7–14 [zarchiwizowane 2012-03-09] .
- ↑ Victor Tsetlin. Snake venom
α -neurotoxins and other ‘three-finger’ proteins. „European Journal of Biochemistry”. 264 (2), s. 281–286, wrzesień 1999. Wiley. (ang.). - ↑ Marli Fátima Fiore i inni, Guanitoxin, re-naming a cyanobacterial organophosphate toxin, „Harmful Algae”, 92, 2020, s. 101737, DOI: 10.1016/j.hal.2019.101737 [dostęp 2024-08-27] (ang.).
- ↑ Elizabeth A. Proctor , David D. Mowrey , Nikolay V. Dokholyan ,
β -Methylamino-L-alanine substitution of serine in SOD1 suggests a direct role in ALS etiology, „PLOS Computational Biology”, 2019, DOI: 10.1371/journal.pcbi.1007225 (ang.). - ↑ S.S. Arnon i in. Public Health Management Botulinum Toxin as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management. „JAMA”. 8 (285), s. 1059-1070, 2001. DOI: 10.1001/jama.285.8.1059. (ang.).
- ↑ Clinical Overview, Botulism, Bioterrorism. Anne Arundel County Department of Health. [dostęp 2010-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-19)]. (ang.).