Nora Ney

Nora Ney
	; Nora Ney (1930)
Imię i nazwisko	Sonia Najman
Data i miejsce urodzenia	25 maja 1906 ; Sielachowskie
Data i miejsce śmierci	21 lutego 2003 ; Encinitas
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Seweryn Steinwurzel,; Józef Fryd,; Eugeniusz Brown,; Leon Friedland
Lata aktywności	1926–lata 40.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nora Ney, właściwie Sonia Najman^[a] (ur. 25 maja 1906 w Sielachowskich, zm. 21 lutego 2003 w Encinitas) – polska aktorka żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

W wywiadzie dla tygodnika „Kino” aktorka podała miejsce urodzenia wieś Sielachowskie, natomiast Grzegorz Rogowski w książce Skazane na zapomnienie. Polskie aktorki filmowe na emigracji podaje miejsce urodzenia aktorki pobliskie (ok. 6 km) miasteczko Wasilków (w którym od 2023 odbywa się Festiwal filmowy im. Nory Ney)^[1], położone na północ od Białegostoku. W miejscowości tej mieszkała cała rodzina Najmanów, tutaj też ojciec artystki, Jakob Najman prowadził skład drewna i był zamożnym przedsiębiorcą. Matka Soni, Maria, zmarła, gdy ta była jeszcze małym dzieckiem, a ojciec ożenił się ponownie.

W 1925 roku zdała maturę w elitarnym, prywatnym, koedukacyjnym gimnazjum Dawida Druskina przy ul. Szlacheckiej 4 w Białymstoku. Tuż po zakończeniu edukacji, świadoma planów wydania jej za mąż za zamożnego, starszego mężczyznę, uciekła z domu.

Późniejsza wielka gwiazda przedwojennego kina polskiego wyjechała do Warszawy, gdzie rozpoczęła naukę w Instytucie Filmowym Wiktora Biegańskiego. Jej doskonałe warunki: niepospolita uroda, doskonała sylwetka i wysoka sprawność fizyczna szybko zostały docenione, a pierwsza rola filmowa pozwoliła zdobyć stały kontrakt z wytwórnią Leo-Film, co zagwarantowało jej stabilność ekonomiczną i godziwe warunki egzystencji. Nora Ney zadebiutowała w 1926 roku epizodyczną rolą cyrkówki w niemym filmie Czerwony błazen (komedia-kryminał reżyserowana przez Henryka Szaro). Jej najbardziej znaną rolą stała się postać Aniuty w filmie Córka generała Pankratowa (1934).

Gdy w 1939 roku wybuchła wojna, Nora Ney wraz ze swoją córeczką i mężem uciekła na Wschód, do Związku Radzieckiego; została zesłana w głąb imperium, dzięki czemu – paradoksalnie – uratowała życie^[2]. Po wojnie, po krótkim pobycie w Polsce, zdecydowała się na wyjazd do Stanów Zjednoczonych – wraz z córką Joanną i siostrą Lidią Leichter w 1946 roku przybyła do Nowego Jorku, gdzie podejmowała niewielkie, ze względów językowych, nieme role filmowe.

W związki małżeńskie Ney wstępowała czterokrotnie. Jej pierwszym życiowym partnerem był Seweryn Steinwurzel, wybitny operator filmowy współpracujący z nią przy wielu produkcjach, współtwórca jej celebryckiego wizerunku w polskim kinie. Drugim małżonkiem był Józef Fryd, dziennikarz, dystrybutor filmów zagranicznych w Polsce i producent filmowy. Trzecim mężem Ney był psychiatra Eugeniusz J. Brown, z którym Nora nie związała się na długo w Stanach Zjednoczonych. Jej ostatnim mężem był Leon Friedland, emerytowany biznesmen o petersburskich korzeniach, z którym w końcu lat 80. przeniosła się na południe USA.

Jedyna córka aktorki, Joanna Maria Ney, urodzona w 1936 z małżeństwa z Józefem Frydem, jest amerykańską specjalistką ds. PR, kuratorką sztuki tańca, a także członkinią Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej^[3]. W serialu biograficznym Bodo z 2016 w rolę Nory Ney zagrała Anna Próchniak.

Filmografia

Przypisy i uwagi

↑ I Festiwal filmowy imienia Nory Ney w Wasilkowie [online], Polskie Radio Białystok [dostęp 2023-02-09] (pol.).
↑ MałgorzataM. Dajnowicz MałgorzataM., MarcinM. Siedlecki MarcinM., WiesławW. Wróbel WiesławW., Słownik biograficzny kobiet kultury : Białystok i województwo podlaskie, Bialystok, ISBN 978-83-946177-1-4, OCLC 1062351615 [dostęp 2020-03-29] .
↑ Joann Maria Ney. Prabook. [dostęp 2021-01-15]. (ang.).

↑ W opracowaniach dotyczących aktorki, spotyka się dwa warianty pisowni panieńskiego nazwiska Nory Ney: Najman lub Nejman.

Linki zewnętrzne

Nora Ney w bazie filmpolski.pl
Nora Ney w bazie IMDb (ang.)
Nora Ney w bazie Filmweb
Nora Ney na stronie projektu Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku
Nora Ney na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Nora Ney na zdjęciach w bibliotece Polona

[2] I Festiwal filmowy imienia Nory Ney w Wasilkowie [online], Polskie Radio Białystok [dostęp 2023-02-09] (pol.).

[3] MałgorzataM. Dajnowicz MałgorzataM., MarcinM. Siedlecki MarcinM., WiesławW. Wróbel WiesławW., Słownik biograficzny kobiet kultury : Białystok i województwo podlaskie, Bialystok, ISBN 978-83-946177-1-4, OCLC 1062351615 [dostęp 2020-03-29] .

[4] Joann Maria Ney. Prabook. [dostęp 2021-01-15]. (ang.).

[1] W opracowaniach dotyczących aktorki, spotyka się dwa warianty pisowni panieńskiego nazwiska Nory Ney: Najman lub Nejman.

[a]

[1]

[2]

[3]