Oborniki

Oborniki
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Widok na centrum Obornik (2004)
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	obornicki
Gmina	Oborniki
Aglomeracja	poznańska
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	przed 1292
Burmistrz	Tomasz Szrama
Powierzchnia	14,08 km²
Populacja (31.12.2021); • liczba ludności; • gęstość	; 17 534; 1245 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 61
Kod pocztowy	64-600
Tablice rejestracyjne	POB
	Położenie na mapie gminy Oborniki Oborniki
	Położenie na mapie Polski Oborniki
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Oborniki
	Położenie na mapie powiatu obornickiego Oborniki
	52°38′41″N 16°48′51″E/52,644722 16,814167
TERC (TERYT)	3016014
SIMC	0971181
	Hasło promocyjne: Oborniki – paleta możliwości
	Urząd miejskiul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 76; 64-600 Oborniki
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Oborniki – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Oborniki. Usytuowane nad Wartą, u ujścia rzeki Wełny. Według danych na 31 grudnia 2021 zamieszkiwane przez 17 534 osoby^[1].

Historia

Człowiek pojawił się w okolicach dzisiejszych Obornik około 12 tysięcy lat temu. Osadnictwo historyczne na tym obszarze związane jest z pobliskim grodem wczesnośredniowiecznym i późniejszą kasztelanią Radzim, która jednak do końca XIII wieku straciła na znaczeniu, między innymi na korzyść rozwijających się Obornik.

Lokację miejską Oborniki uzyskały przed 1292 r.^[2]. Lokacji Obornik i powiązanej z nią fundacji klasztoru franciszkanów przez księcia Bolesława Pobożnego badacze doszukują się w XIII wieku. Z końca tego stulecia, a dokładniej z 1299 r. pochodzi pierwsza źródłowa wzmianka o Obornikach, dokument wystawiony w mieście przez Władysława Łokietka. Źródłowe potwierdzenie praw miejskich Obornik znajduje się w dokumencie przechowywanym w toruńskim archiwum, pochodzącym z 1339 r. Na pieczęci dokumencie znajduje się pierwszy wizerunek miejskiego herbu. Herb przedstawiał polskiego orła piastowskiego bez korony. Pierwszym znanym z imienia obornickim wójtem był Maciej. Oborniki rządziły się prawem magdeburskim.

Oborniki cieszyły się przychylnością między innymi króla Władysława Jagiełły, który wielokrotnie w nich przebywał i nadał miastu wiele przywilejów. W XIV–XVI wieku zbudowano murowany zamek starościński i trzy kościoły, z których jeden – farny, zachował się do dziś. W latach 1400–1466 w Krakowie uczyło się dziesięciu studentów z Obornik, między innymi Piotr Wedelicki (nadworny lekarz Zygmunta Starego). W czasie wojny trzynastoletniej Oborniki wystawiły w 1458 r. 15 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[3]. W XVI wieku miasto królewskie, lokowane w 1312 r., położone było w województwie poznańskim^[4].

Zamek obornicki wraz ze znaczną częścią miasta zostały doszczętnie zniszczone podczas tragicznego potopu szwedzkiego z lat 1655–1660. Nie ominęła Obornik wojna siedmioletnia 1756–1763 oraz wydarzenia konfederacji barskiej 1768–1770. W 1768 r. rozpoczęto budowę murowanego kościoła i klasztoru franciszkanów, na miejscu dawnych drewnianych.

Okres zaborów

W 1793 r. Oborniki weszły w skład Królestwa Prus. Zaborca ustanowił Oborniki stolicą powiatu obejmującego swym zasięgiem aż 224 miejscowości, w tym Rogoźno, Szamotuły, Wronki i Murowaną Goślinę. Mieszkańcy Obornik walczyli w powstaniach listopadowym i styczniowym, podczas Wiosny Ludów 1848, a także wspierali materialnie zbrojne wystąpienia powstańców. Do nastawionej patriotycznie szlachty ziemi obornickiej przybywali znakomici goście, tacy jak Adam Mickiewicz (Łukowo, Objezierze), Franciszek Bronisław Mickiewicz (Łukowo, Rożnowo), Józef Ignacy Kraszewski czy Julian Ursyn Niemcewicz (Objezierze). W XIX wieku miasto powoli rozwijało się gospodarczo. W 1879 r. Oborniki zyskały połączenie kolejowe z Poznaniem i Piłą, w 1897 r. założono w mieście Spółdzielczy Bank Ludowy. W 1814 r. wybuchł duży pożar miasta. Na przełomie XIX i XX wieku wzniesiony został neogotycki kościół (przy ul. Lipowej), który został oddany do użytku dla zboru ewangelickiego (obecnie parafia pw. św. Józefa). 26 grudnia 1918 oborniczanie entuzjastycznie powitali jadącego do Poznania Ignacego Jana Paderewskiego, a następnie wzięli udział w Powstaniu Wielkopolskim, które zakończyło się sukcesem. 4 stycznia 1919 miasto stało się polskie w wyniku działań bojowych.

II wojna światowa

Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

8 września 1939 Oborniki zostały zajęte przez Wehrmacht. Podczas wojny działała w Obornikach podziemna organizacja harcerska Szare Szeregi, której komendant harcmistrz Jan Miękus został zgładzony w obozie koncentracyjnym Gross Rosen. Miasto zdobyła Armia Czerwona w nocy z 24 na 25 stycznia 1945.

Okres podrugowojenny

26 stycznia 1945 powołano na burmistrza Mieczysława Łukanowskiego. W 1975 r. Oborniki znalazły się w województwie poznańskim i przestały być stolicą zlikwidowanego powiatu. W latach 1975–1998 administracyjnie należały do województwa poznańskiego. W efekcie przemian, w 1990 r. pierwszym burmistrzem okresu III Rzeczypospolitej Polskiej wybrano Juliana Kubiaka. 1 stycznia 1999 Oborniki stały się ponownie siedzibą powiatu.

Burmistrz Obornik w swoich insygniach miejskich ma wkomponowane herby Abdank i Wedel oraz historyczny herb miasta z XIV wieku.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Obornik w 2014 r.^[5].

Zabytki

Obornicki rynek został wytyczony w XIII wieku, a jego zabudowa pochodzi z XIX–XX wieku.

Zabytki chronione prawnie w mieście:

układ urbanistyczny, nr rej.: 545/49/A z 23.02.1956;
kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP – gotycka świątynia z przełomu XV/XVI wieku, przebudowany w 1814, jest tutejszą farą (ul. Kościelna 2);
kościół parafialny Świętego Krzyża, o budowie szachulcowej z 1766 (ul. Obrzycka);
kościół parafialny św. Józefa z 1901, początkowo ewangelicki, w 1945 przekazany katolikom (ul. Lipowa 10);
skrzydło dawnego klasztoru franciszkanów z 1768, po pożarze w 1993 roku w ruinie;
cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej IV–V EB – Ha C (1000/950 – 500 r. p.n.e.).

Gospodarka

Ze względu na swoje położenie przy drodze krajowej nr 11 miasto jest ośrodkiem skupiającym duże firmy. Przedsiębiorstwa w Obornikach zajmują się produkcją stolarki okiennej, mebli tapicerowanych, destylacją alkoholi oraz produkcją płyt warstwowych. Do 2004 roku w mieście funkcjonowała również firma Wielkopolskie Fabryki Mebli S.A.^[6]^[7]

Edukacja

Przedszkole nr 1 „Bajeczka”
Przedszkole nr 2 „Słoneczny Świat”
(Zespół Przedszkoli)
Przedszkole nr 4 „Bajka”
Przedszkole nr 5 „Kolorowe Nutki” (Zespół Przedszkoli)
Przedszkole nr 6 „Książę Szafranek” (zarządzane przez osobę prywatną)
Przedszkole Publiczne (zarządzane przez osobę prywatną) „Zaczarowane Przedszkole”
Prywatne Przedszkole „Akademia Wiedzy i Zabawy”
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wojska Polskiego
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
Szkoła Podstawowa nr 4 im. UNICEF
Prywatna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego
Niepubliczna Polsko-Angielska Szkoła Podstawowa im. Johna Deweya
Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego
Zespół Szkół im. gen. Tadeusza Kutrzeby

Kultura

Instytucje kulturalne:

Obornicki Ośrodek Kultury
Miejska Biblioteka Publiczna

Dni Obornik są obchodzone w drugiej dekadzie czerwca^[8].

Sport

Od 1922 roku działa w mieście klub piłki nożnej Sparta Oborniki. Największym sukcesem drużyny był udział w rozgrywkach III ligi w latach 2008–2010.

Religia

W mieście działalność duszpasterską prowadzą:

Kościół Boży w Chrystusie:
- Zbór „Kangeri Izrael”^[9]
Kościół greckokatolicki:
- placówka duszpasterska w Obornikach^[10]
Kościół rzymskokatolicki – dekanat obornicki^[11]
Kościół Zielonoświątkowy w RP:
- Zbór w Obornikach Wielkopolskich^[12]

Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 (Bytom – Lubliniec – Ostrów Wlkp. – Poznań – Rogoźno – Piła – Kołobrzeg), a także droga wojewódzka nr 178 oraz nr 187.

Przez miasto prowadzi również linia kolejowa Poznań – Piła ze stacjami kolejowymi Oborniki Wielkopolskie oraz Oborniki Wielkopolskie Miasto. Około 4 km na północny zachód od miasta znajduje się lądowisko Oborniki-Słonawy. W mieście funkcjonuje komunikacja miejska.

Współpraca

Miejscowości partnerskie:^[13]

Ludzie związani z Obornikami‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Obornikami‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ Rocznik Demograficzny 2022 [online], strona 100, stat.gov.pl [dostęp 2023-09-29] (pol.).
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 56–57.
↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: „Czasy Nowożytne”, 21, 2008, s. 175.
↑ Oborniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rynek mebli – Matkowski przejęła zarządzanie Obornikami – biznesmeblowy.pl [online], www.biznesmeblowy.pl [dostęp 2022-02-03] (pol.).
↑ Upada firma Meble Oborniki [online], poznan.wyborcza.pl, 10 stycznia 2006 [dostęp 2022-02-03] .
↑ Statut Miasta i Gminy Oborniki Rozdział II. pkt 6.
↑ Zbory [online], kbwch.pl [dostęp 2023-03-29] .
↑ Dekanat poznański [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12] .
↑ ^a ^b ^c ^d Dekanat obornicki [online] [dostęp 2023-03-29] .
↑ Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-03-29] .
↑ Żejtun na Malcie nowym miastem partnerskim Obornik. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna

Cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej (1000/950–500 r. p.n.e.) w Obornikach. muzarp.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-07)].
Oborniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 336 .
Oborniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 397 .

[1] Rocznik Demograficzny 2022 [online], strona 100, stat.gov.pl [dostęp 2023-09-29] (pol.).

[2] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 56–57.

[3] Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.

[4] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: „Czasy Nowożytne”, 21, 2008, s. 175.

[populacja2016-5] Oborniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[6] Rynek mebli – Matkowski przejęła zarządzanie Obornikami – biznesmeblowy.pl [online], www.biznesmeblowy.pl [dostęp 2022-02-03] (pol.).

[7] Upada firma Meble Oborniki [online], poznan.wyborcza.pl, 10 stycznia 2006 [dostęp 2022-02-03] .

[8] Statut Miasta i Gminy Oborniki Rozdział II. pkt 6.

[9] Zbory [online], kbwch.pl [dostęp 2023-03-29] .

[10] Dekanat poznański [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12] .

[krk-11] Dekanat obornicki [online] [dostęp 2023-03-29] .

[12] Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-03-29] .

[13] Żejtun na Malcie nowym miastem partnerskim Obornik. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasta	Oborniki Rogoźno
Gminy miejsko-wiejskie	Oborniki Rogoźno
Gminy wiejskie	Ryczywół

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Murowana Goślina Oborniki Rogoźno Ryczywół (do 1934)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Murowana Goślina Oborniki (od 1973) Oborniki-Południe (do 1954) Oborniki-Północ (do 1954) Rogoźno Ryczywół
Gromady (1954–72)	Białężyn (1954–59) Boduszewo (1954–59) Gościejewo (1954–59) Kiszewo (1954–71) Ludomy (1954–71) Murowana Goślina (1954–72) Nieczajna (1954–72) Nowołoskoniec (1954–59) Oborniki-Południe (1960–72) Oborniki-Północ (1960–72) Ocieszyn (1954–59) Pamiątkowo (1954 →) Parkowo (1954–72) Popówko (1954–72) Potrzanowo (1954–55 →) Rogoźno (1960–72) Rożnowo (1954–59) Ryczywół (1954–72) Skrzetusz (1954–59) Studzieniec (1954–59) Uścikowo (1954–59) Wojnowo (1954–59)