Petit beurre
Petit beurre[a] (ⓘ) – rodzaj słodkiego herbatnika wytwarzanego z ciasta zawierającego masło[1]. Herbatnik ma kształt prostokąta, którego boki ozdobione są przez nacięcia, tworzące ząbki[2].
Ciastka wprowadzone zostały do sprzedaży pod koniec XIX wieku przez francuskie przedsiębiorstwo LU i nadal pozostają jednym z podstawowych wyrobów w jego ofercie. Nazwa petit beurre, oznaczająca „małe (ciasteczko) maślane”, nie została zastrzeżona jako znak towarowy[3] i stała się nazwą pospolitą zarówno w języku francuskim[4], jak i polskim[5]. Stosowana jest przez wielu innych producentów we Francji oraz za granicą[3]. Herbatniki te należą do najbardziej rozpoznawalnych produktów regionalnych miasta Nantes, gdzie opracowano ich recepturę[6][7].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]_(7339068722).jpg)
Podstawowymi składnikami wykorzystywanymi do ich produkcji są mąka pszenna, cukier oraz masło[6] (według tradycyjnej receptury 13% zawartości[3]). Przed pieczeniem ciastka smarowane są warstwą mleka, za sprawą czego nabierają złocistego koloru[8]. W sprzedaży znajdują się różne ich odmiany, m.in. pokryte warstwą czekolady[3].
W oryginalnej formie herbatnik liczy 52 ząbki – 4 większe, narożne w języku francuskim nazywane są „uszkami” (oreilles). Jego powierzchnię zdobią 24 równomiernie rozłożone dziurki oraz wytłoczone nazwy producenta, herbatnika i miejsce produkcji. Liczba poszczególnych elementów odpowiada kolejno liczbie tygodni w roku (52), liczbie pór roku oraz godzin w ciągu doby[2][9], co miało sugerować konsumentom, że mogą cieszyć się wyrobem każdego dnia[2][10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Twórcą herbatnika był Louis Lefèvre-Utile, właściciel przedsiębiorstwa piekarniczego LU (Lefèvre-Utile) z siedzibą w Nantes, syn jego założycieli. Ich produkcja rozpoczęła się w 1886 roku. Marka petit beurre zarejestrowana została dwa lata później; nazwa ta była już wówczas w powszechnym użyciu przez konkurentów, którzy wprowadzili do sprzedaży własne wersje ciastka, co uniemożliwiło LU uzyskanie wyłączności na jej stosowanie[2]. Przedsiębiorstwo prowadziło intensywne kampanie reklamowe, angażując m.in. aktorkę teatralną Sarah Bernhardt (1897)[9].
Herbatniki bazują na ówczesnych wypiekach angielskich[11][10]. Oryginalne formy do ich wypieku wykonane zostały w brytyjskiej odlewni T. and T. Vicars[3][12]. W 1891 roku, pięć lat po wprowadzeniu petit beurre do sprzedaży, Hermann Bahlsen rozpoczął w Niemczech produkcję mocno zbliżonych herbatników pod nazwą Leibniz-Keks[11].
Herbatniki te pozwoliły odnieść ich producentom znaczny sukces komercyjny; sprzedawane są w większości krajów świata. Samo przedsiębiorstwo LU produkuje około miliarda sztuk tych ciasteczek rocznie (9 tys. ton)[3].
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]W języku francuskim funkcjonuje idiom beurré comme un petit Lu („namaślony jak małe Lu”) oznaczający osobę pijaną. Zwrot, ukuty prawdopodobnie na początku XX wieku, bazuje na podobieństwie fonetycznym między słowami beurré i bourré (napity) i porównaniu wysokiej zawartości masła w herbatniku do ilości trunku spożytego przez daną osobę[13][14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W języku francuskim nazwa petit-beurre (w liczbie mnogiej petits-beurre) pisana jest zazwyczaj z myślnikiem[4]; spotykana jest również pisownia bez myślnika[15]. W słowniku języka polskiego PWN nazwa podana jest bez myślnika[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ petit beurre. W: John Ayto: The Diner's Dictionary. Wyd. 2. Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-174443-3. [dostęp 2024-04-26].
- ↑ a b c d Marc Grandmontagne: Pourquoi le petit beurre a 4 oreilles, 48 dents et 24 points ?. France Bleu, 2018-01-23. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ a b c d e f Bringing Back Your Childhood Memories: Petit Beurre Biscuits. Biscuit People, 2020-06-23. [dostęp 2024-04-26]. (ang.).
- ↑ a b petit-beurre. Dictionnaire de l’Académie française. [dostęp 2024-04-23]. (fr.).
- ↑ a b petit beurre. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2024-04-26].
- ↑ a b Petit beurre. Le Gourmeur. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ Du petit-beurre à la mâche, quatre produits locaux à goûter si vous visitez Nantes. Ouest France, 2023-01-03. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ Gilles Pudlowski: Mythique petit-beurre. Le Point, 2014-07-03. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ a b Sandrine Bajos: LU : la grande histoire du Petit Beurre. Le Parisien, 2016-02-16. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ a b Olivier de Lagarde: "Le Petit beurre LU reste un fleuron en France". Franceinfo, 2022-04-09. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ a b Ursula Heinzelmann: Leibniz Keks. W: The Oxford Companion to Sugar and Sweets. Oxford University Press, 2015. ISBN 978-0-19-931340-2. [dostęp 2024-04-26].
- ↑ T. and T. Vicars. Grace's Guide. [dostęp 2024-04-26]. (ang.).
- ↑ Etre beurré comme un p'tit LU. France Bleu, 2021-12-01. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ beurré comme un petit Lu. Expressio.fr. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
- ↑ petit-beurre. [w:] Dico en ligne [on-line]. Le Robert. [dostęp 2024-04-26]. (fr.).
