Picobia
Picobia | |
Haller, 1878 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Nadrodzina | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj |
Picobia |
Typ nomenklatoryczny | |
Picobia heeri Haller, 1878 |
Picobia – rodzaj roztoczy z rzędu Trombidiformes i rodziny dutkowców. Są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi ptaków, bytującymi wewnątrz dutek ich piór. Do ich żywicieli należą przedstawiciele 15 rodzin ptaków z 4 rzędów: wróblowych, papugowych, dzięciołowych oraz dzioborożcowych.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Roztocze o wydłużonym, robakowatym, ubarwionym mlecznobiało ciele, podzielonym na pseudotagmy – gnatosomę i idiosomę, a tej ostatniej z kolei na propodosomę i hysterosomę[1][2]. Występuje silnie zaznaczony dymorfizm płciowy oraz polimorfizm samic w formie fizyogastrii. Samce są bardziej krępej budowy i osiągają od 335 do 645
Gnatosoma ma subkapitulum osadzone głęboko w idiosomie[2], stylofor o tylnej części zaokrąglonej oraz perytremy o kształcie litery „V”, „U” lub „M” z komorami dobrze widocznymi we wszystkich ich gałęziach. Wierzchołek hypostomu u samca jest zawsze zaokrąglony, natomiast u samicy może być spłaszczony. Boki hypostomu pozbawione są uzębienia. Szczękoczułki mają palce ruchome o wierzchołku grzbietowym bezzębnym, natomiast części tylnej u samic niekiedy zaopatrzonej w ząbki. Odsiebne końce stopogoleni nogogłaszczków są ścięte[3].
Idiosoma jest całkowicie pozbawiona oczu i kupuli[2]. Propodosoma ma na stronie grzbietowej (propodonotum) tarczkę propodonotalną wtórnie podzieloną wzdłużnie na dwie wąskie tarczki; na tarczkach tych leżą trzy pary szczecinek: ve, si i se. Ponadto między tymi dwiema tarczkami pojawiać się może jeszcze nieparzysta tarczka środkowa. W sumie na wierzchu propodosomy obecnych jest 6 par szczecinek, z których szczecinki vi i ve leżą w jednym poprzecznym rządku, a szczeciny grzbietowe (d) mają koralikowatą ornamentację. Na grzbietowej stronie hysterosomy (hysteronotum) samicy szczecinki są długie, a tarczka hysterosomalna (hysteronotalna) nie występuje. U samca na hysteronotum obecna jest całobrzega lub wzdłużnie podzielona, ale nigdy nie zrośnięta z tarczką pygidialną tarczka hysterosomalna, a spośród szczecinek hysteronotalnych te oznaczone d1 i e2 są krótkie. Tarczka pygidialna może nie występować u samicy. W regionie genitalno-analnym samicy występuje po 1 parze szczecinek genitalnych i aggenitalnych oraz 2 pary szczecinek pseudanalnych; ponadto obecne mogą być lub nie tarczka genitalna i płaty genitalne; tarczka aggenitalna nie występuje. U samca występują po 2 pary szczecinek pseudanalnych, genitalnych i aggenitalnych; obecna jest również tarczka aggenitalna, która może być całobrzega lub wzdłużnie podzielona[3].
Na spodzie propodosomy apodemy mają przebieg równoległy do położonych pośrodkowo cierniopodobnych wzgórków. Dwie pierwsze pary odnóży są grubsze niż dwie ostatnie. Na odnóżach występuje kompletny zestaw solenidiów spotykanych w rodzinie dutkowców:
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Wszyscy przedstawiciele rodzaju są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi ptaków. Bytują wewnątrz dutek ich piór, w przeciwieństwie do większości dutkowców nie ograniczając się do lotek[3]. Żerują na płynie tkankowym, przebijając w tym celu ścianę dutki swymi sztyletowatymi palcami ruchomymi szczękoczułków[4][1]. Nowo wykształcające się dutki zajmowane są przez roztocze za pośrednictwem ich naturalnego otworu – umbilicus superior[4].
Wśród żywicieli tego rodzaju wymienia się 15 rodzin ptaków z 4 rzędów. Spośród wróblowych Picobia stwierdzono u bilbili, cudowronków, jaskółkowatych, krukowatych, łuszczakowatych, nektarników, pokrzewek, raniuszków, skałowronów, skowronków, szpakowatych i wąsatek. Poza tym stwierdzono je u papugowatych z rzędu papugowych, dzięciołowatych z rzędu dzięciołowych oraz sierpodudków z rzędu dzioborożcowych[3].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj kosmopolityczny, znany ze wszystkich krain zoogeograficznych oprócz Antarktydy[5]. Zasięg poszczególnych gatunków pokrywa się najpewniej z zasięgiem ich żywicieli, jednak ich rozmieszczenie jest tylko fragmentarycznie zbadane[1]. W Polsce do 2015 roku stwierdzono 9 gatunków, w tym 7 nowych dla nauki[5].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj i jego gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 1878 roku przez Gottfrieda Hallera na łamach „Zeitschrift fur Wissenschafliche Zoologie”. Początkowo rodzaj był monotypowy[6]. Do rodziny dutkowców jako pierwszy zaliczył go w 1957 roku Wsiewołod Dubinin[7]. W 1973 roku Donald E. Johnston i John Kethley ustanowili go typem nomenklatorycznym nowej podrodziny Picobiinae, wyróżnionej na podstawie analizy fenetycznej[8]. Pierwszej, morfologicznej, analizy filogenetycznej rodziny dokonali w 2013 roku Maciej Skoracki, Eliza Głowska i Andre Bochkov – potwierdziła ona monofiletyzm podrodziny Picobiinae, a rodzaj Picobia umieściła w linii ewolucyjnej obejmującej też rodzaje Columbiphilus i Calamincola i zajmującej pozycję siostrzaną dla linii obejmującej rodzaje Neopicobia i Rafapicobia[4].
Do rodzaju tego należy 39 opisanych gatunków[5]:
- Picobia biarmicus Skoracki, Bochkov and Wauthy, 2004
- Picobia brotogeris Fain, Bochkov and Mironov, 2000
- Picobia caudati Skoracki and Hebda, 2004
- Picobia cetti Skoracki, 2011
- Picobia chloris Bochkov, Mironov and Kravtsova, 2000
- Picobia cichladusa Skoracki, Solarczyk and Sikora, 2012
- Picobia cissa Skoracki, Bochkov and Wauhty, 2004
- Picobia corcoracus Skoracki, Glowska and Sikora, 2008
- Picobia currucae Skoracki and Magowski, 2001
- Picobia dinemellia Glowska and Skoracki, 2011
- Picobia dryobatis (Fritsch, 1958)
- Picobia dziabaszewskii Glowska, Dragun-Damian and Dabert, 2012
- Picobia echo Skoracki, Solarczyk and Sikora, 2012
- Picobia eremophila Skoracki, 2011
- Picobia galerida Skoracki, 2011
- Picobia heeri Haller, 1878
- Picobia hylocichlae Skoracki, Spicer and OConnor, 2014
- Picobia illadopsae Skoracki and Hromada, 2013
- Picobia indonesiana Skoracki and Glowska, 2008
- Picobia lamprotornis Klimovičová, Skoracki, Wamiti and Hromada, 2014
- Picobia lemi Skoracki, Glowska and Sikora, 2008
- Picobia mentalis Skoracki and Unsoeld, 2014
- Picobia myiopagi Glowska and Milensky, 2014
- Picobia myrmecocichla Skoracki, Solarczyk and Sikora, 2012
- Picobia ochoi Glowska and Milensky, 2014
- Picobia oritis Skoracki, Antczak and Riegert, 2009
- Picobia paludicola Skoracki and Kiljan, 2002
- Picobia passeri Skoracki and Sikora, 2014
- Picobia phoeniculi Fain, Bochkov and Mironov, 2000
- Picobia phoenicuri Skoracki and Hromada, 2013
- Picobia ploceus Klimovičová, Skoracki, Wamiti and Hromada, 2014
- Picobia psaltriparus Skoracki, Hendricks and Spicer, 2010
- Picobia pycnonoti Glowska, Skoracki and Khourly, 2007
- Picobia ramphastos Fain, Bochkov and Mironov, 2000
- Picobia riparius Skoracki, 2011
- Picobia sayornis Glowska, 2014
- Picobia schmidti Glowska and Milensky, 2014
- Picobia sturni Skoracki, Bochkov and Wauthy, 2004
- Picobia troglodytidus Sikora and Skoracki, 2012
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Maciej Skoracki, Bożena Sikora, Jerzy Michalik: Budowa morfologiczna ektopasożytniczych roztoczy zrodziny Syringophilidae (Acari: Prostigmata). W: Stawonogi. Interakcje pasożyt–żywiciel. Alicja Buczek, Czesław Błaszak (red.). Lublin: Liber, 2004, s. 19-22.
- ↑ a b c M. Skoracki, S.A. Zabludovskaya, A.V. Bochkov. A review of Prostigmata (Acariformes: Trobidiformes) permanently associated with birds. „Acarina”. 20 (2), s. 67–107, 2012.
- ↑ a b c d e f Maciej Skoracki. Quill mites (Acari: Syringophilidae) of the Palaearctic region. „Zootaxa”. 2840, s. 1–415, 2011.
- ↑ a b c Maciej Skoracki, Eliza Głowska, Andre V. Bochkov. Phylogeny of quill mites of the family Syringophilidae (Acari: Prostigmata) based on their external morphology. „European Journal of Entomology”. 110 (4), s. 663–675, 2013. DOI: 10.14411/eje.2013.090. ISSN 1210-5759.
- ↑ a b c E. Głowska, M. Chrzanowski , K. Kaszewska. Checklist of quill mites (Acariformes: Syringophilidae) of the World. „Zootaxa”. 3968, s. 1-81, 2015.
- ↑ G. Haller. Freyana und Picobia. „Zeitschrift fur Wissenschafliche Zoologie”. 30, s. 81–98, 1878.
- ↑ W.B. Dubinin. A new classification of the mites of the superfamilies Cheyletoidea and Demodicoidea (Acariformes, Trombidiformes). „Parasitol. Sb. Acad. Nauk SSSR”. 17. s. 17–136.
- ↑ Donald E. Johnston, John B. Kethley. A numerical phenetic study of the quill mites of the family Syringophilidae (Acari). „J. Parasitol.”. 59, s. 520–530, 1973.