Pier Capponi (1927)
Sylwetka siostrzanego okrętu „Giovanni da Procida” | |
Klasa | |
---|---|
Typ | |
Historia | |
Stocznia | |
Położenie stępki |
27 sierpnia 1925 |
Wodowanie |
19 czerwca 1927 |
Regia Marina | |
Wejście do służby |
20 stycznia 1929 |
Zatopiony |
31 marca 1941 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Długość |
64,6 m |
Szerokość |
6,51 m |
Zanurzenie |
4,3 m |
Zanurzenie testowe |
100 m |
Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
Napęd | |
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM 2 śruby | |
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Zasięg |
powierzchnia: 3500 Mm przy 8 w. |
Sensory | |
hydrofony | |
Uzbrojenie | |
1 działo kal. 102 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I) 10 torped | |
Wyrzutnie torpedowe |
6 × 533 mm |
Załoga |
49 |
Pier Capponi – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Mameli. Okręt został zwodowany 19 czerwca 1927 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł 20 stycznia 1929 roku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Jednostka została zatopiona 31 marca 1941 roku, storpedowana przez brytyjski okręt podwodny HMS „Rorqual” (N74) .
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento” i „Trieste” ), niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typu Balilla, Pisani i Mameli[1]. Projekt oceanicznych okrętów typu Mameli powstał w wyniku zbadania konstrukcji i doświadczeń z eksploatacji otrzymanych po I wojnie światowej U-Bootów Kaiserliche Marine[2][3]. Jednostki zaprojektował pułkownik Virginio Cavallini[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową, z dużym kioskiem[3]. Powstały solidne okręty o dobrej manewrowości podwodnej i dużej dopuszczalnej głębokości zanurzania, problemem była jednak ich słaba stateczność[3]. Problem rozwiązano instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,2 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 7,7 do 7,5 węzła)[2][5] . Mameli był pierwszym typem okrętów podwodnych skonstruowanym we Włoszech po I wojnie światowej[2].
Okręt zbudowany został w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie[2][5] . Stępkę jednostki położono 27 sierpnia 1925 roku, a zwodowana została 19 czerwca 1927 roku[6][7].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]„Pier Capponi” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej[3][5] . Długość całkowita wynosiła 64,6 metra, szerokość 6,51 metra i zanurzenie 4,3 metra[2][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 810 ton, a w zanurzeniu 993 tony[2][5][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 8-cylindrowe czterosuwowe silniki wysokoprężne Tosi o łącznej mocy 3000 KM[2][8]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE o łącznej mocy 1100 KM[2][3][b]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 7,5 węzła w zanurzeniu[2][3][c]. Zasięg wynosił 3500 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 64 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu[2][3][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 48 ton oleju napędowego[2][5] . Energia elektryczna magazynowana była w baterii akumulatorów składającej się ze 112 ogniw[9] . Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[2][5] .
Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[2][5] . Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm Schneider–Armstrong 1914–15 L/35[2][5] . Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm L/76[2][5] . Jednostka wyposażona też była w hydrofony[5] .
Załoga okrętu składała się z 5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[6][7][e].
Służba
[edytuj | edytuj kod]„Pier Capponi” został wcielony do służby w Regia Marina 20 stycznia 1929 roku[7][9] . Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu Flotylli stacjonującej w Tarencie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Giovanni da Procida” i „Tito Speri”)[10].
W 1929 roku „Pier Capponi”, „Goffredo Mameli” i „Giovanni da Procida” odbyły daleki rejs wzdłuż wybrzeży Hiszpanii na Atlantyk, docierając do Kadyksu i Lizbony[10]. W 1930 roku eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Mameli, została przemianowana na 4 eskadrę okrętów podwodnych[10]. W 1930 roku „Pier Capponi”, „Goffredo Mameli” i „Tito Speri” odbyły rejs do portów Grecji i Dodekanezu[10]. W 1931 roku okręty 4. eskadry przebazowano do Neapolu[10]. W 1933 roku wszystkie jednostki typu Mameli odbyły dwudziestodniowy rejs szkoleniowy, zawijając do Salonik oraz na Leros i Rodos[10].
W 1934 roku okręty 4. eskadry powróciły do Tarentu, a zespół został przemianowany na 9 eskadrę 3. Flotylli, kontynuując szkolenie i wykonując krótkie rejsy po portach włoskich i Dodekanezu[10]. W 1935 roku 9 eskadrę przekształcono w 12 eskadrę[10]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Pier Capponi” odbył dwie misje specjalne[10]. W 1938 roku 12 eskadrę przekształcono w 41 eskadrę; w 1939 roku zmieniono po raz kolejny jej oznaczenie na 31 eskadrę i przebazowano do Mesyny[10].
10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt wchodził w skład 34. eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Giovanni da Procida” i „Tito Speri”)[11][12] . Dowództwo jednostki sprawował kpt. mar. (wł. tenente di vascello) Romeo Romei , awansowany wkrótce na stopień kmdra ppor. (wł. capitano di corvetta)[9][13]. Od 19 czerwca do 2 lipca „Pier Capponi”, „Giovanni da Procida” i „Vettor Pisani” patrolowały wody Cieśniny Sycylijskiej[14][13]. Tuż po północy 22 czerwca na północ od Safakis (na pozycji 36°39′N 11°12′E/36,650000 11,200000) okręt zatopił w ataku torpedowo-artyleryjskim szwedzki parowiec „Elgo” o pojemności 1888 BRT (na pokładzie zginął jeden marynarz)[15][9] . Neutralny statek płynął z ładunkiem asfaltu z Tunisu do Safakis, prawdopodobnie wyczarterowany przez Brytyjczyków[13].
W pierwszej połowie lipca „Pier Capponi”, „Tembien ”, „Benedetto Brin” , „Vettor Pisani” i „Durbo ” operowały na wodach nieopodal Malty[16][17]. 11 lipca załoga okrętu zauważyła na południowy wschód od wyspy konwój składający się z trzech statków, ochranianych przez kilka jednostek eskorty i mimo niesprzyjającej pogody wystrzelił w ich kierunku dwie niecelne torpedy[9] . Na przełomie sierpnia i września jednostka patrolowała wody w pobliżu Malty (wraz z „Durbo” i „Berillo ”), nie zauważając płynącego z Aleksandrii na Maltę konwoju MF-2, osłanianego przez niszczyciele HMS „Jervis”, „Juno”, „Dainty” i „Diamond”[18] . W pierwszej połowie listopada okręt przebywał na patrolu na południowy wschód od Malty (wraz z „Goffredo Mameli”, „Corallo ”, „Fratelli Bandiera” i „Topazio ”), próbując odnaleźć podążające z Egiptu na Maltę brytyjskie konwoje AN-6 i MW-3[19][20]. 9 listopada tuż przed północą „Pier Capponi” z odległości 10 000 metrów dostrzegł dużą formację brytyjskich okrętów, składającą się z dwóch pancerników, lotniskowca, kilku krążowników i licznych niszczycieli[9] . Po zbliżeniu się na odległość 4000 metrów okręt odpalił po północy 10 listopada (na pozycji 34°33′N 16°08′E/34,550000 16,133333) trzy torpedy w kierunku pancernika HMS „Ramillies”[9][21] . Mimo usłyszenia przez załogę trzech eksplozji w rzeczywistości żadna z torped nie trafiła, choć włoska prasa ogłosiła zatopienie brytyjskiego pancernika[9][20]. Rankiem jednostka przechwyciła wiele brytyjskich transmisji radiowych, powiązanych później z przygotowaniami do ataku na Tarent[22].
W drugiej połowie lutego 1941 roku w rejonie Malty patrolowały „Pier Capponi”, „Luciano Manara” , „Santorre Santarosa” , „Tembien”, „Dagabur ” i „Ruggiero Settimo” , jednak żadna jednostka nie zanotowała zatopienia[23].
31 marca płynący na powierzchni z Mesyny do La Spezia „Pier Capponi” został wykryty przez brytyjski okręt podwodny HMS „Rorqual” (N74) , który trafił włoską jednostkę dwiema torpedami[24][25]. Okręt zatonął w odległości 17 Mm na południe od Stromboli (na pozycji 38°32′N 15°15′E/38,533333 15,250000), a na jego pokładzie poniosło śmierć pięciu oficerów oraz 33 pozostałych załogantów[25]. Dowódca jednostki, kmdr ppor. Romeo Romei, otrzymał pośmiertnie odznaczenie Medaglia d'oro al valor militare[25].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Identycznie podaje Fontenoy 2007 ↓, s. 225. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 770 ton, a podwodną 994 tony; Lipiński 1999 ↓, s. 654 i Fraccaroli 1974 ↓, s. 124 podają wyporność 786/1009 ton, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje 830/1010 ton.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że okręty typu Mameli na powierzchni rozwijały prędkość 17 węzłów, a w zanurzeniu 9 węzłów, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 17,2 węzła, a w zanurzeniu 7,7 węzła.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że zasięg nawodny wynosił 4360 Mm przy prędkości 8 węzłów, a podwodny 110 Mm przy prędkości 3 węzłów.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga okrętu liczyła 46 osób.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
- ↑ a b c d e f g h Fontenoy 2007 ↓, s. 225.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 99.
- ↑ a b c d e f g h i j Gogin 2021 ↓.
- ↑ a b c Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
- ↑ a b c Pollina 1963 ↓, s. 111.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281.
- ↑ a b c d e f g h Grupsom 2021 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j Pollina 1963 ↓, s. 114.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ a b c Sobski 2015a ↓, s. 42.
- ↑ Rohwer 1940a ↓.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Rohwer 1940b ↓.
- ↑ Sobski 2015a ↓, s. 46.
- ↑ Rohwer 1940c ↓.
- ↑ Rohwer 1940d ↓.
- ↑ a b Sobski 2015a ↓, s. 58.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Sobski 2015a ↓, s. 59.
- ↑ Sobski 2015b ↓, s. 39.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 115.
- ↑ a b c Sobski 2015b ↓, s. 41.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
- Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
- Ivan Gogin: GOFFREDO MAMELI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 4 of 4) Saturday 22nd - Sunday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 1 of 2) Friday 1st – Thursday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juli. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, August. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, November. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).
- Regio Sommergibile Pier Capponi. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2021-03-23]. (wł.).
- Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518.
- Marek Sobski. Niewdzięczny rok na Mare Nostrum. Włoska flota podwodna na Morzu Śródziemnym w 1941 roku. „Okręty”. Nr 2 (38). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518.