Puma

Puma
	Puma
	Jardine, 1834
	; Przedstawiciel rodzaju – puma płowa (P. concolor)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Feloidea
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	puma
	Typ nomenklatoryczny
	Felis concolor Linnaeus, 1771
Synonimy
	Viretailurus Hemmer, 1965;
	Viretailurus Hemmer, 1965;
Gatunki
	4 gatunki (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	4 gatunki (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Puma^[3] (Puma) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Ameryce^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 86–155 cm, długość ogona 60–97 cm; masa ciała samic 34–48 kg, samców 53–72 kg (wyjątkowo do 120 kg)^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1834 roku szkocki przyrodnik i ornitolog William Jardine w publikacji swojego autorstwa poświęconej naukom przyrodniczym^[1]. Jardine wymienił kilka gatunków – Felis pajeros Desmarest, 1816, Felis concolor Linnaeus, 1771, Felis nigra Jardine, 1834 (= Felis concolor Linnaeus, 1771), Felis eyra G. Fischer, 1814 (= Felis yagouaroundi É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803), Felis chalybeata von Schreber, 1804 (= Felis pardus Linnaeus, 1758) i Felis yaguarundi Lesson, 1827 (= Felis yagouaroundi É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest Felis concolor Linnaeus, 1771.

Etymologia

Puma: peruwiańska nazwa (język keczua) Puma dla tego kota^[8].
Viretailurus: Jean Viret (1894–1970), francuski paleontolog; gr. αιλουρος ailouros ‘kot’^[2]. Gatunek typowy: †Panthera schaubi Viret, 1954 (= †Felis pardoides R. Owen, 1846).

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[9]^[7]^[4]^[3]:

Puma concolor (Linnaeus, 1771) – puma płowa

Opisano również gatunki wymarłe^[10]^[11]:

Puma incurva (Ewer, 1956)^[12] (Afryka; plejstocen)
Puma lacustris (Gazin, 1933)^[13] (Ameryka Północna; pliocen)
Puma pardoides (R. Owen, 1846)^[14] (Europa; fanerozoik)

Przypisy

↑ ^a ^b W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 16: Natural history of the Felinae. Edynburg: W.H. Lizars, 1834, s. 266. (ang.).
↑ ^a ^b H. Hemmer. Studien an «Panthera» schaubi Viret aua dem Villafranchien von Saint-Vallier (Drôme). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen”. 122 (3), s. 324–336, 1965. (niem.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 404. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 156–157. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Puma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 648. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 598, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
↑ Puma Jardine 1834 (cougar). Fossliworks. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Puma Jardine, 1934, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-14] (ang.).
↑ R.F. Ewer. The fossil carnivores of the Transvaal caves: Felinae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 126, s. 83, 1956. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1956.tb00426.x. (ang.).
↑ Ch.L. Gazin. New felids from the upper Pliocene of Idaho. „Journal of Mammalogy”. 14 (3), s. 251, 1933. DOI: 10.2307/1373825. (ang.).
↑ R. Owen: A history of British fossil mammals and birds. London: John Van Voorst, 1846, s. 169. (ang.).

[Jardine-1] W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 16: Natural history of the Felinae. Edynburg: W.H. Lizars, 1834, s. 266. (ang.).

[Hemmer-2] H. Hemmer. Studien an «Panthera» schaubi Viret aua dem Villafranchien von Saint-Vallier (Drôme). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen”. 122 (3), s. 324–336, 1965. (niem.).

[Cichocki&inni-3] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 404. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Sunquist-5] M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 156–157. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Puma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).

[amw-7] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 648. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 598, 1904. (ang.).

[mdd-9] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).

[fossilworks-10] Puma Jardine 1834 (cougar). Fossliworks. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).

[Zijlstra-11] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Puma Jardine, 1934, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-14] (ang.).

[ewer-12] R.F. Ewer. The fossil carnivores of the Transvaal caves: Felinae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 126, s. 83, 1956. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1956.tb00426.x. (ang.).

[gaz-13] Ch.L. Gazin. New felids from the upper Pliocene of Idaho. „Journal of Mammalogy”. 14 (3), s. 251, 1933. DOI: 10.2307/1373825. (ang.).

[owen-14] R. Owen: A history of British fossil mammals and birds. London: John Van Voorst, 1846, s. 169. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]