Rogatka (budynek)

Rogatka wrocławska w Kaliszu, 1827–1828 (2018)

Rogatka – mały budynek, parterowy albo dwukondygnacyjny stawiany przy głównym trakcie komunikacyjnym prowadzącym do miasta. Był siedzibą miejskich władz skarbowych, których zadaniem było pobieranie opłat celnych i drogowych.

Opis

Rogatki budowano na granicy miasta, stawiane były parami, po obu stronach drogi. Pomiędzy nimi ustawiano zamykającą przejście ruchomą barierę. Budowanie rogatek rozpoczęto w drugiej połowie XVIII wieku, czyli w okresie większej, wychodzącej poza dawniejsze bramy miejskie, rozbudowy miast.

W Polsce klasycystyczne budynki rogatek, wznoszone w dobie Królestwa Polskiego w miastach wojewódzkich, zachowały się m.in. w Kaliszu (rogatka wrocławska), Płocku i Warszawie (rogatki Grochowskie i Mokotowskie).

Współcześnie określenia rogatki miasta używa się także do określenia miejsca na granicy miejscowości przy drodze, nawet gdy nie ustawia się tu żadnych punktów pobierania opłat ani kontrolnych.

• 
  Jedna z rogatek Grochowskich w Warszawie
• 
  Rogatka Olszańska w Krakowie
• 
  Jedna z rogatek Mokotowskich w Warszawie
• 
  Rogatki Dobrzyńskie w Płocku
• 
  Rogatka Lubelska w Radomiu
• 
  Rogatka Szczytnicka we Wrocławiu

Bibliografia

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 136-137. ISBN 83-85001-89-1.