(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Roman Prawocheński – Wikipedia, wolna encyklopedia Przejdź do zawartości

Roman Prawocheński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roman Prawocheński
Data i miejsce urodzenia

11 września 1877
Liwienka

Data i miejsce śmierci

6 sierpnia 1965
Kraków

Zawód, zajęcie

polski zootechnik

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej Oficer Orderu Zasługi Rolniczej (Francja)
Odznaka Nagrody Państwowej

Roman Prawocheński (ur. 11 września 1877 we wsi Liwienka, gubernia woroneska, zm. 6 sierpnia 1965 w Krakowie) – polski zootechnik, od 1926 roku profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1944 roku Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a od 1953 Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie. Członek tytularny PAN (od 1952), encyklopedysta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Romana (1836–1896)[1] i Marii z Majewskich (1846–1915)[2]. Miał siostrę Zofię, która zmarła w wieku 8 lat na tyfus brzuszny[3]. Po ukończeniu gimnazjum filologicznego w Taganrogu i zdaniu w 1896 matury, rozpoczął studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu w Petersburgu, które ukończył w 1901 na podstawie zdanych egzaminów i pracy dyplomowej na temat Typu czaszek ludu białoruskiego w okolicach Nomastyrów. Po studiach podjął pracę jako korektor w czasopiśmie „Konnozawodstwo i Koniewodstwo[3]”. W latach 1909–1917 pełnił funkcję centralnego specjalisty do spraw hodowli zwierząt w Departamencie Rolnictwa Głównego Zarządu Dóbr Państwowych w Petersburgu. Jednocześnie kierował Stacją Doświadczalną Hodowli Koni w Petersburgu i Moskwie. Po wybuchu I wojny światowej objął w 1915 roku funkcję pełnomocnika zachodniego frontu (z siedzibą w Witebsku) do ewakuacji bydła zarodowego[3]. Od 1919 roku wykładał hodowlę zwierząt na kursach dla agronomów i lekarzy weterynarii przy Politechnice w Kijowie. W okresie działalności w Rosji ogłosił ponad 30 prac i artykułów z zakresu hodowli koni, owiec i żywienia zwierząt. W 1919 roku przyjechał do Polski i rozpoczął pracę jako starszy referent w Wydziale Hodowli Koni Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych. Następnie został kierownikiem Wydziału Hodowli Zwierząt Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. W 1925 roku został mianowany profesorem zwyczajnym hodowli zwierząt na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od tego momentu, aż do wybuchu II wojny światowej, prowadził ożywioną działalność naukową. W roku 1936 objął funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego[3].

Był również encyklopedystą, edytorem Praktycznej encyklopedii gospodarstwa wiejskiego. Napisał w ramach tego cyklu encyklopedycznego tom nr 22–24, Pochodzenie, pokrój i rasy koni[4] oraz nr 57–60, Hodowla, wychów i użytkowanie koni[5].

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z żoną do wsi Buda Stalowska k. Tarnobrzegu, gdzie jego syn Roman jr. kierował gospodarstwem rybackim, następnie do majątku hr. Tyszkiewicza Tarnawatka k. Tomaszowa Lubelskiego[3]. Po powrocie do Krakowa, 6 listopada 1939 został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau i do lutego 1940 był więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Po zwolnieniu z obozu 8 lutego 1940 rozpoczął pracę w Izbie Rolniczej w Krakowie, a rok później w Instytucie Rolniczym w Puławach. Zorganizował tam doświadczalną stadninę koników polskich.

W 1945 roku, w reaktywowanym Państwowym Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, stworzył Dział Hodowli Koni, natomiast na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej powołał do życia Katedrę Ogólnej Hodowli Zwierząt. Kierował nią przez 2 lata. W roku 1948 otrzymał godność Prezesa Honorowego Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego. W 1951 roku podjął dodatkowe zatrudnienie w dziale Hodowli Koni Instytutu Zootechniki w Krakowie[3]. W 1952 roku został powołany na członka tytularnego Polskiej Akademii Nauk. W 1954 roku, na skutek doznania paraliżu, został zmuszony do rezygnacji z udziału w aktywnym życiu zawodowym[6]. W 1955 roku otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia za osiągnięcia w dziedzinie hodowli zwierząt[7]. W 1961 roku Wyższa Szkoła Rolnicza w Krakowie nadała mu tytuł doktora honoris causa[3].

Od 18 czerwca 1901 był mężem Heleny ze Świętorzeckich h. Trąby[2] (1877–1972)[8]. Mieli dwoje dzieci - syna Romana (1903–1993)[1] i córkę Irenę (1905–1991)[2][9]. Jego zięciem był Henryk Niewodniczański.

Zmarł 6 sierpnia 1965 w Krakowie[8], pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XXIVA-5-6)[8].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Roman Prawocheński: Pochodzenie, pokrój i rasy koni. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Oświaty Rolniczej, Księgarnia Rolnicza, Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1922.
  • Roman Prawocheński: Hodowla, wychów i użytkowanie koni. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Oświaty Rolniczej, Księgarnia Rolnicza, Druk Synów St. Niemiry, 1924.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Genealogia LECH-LAND [online], lech-land.com [dostęp 2024-06-14] (pol.).
  2. ↑ a b c Roman Prawocheński M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-06-14].
  3. ↑ a b c d e f g h Zygmunt Litwińczuk. Prezentacje. Prof. dr h.c. Roman Prawocheński, profesor i organizator hodowli zwierząt w Rosji carskiej i w Polsce. „Biuletyn Informacyjny”. Nr 19, s. 12, 2014. Lublin: Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie. ISSN 1505-7445. [dostęp 2024-06-14]. 
  4. ↑ Prawocheński 1922 ↓.
  5. ↑ Prawocheński 1924 ↓.
  6. ↑ Na drodze życia: pamiętnik profesora Romana Prawocheńskiego
  7. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-14]. 
  8. ↑ a b c Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów.. rakowice.eu. [dostęp 2017-03-22].
  9. ↑ Złota Księga Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja, s. 129-136, Wydawnictwo AR w Krakowie - 2000 r., ISBN 83-86524-53-7
  10. ↑ M.P. z 1951 r. nr 93, poz. 1275 „za wybitną działalność naukową”.
  11. ↑ M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 366 „za zasługi na polu działalności oświatowej i kulturalnej”.
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 - Uchwała Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1955 r. nr 0/126 - na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk.
  13. ↑ Telegramy. Odznaczenia. „Goniec Kaliski”. Rok III, Nr 159, s. 3, 14 lipca 1924. Kalisz: Feliks Karśnicki. [dostęp 2024-06-14]. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Doktorzy honoris causa Studium, Wydziału Rolniczego UJ, Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie i pracownicy Wydziału Rolniczego UJ, Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie, doktorzy honoris causa innych uczelni (pod redakcją Zdzisława Kośka), Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja w Krakowie, Kraków 1991.
  • Ewald Sasimowski: Roman Prawocheński. Lublin: Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, 2006, s. 1–55. ISBN 83-7259-117-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_Prawocheński&oldid=74059495”