Sigtuna rådhus
 Fasada budynku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
obiekt publiczny |
| Architekt |
Eric Kyhlman |
| Rozpoczęcie budowy |
1740 |
| Ukończenie budowy |
1744 |
Położenie na mapie Szwecji  | |
Położenie na mapie regionu Sztokholm  | |
 59°37′01,16″N 17°43′16,54″E/59,616989 17,721261
| |
| Strona internetowa | |
Sigtuna rådhus (pol. Ratusz[a] w Sigtunie) – dawny budynek rady miejskiej i sądu miejskiego (rådhusrätt) w Sigtunie. Został wzniesiony w latach 1740–1744 przez ówczesnego burmistrza Erica Kyhlmana. Obecnie stanowi część Sigtuna Museum (Muzeum Sigtuny). Znany jako najmniejszy ratusz Szwecji.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na miejscu obecnego stał wcześniejszy dwupiętrowy ratusz z dachem z torfu i kory, który 16 maja 1740 został rozebrany. Mieszczanie postarali się o drewniane belki i zebrali ponad 200 riksdalerów na budowę nowego ratusza. Zbudowano go w tym samym miejscu, lecz był o dwa łokcie[b] krótszy w kierunku wschodnim. Eric Kyhlman, burmistrz w latach 1737–1759 w służbowym pamiętniku zapisał, iż sam wykonał plany ratusza, zatwierdzone następnie przez wojewodę. Sam też prowadził budowę. Po czterech latach budowy ratusz został ukończony i oddany do użytku w 1744 w święto Zesłania Ducha Świętego. Następnego dnia wybuchł w mieście pożar, w następstwie którego 21 rodzin zostało bez dachu nad głową, ale ratusz wraz z innymi budynkami użyteczności publicznej ocalał[1].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Ratusz w Sigtunie symbolizuje szwedzką architekturę małomiasteczkową. Zachował swój dawny wygląd na placu pozbawionym oryginalnej zabudowy, która przepadła w pożarze miasta w 1744 roku. Ratusz jest niewielki, ponieważ i Sigtuna była wówczas małą miejscowością. Ratusz ma swój znany odpowiednik w duńskiej miejscowości Ebeltoft. Obecnie pełni funkcje muzealne. Jest również popularnym miejscem zawierania ślubów cywilnych. W reklamach turystycznych określany jest jako najmniejszy ratusz Szwecji. W rzeczywistości jest najmniejszym zachowanym ratuszem. Odznacza się dobrze wyważonymi proporcjami i kształtnym detalem. Reprezentuje architekturę swego czasu z wyraźnym rysem tradycji karolińskiej[c]. Z tego względu w roku 1971 został uznany przez zarząd wojewódzki (länsstyrelsen) za budynek zabytkowy (szw. byggnadsminne)[2] i 29 grudnia tego samego roku wpisany na listę Riksantikvarieämbetet pod numerem 21300000013433[3].
Wygląd zewnętrzny
[edytuj | edytuj kod]Budynek wznosi się na fundamencie z ciosów granitowych. Jego fasada została wykonana z desek panelowych i profilowanych listew. Okna mają szyby ze starego szkła i ozdobne narożniki. Z tyłu budynku są dwa ślepe okna, które wstawiono w 1878 roku. W ostatnich czasach wstawiono jedno nowe okno. Poza tym elewacja zachowała swój pierwotny wygląd z czasu budowy ratusza[4].
Dach budynku jest wysoki, na wzór dworu z epoki karolińskiej. Wieża zegarowa pochodzi z dawnego ratusza, ale sam zegar jest dziełem współczesnym i pochodzi przypuszczalnie z czasu restauracji budynku z lat 20. XX wieku. Na wiatrowskazie znajduje się podobizna pieczęci miejskiej – korony i trzech gwiazdek. Na koronie widnieje cyfra 1664, a na szpicy 1720. Cyfry te oznaczają prawdopodobnie rok budowy oraz przebudowy wcześniejszego ratusza[5].
Portal ma klasycystyczny wygląd. Pilastry i ościeżnice drzwi pochodzą przypuszczalnie z XVII wieku. Od wewnątrz widoczne są uzupełnienia starych ościeżnic. Drzwi prawdopodobnie pochodzą ze starego ratusza. Znajdująca się nad nimi pozłacana korona jest dziełem Erica Kyhlmansa, natomiast witraż pod nią wykonał i podarował jeden z radnych miejskich, Johan Sjöman[6].
Wnętrze
[edytuj | edytuj kod]Sień ratusza została przebudowana w latach 1924–1925 pod kierunkiem architekta Everta Millesa. Wstawiono dwa małe drzwi, a w tylnej części ratusza urządzono archiwum. Posadzkę wyłożono wapieniem w kolorze czerwonym i szarym. Sień została odnowiona w 1970 roku. Z lewej strony sieni znajduje się pokój straży (vaktrummet), a z prawej – sala obrad (rådhussalen). W pokoju straży wisi portret ostatniego burmistrza miasta, Gustafa Dahla oraz obrazy topograficzne dawnej Sigtuny. W pokoju straży znajdował się dawniej miejski areszt. Jego granicę wyznacza belka umieszczona na suficie[7].
Sala obrad to wytworne pomieszczenie z oknami po obu stronach. Większość wystroju wnętrza wykonał Eric Kyhlman. Owalny stół i dwa wystawne krzesła służyły burmistrzowi i jego dwóm najbliższym współpracownikom. Krzesła są bogato zdobione w stylu barokowym i pochodzą przypuszczalnie z początku XVIII wieku. Po stronie południowej znajduje się grupa krzeseł wykonanych w XIX wieku w prostym, ludowym stylu (niektóre z nich są późniejszymi kopiami). Pośrodku stoją cztery stylowe krzesła w stylu tzw. chłopskiego rokoko. W wystroju pomieszczenia obecny jest dekoracyjny fryz na fasecie pod sufitem, wykonany na początku XIX w. w stylu neoklasycznym. Przedstawia on dwie postacie kobiece wyobrażające sądownictwo (postać z wagą i mieczem) i władzę wykonawczą (postać z rogiem obfitości i wiązką rózg – symbolami łaski i kary)[8]. W pokoju znajduje się zielony piec kaflowy. Pochodzi on z miejscowości Lövstaholm w Upplandzie, a w sali został zamontowany w 1920 roku[9].
Na ścianach wisi kilka portretów królewskich. Spośród nich wyróżnia się portret Fryderyka I pędzla Georga Engelharda Schrödera. Portret ten został podarowany ratuszowi przez szwagra Kyhlmansa, malarza-portrecistę Johana Henrika Scheffela. Duży portret Karola XI Kyhlman kupił na straganie w Sztokholmie, zaś portret Karola X Gustawa otrzymał w prezencie od drugiego ze swych szwagrów, Åkermana[10]. Po trzecim szwagrze, Carlu Bergstedtcie odziedziczył portret Karola XII. Portret kobiecy w kolekcji reprezentuje królowa Jadwiga Eleonora. Jej podobiznę Kyhlmans odziedziczył po swoich rodzicach. Kolekcję uzupełniają trzy podobne w charakterze, portrety Gustawa I Wazy, Gustawa II Adolfa i Karola IX. W dwóch narożnikach sali znajduje się kilka egzemplarzy starej broni: partyzana i trzy topory bitewne. W ratuszu jest też kilka narzędzi służących do wymierzania kar m.in.: kuna żelazna i kajdanki ze zgniataczem kciuków[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W terminologii szwedzkiej istnieją dwa pojęcia odpowiadające polskiemu ratusz: rådhus – ratusz jako siedziba rady miasta i sądu miejskiego pierwszej instancji, tzw. rådhusrätt (zniesionego w roku 1971) i stadshus – jako reprezentacyjny budynek użyteczności publicznej, będący siedzibą samorządowych władz miejskich (ale już bez uprawnień sądowniczych).
- ↑ Około 1, 2 m.
- ↑ Okresem karolińskim w historii Szwecji nazywa się okres panowania królów: Karola X Gustawa, Karola XI i Karola XII, obejmujący lata 1654–1718.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 4.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 3.
- ↑ Riksantikvarieämbetet: Sigtuna kn, SIGTUNA 2:152 RÅDHUSET, SIGTUNA. www.bebyggelseregistret.raa.se. [dostęp 2013-06-09]. (szw.).
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 5.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 6.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 7.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 8.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 9.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 10.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 11.
- ↑ Redelius 1987 ↓, s. 12.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gunnar Redelius: Sigtuna rådhus. Stockholm: Länsstyrelsen i Stockholms län, 1987. ISBN 91-87088-03-7. (szw.).