Wiktoryn (uzurpator)
.jpg) Portret Wiktoryna na aureusie typu COMES AVG(usti) wybitym po pokonaniu Mariusza | |
| Cesarz rzymski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Moneta | |
 Antoninian Wiktoryna typu INVICTVS z wyobrażeniem Sola | |
Wiktoryn (Wiktorynus), Marcus Piavonius Victorinus[1] lub Marcus Piavvonius Victorinus[2] (zm. pocz. 270[3] lub wiosną 271[4]) – uzurpator w zachodniej części rzymskiego cesarstwa, następca Postumusa.
Mógł pochodzić z Trewiru, być może z galijskiej arystokracji municypalnej; jego matką była niejaka Wiktoria (Witruwia)[5][6]. Uważany za zdolnego dowódcę i najprawdopodobniej jako prefekt pretorianów galijskiego uzurpatora Postumusa miał decydujący wkład w odparcie napaści Galiena, który pod koniec 264 lub na początku 265 próbował odzyskać zachodnie prowincje cesarstwa[2]. Został ustanowiony współwładcą w ramach tzw. cesarstwa galijskiego, gdy w 269 Postumus zmuszony był podjąć walkę ze zbuntowanym namiestnikiem w Germanii – Lelianem. Po śmierci Leliana pojawił się w Kolonii jego następca Mariusz, którego rebelię musiał stłumić Wiktoryn[7]. W Kolonii został też obwołany augustem przez wojska stacjonujące w Germanii Dolnej[5].
W trakcie swych rządów zmagał się z naporem plemion germańskich, być może odzyskując nawet pewne tereny nadreńskie. W swej politycznej propagandzie przedstawiał się jako obrońca całego imperium (Defensor Orbis) i odnowiciel prowincji galijskich (Restitutor Galliarum)[8]. Źródła epigraficzne z dedykacjami dla Wiktoryna potwierdzają jego władzę nad Galią i Brytanią. Odpadła natomiast Hiszpania, która przeszła pod władzę prawowitych cesarzy (Klaudiusza II i Aureliana). Przeciwko Wiktorynowi zbuntowało się Augustodunum), które zwróciło się o pomoc do Klaudiusza. Jednak cesarska pomoc z Italii nie dotarła, a rebelia została krwawo stłumiona przez uzurpatora. Po siedmiu miesiącach oblężenia miasto padło i wskutek splądrowania nie odzyskało swej świetności[4][7]. Wiktoryn po tym sukcesie odbył triumf w Trewirze, który uczynił swą rezydencją i gdzie prawdopodobnie przeniósł też cesarską mennicę[8].
Uzurpator padł ofiarą osobistej zemsty, zamordowany na początku 270 lub wiosną 271 w Kolonii przez swego podwładnego Attycjana, któremu miał uwieść żonę (por. Aureliusz Wiktor, Księga o cezarach 33,12). Jego następcą został namiestnik Akwitanii Tetrykus[4], który przeprowadził jego konsekrację; tym samym Wiktoryn został jedynym ubóstwionym władcą Imperium Galliarum obdarzonym tytułem Divus[9].
Według Historia Augusta (Trzydziestu pretendentów 7) miał syna o tym samym imieniu, którego tuż przed swą śmiercią ogłosił cezarem (również zgładzonego wraz z ojcem)[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 607.
- ↑ a b Suski 2008 ↓, s. 166.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 115.
- ↑ a b c Suski 2008 ↓, s. 167.
- ↑ a b Słownik cesarzy rzymskich 2001 ↓, s. 183.
- ↑ Historycy cesarstwa rzymskiego 1966 ↓, s. 332.
- ↑ a b Krawczuk 1991 ↓, s. 106.
- ↑ a b Słownik cesarzy rzymskich 2001 ↓, s. 183-184.
- ↑ Słownik cesarzy rzymskich 2001 ↓, s. 184.
- ↑ Historycy cesarstwa rzymskiego 1966 ↓, s. 333.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik cesarzy rzymskich. Jan Prostko-Prostyński (red. nauk.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001. ISBN 83-7177-185-1.
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Dominat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Iskry", 1991. ISBN 83-207-1099-5.
- Robert Suski: Konsolidacja cesarstwa rzymskiego za panowania Aureliana 270–275. Kraków: Avalon, 2008. ISBN 978-83-60448-42-7.
- Historycy cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana. Opr. i tłum. Hanna Szelest. Warszawa: Czytelnik, 1966.