(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Ziemia Królowej Maud – Wikipedia, wolna encyklopedia Przejdź do zawartości

Ziemia Królowej Maud

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ziemia Królowej Maud
Dronning Maud Land
terytorium zależne
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Norwegia

Data powstania

14 stycznia 1939

Powierzchnia

2 700 000 km²

Populacja 
• liczba ludności


0

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Ziemia Królowej Maud – zdjęcie satelitarne (2010)
Jøkulkyrkja (3148 m n.p.m.) we wschodniej części Gór Mühliga-Hofmanna
Mount Hochlin (norw. Hochlinfjellet) (2760 m n.p.m.) w zachodniej części Gór Mühliga-Hofmanna
Norweska stacja badawcza Troll (2009)

Ziemia Królowej Maud[1] (norw. Dronning Maud Land, ang. Queen Maud Land) – region w Antarktydzie Wschodniej pomiędzy Ziemią Enderby na wschodzie i Ziemią Coatsów na zachodzie; obszar roszczeń Norwegii, uznawany przez rząd norweski za terytorium zależne.

Obszar został nazwany na cześć królowej Norwegii – Maud Koburg (1869–1938)[2].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Region w Antarktydzie Wschodniej pomiędzy Ziemią Enderby na wschodzie i Ziemią Coatsów na zachodzie[3]. Zajmuje powierzchnię 2,7 miliona km², stanowiąc ok. jedną szóstą kontynentu Antarktydy[4].

Jest to płaskowyż pokryty pokrywą lodową o grubości do 2,4 km, w obszarze przybrzeżnym przybiera charakter górzysty[5]. Równolegle do wybrzeża ciągną się pasma górskie, m.in. Góry Mühliga-Hofmanna, Heimefront Range (norw. Heimefrontfjella), Orvin Mountains (norw. Orvinfjella), Wohlthat Mountains (niem. Wohlthatmassiv, norw. Wohlthatmassivet) i Sør-Rondane[6]. Najwyższym szczytem jest Jøkulkyrkja Mountain (3148 m n.p.m.) we wschodniej części Gór Mühliga-Hofmanna[4]. Skały tu występujące należą do najstarszych na kontynencie, niektóre powstały 300 milionów lat temu[7].

W części nadmorskiej Ziemia Królowej Maud obejmuje następujące obszary (z zachodu na wschód)[5]:

Na obszarze od 100 do 250 km od wybrzeża występują liczne nunataki[4].

Wzdłuż wybrzeża rozciągają się lodowce szelfowe Riiser-Larsena i Fimbul[4].

Kilka krajów prowadzi przybrzeżne stacje badawcze, m.in. Republika Południowej Afryki i Rosja prowadzą tu całoroczne stacje[3].

Flora i fauna

[edytuj | edytuj kod]

Świat roślinny i zwierzęcy Ziemi Królowej Maud jest ubogi[4]. Spotkać tu można m.in. porosty, mchy i algi[4]. Występują tu m.in. pierwotniaki, grzyby, sinice i roztocza[4].

W regionie gniazduje kilka gatunków ptaków morskich takich jak pingwiny cesarskie i białookie, petrele antarktyczne i petrele śnieżne, wydrzyki antarktyczne i oceanniki żółtopłetwe[4]. Na zboczach nunataku Svarthamaren Mountain znajduje się największa znana na świecie kolonia petreli antarktycznych[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wybrzeże Ziemi Królowej Maud było pierwszym fragmentem Antarktydy dostrzeżonym 27 stycznia 1820 roku przez rosyjskiego badacza Fabiana Bellingshausena (1778–1852) i jednym z ostatnich regionów zbadanych na kontynencie[6].

Historia eksploracji Ziemi Królowej Maud związana jest z rozwojem wielorybnictwa w wodach antarktycznych[4]. Pierwsze wyprawy finansowane były przez norweskiego potentata Larsa Christensena (1884–1965), syna Christena Christensena (1845–1923)[4].

Region został odkryty, zbadany i zmapowany przez trzecią wyprawę norweską w latach 1929–1930[4]. Norwescy polarnicy Hjalmar Riiser-Larsen (1890–1965) (kierownik wyprawy) i Finn Lützow-Holm (1890–1950) eksplorowali obszar między 37° a 49°30ʹE[4]. Riiser-Larsen nazwał region na cześć królowej Norwegii – Maud Koburg (1869–1938) – Dronning Maud Land[6]. Podczas wyprawy nakręcił film pokazywany później w kinach Oslo[8]. Dalsze badania regionu prowadziła czwarta wyprawa norweska w latach 1930–1931[4].

W 1930 roku Riiser-Larsen odkrył z powietrza Wybrzeże Księcia Olafa i Wybrzeże Księżniczki Marty, a w 1931 roku Wybrzeże Księżniczki Ragnhildy[6]. Wybrzeże Księżniczki Astrid zostało odkryte w 1931 roku przez kapitana statku wielorybniczego[6].

Podczas kolejnej ekspedycji w latach 1936–1937 norweski lotnik Viggo Widerøe (1904–2002) obleciał tereny przybrzeżne, które nazwano Wybrzeżem Księcia Haralda[4].

W 1939 roku niemiecka ekspedycja antarktyczna (niem. Deutsche Antarktische Expedition) prowadzona przez Alfreda Ritschera (1879–1963) wykonała zdjęcia lotnicze obszaru między 5°W a 15°E do około 75°S[4]. Duże obszary Ziemi Królowej Maud zostały sfotografowane z powietrza podczas amerykańskiej Operacji Highjump przeprowadzonej w latach 1946–1947[4].

Pierwszą wyprawą naukową do Ziemi Królowej Maud była norwesko-brytyjsko-szwedzka ekspedycja antarktyczna w latach 1949–1952[4]. Podczas tej wyprawy założono stację badawczą Maudheim, skąd prowadzono eksploracje regionu z powietrza i z lądu[4].

W związku z Międzynarodowym Rokiem Geofizycznym w latach 1957–1958 na Ziemi Królowej Maud powstało kilka całorocznych stacji naukowych, m.in. radziecka, japońska (Syowa), norweska i belgijska[4]. Na początku lat 60. XX w. Norwegia zaprzestała działalności i jej stację przejęła Republika Południowej Afryki, która od tego czasu prowadzi nieprzerwaną działalność badawczą na Ziemi Królowej Maud[4]. Stacja radziecka przeszła w ręce Rosji, której główną stacją jest Nowołazariewskaja[4]. Stacja belgijska została zamknięta w 1961 roku, ale Belgia ponowni zaangażowała się w badania, wznosząc w 2009 roku stację Princesse-Élisabeth[4]. W latach 1966–1969 tymczasową bazę utrzymywały tu również Stany Zjednoczone[4].

Norwegia zintensyfikowała swoją działalność w regionie ponownie w latach 1976–1977[4]. Norweski Instytut Polarny przeprowadził wówczas dużą ekspedycję do zachodniej Ziemi Królowej Maud i wschodniej części Morza Weddella[4]. W latach 1989–1990 wzniesiono stację Troll, która od 2005 roku prowadzi działalność całoroczną[4]. Druga, mniejsza, sezonowa stacja norweska Tor znajduje się ok. 100 km na wschód od stacji Troll[4]. Ponadto na Ziemi Królowej Maud własne stacje prowadzą Indie (Maitri), Niemcy (Kohnen), Szwecja (Wasa) i Finlandia (Aboa)[4].

Polityka

[edytuj | edytuj kod]

Norweska eksploracja Ziemi Królowej Maud w latach 20. i 30. XX wieku stała się podstawą dla Norwegii do wysunięcia w 1939 roku roszczeń terytorialnych wobec obszaru między 20°W a 45°E[4]. 14 stycznia 1939 roku Norwegia zaanektowała terytorium[4].

Obszar roszczeń interpretowany jest jako rozciągający się od wybrzeża do bieguna południowego[6]. Wobec roszczeń norweskich zastrzeżenia zgłosiły m.in. Stany Zjednoczone, Chile i Związek Radziecki, Niemcy je odrzuciły a Wielka Brytania je zaakceptowała[4]. Nazistowskie Niemcy zgłosiły własne roszczenia do regionu między 4°50'W a 18°30'E sięgającym 72°44'S – który został obfotografowany przez wyprawę Ritschera i nazwany Neuschwabenland[6].

W 1949 roku Norwegia ogłosiła Ziemię Królowej Maud swoim terytorium zależnymdependencją[5]. Wraz z podpisaniem Układu Antarktycznego, roszczenia te zostały „zamrożone”[9][a]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Na mocy Artykułu 4 Układu Antarktycznego żadne z państw nie może zgłaszać w czasie obowiązywania traktatu roszczeń terytorialnych, a roszczenia, które zostały zgłoszone przed wejściem w życie traktatu, nie zostały nim ani anulowane, ani zanegowane; zob. Boczek 2005 ↓, s. 205.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]