Zosterowate

Zosterowate
	; Zostera marina
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	zosterowate
	Nazwa systematyczna
	Zosteraceae Dumort.; Anal. Fam. Pl.: 65, 66. 1829, nom. cons.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zosterowate (Zosteraceae Dumort.) – rodzina roślin jednoliściennych. Obejmuje dwa rodzaje (zostera Zostera i Phyllospadix) z ponad 20 gatunkami. Są to rośliny wodne występujące w wodach morskich głównie strefy umiarkowanej półkuli północnej, także w strefie międzyzwrotnikowej wzdłuż wybrzeży wschodniej Afryki, Australii i Nowej Zelandii oraz Chile^[2]^[3]. Na północy sięgają do Morza Beringa^[4].

Rośliny te zaliczane są do tzw. traw morskich. Liście zostery morskiej wykorzystywane były jako materiał do wyścielania opakowań^[3], wykorzystywane są też jako zielony nawóz^[4]. Korzenie zostery morskiej stosowane są przez Indian jako przyprawa do potraw mięsnych^[4]. Rośliny z tej rodziny ogrywają ogromną rolę w ekosystemach morskich tworząc charakterystyczne „łąki podmorskie”, siedlisko istotne dla wielu grup ekologicznych organizmów morskich, włączając w to ekonomicznie istotne dla człowieka gatunki ryb i skorupiaków^[3].

Morfologia

Łodyga: Rośliny kłączowe, tworzące w węzłach krótkie pędy z kilkoma liśćmi. Nie tworzą turionów^[5]^[6].

Liście: Skrętoległe, dwurzędowe^[3]. Blaszki liściowe równowąskie o równoległym użyłkowaniu^[3]. Pochwa liściowa uszkowata i języczkowata, bardziej trwała niż blaszka liściowa^[5]^[6].

Kwiaty: Jednopłciowe, przy czym rośliny bywają jednopienne i dwupienne. Kwiaty zebrane są w kolby otoczone liściową pochwą kwiatostanową, wyrastające naprzeciw liścia^[5]^[6]. Oś kwiatostanowa jest spłaszczona, a kwiaty wyrastają po jednej jej stronie w dwóch rzędach^[4]. Kwiaty męskie i żeńskie pozbawione są okwiatu, często wsparte są natomiast przysadką. W kwiatach męskich obecny jest pojedynczy pręcik z pylnikami pękającymi podłużną szczeliną^[5]^[6]. Kwiaty żeńskie z pojedynczą zalążnią, z krótką szyjką i dwoma długimi znamionami^[3].

Owoce: Niełupki^[3], zawierające pojedyncze nasiono^[5]^[6].

Biologia i ekologia

W większości są to byliny, rzadko rośliny jednoroczne^[5]^[6]. Rozmnażające się wegetatywnie rośliny mogą być bardzo długowieczne. Wiek niektórych klonów rosnących na dnie Bałtyku oceniono na co najmniej tysiąc lat^[3]. Kwiaty nie wynurzają się ponad powierzchnię wód – zapylenie następuje w wodzie, adaptacją do niego są długie, nitkowate ziarna pyłku i silnie wydłużone znamiona słupka^[3].

Są to hydrofity żyjące wyłącznie w wodach zasolonych^[5], na podłożu piaszczystym lub mulistym, czasem też na skałach. Rosną zwykle w miejscach płytkich, w strefie pływów morskich^[3].

Systematyka

Rodzina oddzieliła się od siostrzanej rdestnicowatych Potamogetonaceae ok. 30 milionów lat temu. Nie są jednak znane żadne ślady kopalne (w przeszłości błędnie opisano jako należący tutaj rodzaj Archeozostera)^[3].

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Zosterowate należą do rzędu żabieńcowców i zajmują w jego drzewie filogenetycznym następującą pozycję^[2]:

żabieńcowce

obrazkowate Araceae

kosatkowate Tofieldiaceae

	żabiściekowate Hydrocharitaceae

	łączniowate Butomaceae

żabieńcowate Alismataceae

bagnicowate Scheuchzeriaceae

onowodkowate Aponogetonaceae

świbkowate Juncaginaceae

Maundiaceae

posydoniowate Posidoniaceae

	rupiowate Ruppiaceae

	bałwanicowate Cymodoceaceae

	zosterowate Zosteraceae

	rdestnicowate Potamogetonaceae

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa żabieńcowe (Alismatidae Takht.), nadrząd Alismatanae Takht., rząd rdestnicowce (Potamogetonales Dumort.), podrząd Potamogetonineae Engl., rodzina zosterowate (Zosteraceae Dumort.)^[7]

Wykaz rodzajów^[8]

Phyllospadix Hook.
Zostera L. – zostera

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 127–128. ISBN 978-1842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d Rośliny kwiatowe. [T.] 2, Warszawa: Muza, 1998, s. 351, ISBN 83-7079-779-2, OCLC 830208478 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Youhao Guo, Robert R. Haynes, C. Barre Hellquist: Zosteraceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert R. Haynes: Zosteraceae Dumortier. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
↑ Crescent Bloom: Zosteraceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
↑ Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-28] (ang.).

[maarten-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 127–128. ISBN 978-1842466346.

[encyk-4] Rośliny kwiatowe. [T.] 2, Warszawa: Muza, 1998, s. 351, ISBN 83-7079-779-2, OCLC 830208478 .

[china-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Youhao Guo, Robert R. Haynes, C. Barre Hellquist: Zosteraceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].

[america-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert R. Haynes: Zosteraceae Dumortier. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].

[7] Crescent Bloom: Zosteraceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).

[kew-8] Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]