Henry David Thoreau

Henry David Thoreau (1817–1862) – amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

Ani przez chwilę nie jestem w stanie uznać za mój rząd tej organizacji politycznej, która jest jednocześnie rządem popierającym niewolnictwo.

B

Bez względu na koszty należy postępować sprawiedliwie z niewolnikami i Meksykanami.

Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi – pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta – widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.

C

Cechą mądrości jest nie postępować w sposób desperacki.

Celem pracującego nie powinno być zarabianie na życie czy też otrzymanie „dobrej pracy”, ale dobre wykonywanie danej roboty.

Chciałbym, ażeby każdy z wielkim staraniem wybrał własną drogę i szedł naprzód właśnie nią, zamiast drogą ojca, matki czy sąsiada.

Chyba nigdy nie powinniśmy się starać o nowe ubranie, choćby stare było w strzępach, dopóki tak sobą nie pokierujemy, nie postawimy przed sobą takich zadań albo nie pożeglujemy tak daleko, że w starym staniemy się nowymi ludźmi, i dopiero wtedy przywdziejemy nowe, aby się nie czuć jak młode wino w starych butelkach.

Cóż za demon mnie opętał, że tak poprawnie się zachowywałem?

Człowiek ma czas tylko na to, aby być maszyną.

Czy obywatel powinien – choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu – podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?

Czy słyszałeś kiedyś, żeby człowiek, który przez całe życie dążył wiernie do celu, nie osiągnął go w najmniejszym stopniu?

Czyż fakt, że człowiek jest zwierzęciem mięsożernym nie przynosi mu ujmy?

D

Dlaczego mniejszość ma się poddawać woli większości?
- Opis: o demokracji.

Dzieci potrzebują miłości – szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
- Zobacz też: dziecko, miłość

F

Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.

G

Głosowanie jest igraniem tego, co słuszne, z tym co niesłuszne, sposobem rozgrywania problemów moralnych.

I

Istnieją ludzie biedni, którym trudno jest żyć i niekiedy prawie wegetują.

J

Jakże próżnym jest zasiadać do pisania, jeśli nie wstało się, by żyć.

Jeżeli mielibyśmy odbudować ludzkość środkami prawdziwie indiańskimi, botanicznymi, magnetycznymi albo naturalnymi, najpierw sami powinniśmy zyskać prostotę i dobroć Natury, rozpędzić chmury wiszące nam nad czołami i wchłonąć w pory odrobinę życia.

Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.

Język przyjaźni to nie słowa, lecz treści.

L

Ludzie stali się narzędziami w rękach swoich narzędzi.
- Źródło: Wielka księga mądrości, wybór Jacek i Tomasz Illg

Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.

Luksus osłabia i niszczy narody.

K

Każde głosowanie jest rodzajem gry.

Kiedy obywatel odmawia posłuszeństwa, a urzędnik rezygnuje z posady, wówczas dokonuje się rewolucja.

Kiedy w twoim kierunku biegnie jakiś pies, zagwiżdż na niego.

M

Mądry człowiek nie rzuci racji na pastwę miłosierdzia losu ani nie zapragnie, by zatriumfowała dzięki potędze większości.

Młode pokolenie porzuca zadania starego niby osiadłe na mieliźnie statki.

Mniej kosztuje mnie, pod każdym względem, narażanie się na karę za nieposłuszeństwo rządowi, aniżeli kosztowałoby mnie posłuszeństwo; gdybym je okazał, czułbym się tak, jak gdybym stracił na wartości.

Moim przyjacielem jest ten, kto lubi mnie za to, jaki jestem.

Może i oddaję głos na coś, co uważam za słuszne, ale nie jestem żywotnie zainteresowany tym, aby właśnie ta racja zatriumfowała.

Możemy odrobinę mniej troszczyć się o samych siebie, odrobinę zaś bardziej uczciwie o innych.

Możemy sobie pozwolić na dużo większą ufność w stosunku do naszych bliźnich.

N

Nade wszystko powinniśmy być ludźmi, dopiero zaś potem obywatelami.

Najlepszy jest taki rząd, który w ogóle nie rządzi.

Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.

Narody! Czym są narody? Tatarzy i Hunowie, i Chińczycy! Roją się jak owady! Na próżno historyk stara się je uwiecznić; tylko z braku człowieka istnieje tak wiele ludzi.

Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.

Nasze księgi hymnów rozbrzmiewają melodią Bożych zakazów i złorzeczeń i chwalą wiekuiste trwanie Pana.

Nasze obyczaje uległy zepsuciu wskutek kontaktów ze świętymi.

Natomiast Ty, lepiej zamiast miłości, zamiast pieniędzy, wiary. Zamiast sławy czy szczerości. Daj mi prawdę.

Nic nie napawa otuchą bardziej niż niekwestionowana zdolność człowieka do świadomych wysiłków uwznioślających jego życie.

Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.

Nie chciałbym, aby ktokolwiek przyswajał sobie mój sposób życia z jakiegokolwiek powodu, albowiem po pierwsze, zanim się tego sposobu względnie dobrze nauczy, ja już mogę sobie znaleźć inny, po drugie zaś, pragnę, aby na świecie było jak najwięcej ludzi o własnych dążeniach.

Nie do nas należy na podstawie precedensów osądzać, co ludzie potrafią, niewiele bowiem próbowali.

Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba – życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.

Nie istnieje w pismach naszych nawet najprostsza dziękczynna oda do życia, ani też niezapomniana pochwała Boga.

Nie można zaufać żadnemu sposobowi rozumowania czy postępowania, choćby i najstarszemu, jeśli się go nie wypróbuje.

Nie mówiłbym tyle o sobie, gdybym kogoś innego znał równie dobrze.

Nie należy pozostawać nadzorcą ubogich, trzeba dążyć do kondycji jednego z najgodniejszych ludzi na świecie.

Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.

Nie urodziłem się po to, aby ktoś mnie zniewalał!

Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.

Nieposłuszeństwo jest prawdziwą podstawą wolności, posłuszni muszą być niewolnicy.

O

Opinia publiczna to żaden tyran w porównaniu z naszym własnym mniemaniem o sobie.

Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.

P

Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem – ani z intelektem, ani z moralnością – ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.

Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.

Prawdziwe granice nie są na wschodzie, zachodzie, północy czy południu. Są tam, gdzie człowiek zderza się z rzeczywistością.

Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.

Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadziei, ile pocieszali zalęknionych.

Przeto ten zostanie uznany za dobroczyńcę ludzkości, kto nauczy człowieka ograniczania się do bardziej niewinnego i zdrowego pożywienia.

Przyjaciele nie tylko żyją w harmonii, jak mawiają niektórzy, lecz współtworzą melodię.

R

Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.

Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięć inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie – wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.

Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.

Rzeczy się nie zmieniają. Zmieniamy się my.

S

Sędziwy wiek nie bardziej się nadaje na instruktora niż młody, zyskał bowiem mniej, aniżeli stracił.

Skoro jednak moja marynarka i spodnie, kapelusz i buty są odpowiednie do tego, bym chwalił w nich Boga, wystarczą mi też na inne okazje, nieprawdaż?

Ś

Świat jest targowiskiem, to krzątanina nie mająca końca!

Świat zaludniają jednostki.

T

Tylko praca, praca i jeszcze raz praca.

W

W działaniu mas niewiele kryje się prawości.

W dzisiejszych czasach istnieją profesorowie filozofii, a nie filozofowie. Aliści wykłady godne są podziwu, jeśli kiedyś godne podziwu było życie. Być filozofem to nie tyle oddawać się wyrafinowanym rozmyślaniom ani nawet stworzyć nowy system, ile tak kochać mądrość, aby zgodnie z jej nakazaniami prowadzić życie proste, niezależne, wielkoduszne i ufne. To rozwiązywać niektóre problemy życiowe nie tylko teoretycznie, lecz także praktycznie. Natomiast powodzenie wielkich uczonych i myślicicieli przypomina mi na ogół sukcesy dworzanina, nie zaś króla czy mężczyzny. Radzą sobie w życiu dzięki kompromisom, praktycznie takim samym jak ich ojcowie, i w najmniejszym stopniu nie są antenatami szlachetniejszego gatunku człowieka.

W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.

Wielu obywateli ofiarowując swoje ciało państwu służy mu nade wszystko jako maszyny, a nie jako ludzie; mam tu na myśli stałą armię, milicję, strażników więziennych, posterunkowych i tym podobnych.

Większość ludzi, nawet w tym stosunkowo wolnym kraju, na skutek zwykłej ignorancji i błędnego rozumowania tak jest zajęta wydumanymi troskami i niezmiernie ciężkimi obowiązkami, że nie potrafi zrywać piękniejszych owoców życia.

Większość zaś ustawodawców, polityków, prawników, ministrów i naczelników urzędów służy państwu głównie głowami; a ponieważ rzadko kiedy kierują się pobudkami moralnymi, mogliby równie dobrze służyć szatanowi nie mając tego zamiaru, jak i Bogu.

Wspaniale byłoby ujrzeć choć raz odpoczywającą ludzkość.

Wstręt do pożywienia zwierzęcego nie wynika z doświadczenia, ale jest instynktowny; uważam, że szczególnie człowiek, który istotnie pragnie jak najlepiej zadbać o bardziej wysublimowane wartości wewnętrzne, stara się unikać pożywienia zwierzęcego.

Wszelkie powiązania z rządem są hańbiące.

Wszelkie rządy mogą służyć za przykład, jak łatwo można ludzi naciągać, jak łatwo nawet ludzie sami siebie nabierają mając na uwadze własne korzyści.

Wszyscy uznają prawo do rewolucji, to znaczy prawo do odmowy posłuszeństwa oraz prawo do występowania przeciwko rządowi, kiedy jego tyrania albo nieudolność przybierają zbyt wielkie rozmiary i stają się nie do zniesienia.

Wszystko, co mogę zrobić dla mojego przyjaciela, to po prostu być jego przyjacielem. Nie mam bogactwa, którym mógłbym go obdarzyć. Jeśli będzie wiedział, że jestem szczęśliwy mogąc go kochać, nie będzie pragnął żadnej innej nagrody.

Z

Zamieszkałem w lesie, ponieważ chciałem żyć świadomie. Chciałem czerpać ze źródeł życia samą jego istotę. Odrzucić wszystko, co nie było nim, by w godzinę śmierci nie odkryć, że nie żyłem.

Zazwyczaj większość rządów jest niewygodna.

Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.

Zrobić cokolwiek, by zarobić tylko pieniądze, to znaczy w istocie nie zrobić nic, albo jeszcze gorzej.

Zdobywszy to, co potrzebne do życia, może jednak dokonać innego wyboru niż zdobywanie nadmiaru, może się teraz zdobyć na odwagę i żyć, może zacząć wakacje i zaniechać bardziej upokarzającej harówki.

Ż

Żołnierze nie mają żadnych wątpliwości, że sprawa, której udzielają poparcia, zasługuje na potępienie, wszyscy są bowiem z usposobienia pacyfistami.