Konrad Wallenrod

Konrad Wallenrod, powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich – powieść poetycka autorstwa Adama Mickiewicza wydana po raz pierwszy w lutym 1828.

Alf i Halban, ilustracja Michała Elwiro Andriolli

• I dzień mój cały jest oczekiwaniem,
  A gdy wieczornej doczekam się pory,
  Chcę ją przedłużyć rozpamiętywaniem;
  Ja życie moje liczę na wieczory.
  • Postać: Konrad Wallenrod
  • Źródło: III, wersy 262–265

• Młodości! jakże wielkie twe ofiary!
  Jam miłość, szczęście, jam niebo za młodu
  Umiał poświęcić dla sprawy narodu,
  Z żalem lecz z męstwem!
  • Postać: Konrad Wallenrod
  • Źródło: III, wersy 285–288
  • Zobacz też: młodość, patriotyzm

• Nic nie żałuję, choć gorzkie łzy leję,
  Boś wszystko odjął, zostawił nadzieję.
  • Źródło: III, Pieśń z wieży, wersy 107–108
  • Zobacz też: nadzieja, łzy

• O Niemnie! wkrótce runą do twych brodów
  Śmierć i pożogę niosące szeregi,
  I twoje dotąd szanowane brzegi
  Topór z zielonych ogołoci wianków,
  Huk dział wystraszy słowiki z ogrodów.
  Co przyrodzenia związał łańcuch złoty,
  Wszystko rozerwie nienawiść narodów;
  Wszystko rozerwie; – lecz serca kochanków
  Złączą się znowu w pieśniach wajdeloty.
  • Źródło: Wstęp, wersy 44–52
  • Zobacz też: Niemen

• O wieści gminna! ty arko przymierza
  Między dawnymi i młodszymi laty:
  W tobie lud składa broń swego rycerza,
  Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty.
  
  Arko! tyś żadnym niezłamana ciosem,
  Póki cię własny lud twój nie znieważy;
  O pieśni gminna, ty stoisz na straży
  Narodowego pamiątek kościoła.
  Z archanielskimi skrzydłami i głosem –
  Ty czasem dzierżysz i miecz archanioła.
  
  Płomień rozgryzie malowane dzieje,
  Skarby mieczowi spustoszą złodzieje,
  Pieśń ujdzie cało, tłum ludzi obiega;
  A jeśli podłe dusze nie umieją
  Karmić ją żalem i poić nadzieją,
  Ucieka w góry, do gruzów przylega
  I stamtąd dawne opowiada czasy.
  • Źródło: IV, Pieść wajdeloty, wersy 177–193

• Serce i potok ostrzegać daremnie,
  Dziewica kocha i Wilija bieży;
  Wilija znikła w ukochanym Niemnie,
  Dziewica płacze w pustelniczej wieży.
  • Źródło: II, [Pieśń], wersy 157–160

• Słowa: ojczyzna, powinność, kochanka,
  O krucyjatach i o Litwie wzmianka,
  Nagle wesołość Wallenroda truły.
  • Źródło: I, Obiór, wersy 55–57

• Skąd Litwini wracali? – Z nocnej wracali wycieczki
  • Źródło: IV, Powieść wajdeloty, wers 255

• Szczęśliwa przyjaźń! świętym jest na ziemi,
  Kto umiał przyjaźń zabrać ze świętemi.
  • Źródło: I, Obiór, wersy 70–71
  • Zobacz też: przyjaźń

• Tak Niemen, dawniej sławny z gościnności,
  Łączący bratnich narodów dzierżawy,
  Już teraz dla nich był progiem wieczności
  I nikt, bez straty życia lub swobody,
  Nie mógł przestąpić zakazanej wody.
  • Źródło: Wstęp, wersy 24–28

• Tyś Konrad, przebóg! spełnione wyroki,
  Ty masz być mistrzem, abyś ich zabijał!
  • Opis: przepowiednia pustelnicy.
  • Źródło: II, wersy 103–104

• Walter kochał swą żonę, lecz miał duszę ślachetną;
  Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie.
  • Źródło: IV, Powieść wajdeloty, wersy 418–419
  • Zobacz też: ojczyzna

• Wolnym rycerzom – powiadał – wolno wybierać oręże
  I na polu otwartym bić się równymi siłami;
  Tyś niewolnik, jedyna broń niewolników – podstępy.
  • Źródło: IV, Powieść wajdeloty, wersy 341–343
  • Zobacz też: niewola, niewolnik, podstęp