po polskiemu
Wygląd
- wymowa:
- IPA: [ˌpɔ‿pɔlˈsʲcɛ̃mu], AS: [po‿polsʹḱẽmu], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• zestr. akc.• akc. pob.
- znaczenia:
fraza przysłówkowa
- (1.1) iron. pot. używając języka polskiego z rażącymi błędami[1][2][3]
- (1.2) iron. pot. w sposób przypisywany Polakom
- (1.3) żart. pot. w prosty sposób, tak żeby „każdy głupi” zrozumiał[4]
- (1.4) gw. (Górny Śląsk) po polsku[5]
- przykłady:
- (1.1) Jeśli bowiem ktoś (z przeróżnych powodów, w tym obiektywnych) mówi niezbyt poprawnie, „po polskiemu" (…)[6]
- (1.1) (…)nadchodzące z zewnątrz korespondencje polskie napisane były najczęściej „po polskiemu”, a nie po polsku (…)[7]
- (1.1) Myśmy dwa polskie pisarze, więc czemu Pan tu nie mówi do mnie czysto po polskiemu?[8]
- (1.2) (…) oczywiście może się zdarzyć że to się skończy znowu po polskiemu, czyli dobry pomysł zostanie powyginany tak, że będzie przypominał swoją parodię.[9]
- (1.2) Bo nie będę gotować po polskiemu, czyli na tony, bo mam za małą lodówkę, by pomieścić to, co niezjedzone.[10]
- (1.3) Jeśli nam jak głupim dzieciom nie wytłumaczy po prostu, „po polskiemu”, bez wygibasów[4]
- (1.4) Teraz i berkmon to się musi nauczyć gadać po polskiemu, bo je za dużo goroli.[5]
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) fatalną polszczyzną, w łamanej polszczyźnie
- (1.3) prosto, pot. łopatologicznie
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1-3) Słowo polski w tym zwrocie jest celowo błędnie odmienione. Poprawnie zwrot ten powinien brzmieć: po polsku, z przymiotnikiem polski odmienionym według archaicznej deklinacji (lp C. polsku), nie występującej już poza konstrukcją po + -u[11]. Użycie w tym kontekście współczesnej formy celownika, polskiemu, jest celowym błędem, oddającym ironicznie jakość opisywanej polszczyzny. Zwrot po polskiemu zwykle jest ujmowany w cudzysłowy, dla podkreślenia dystansu autora od zawartego w nim błędu.
- tłumaczenia:
- źródła:
- ↑ Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Komisja Językowa: Rozprawy, Tomy 18-21, Zakład im. Ossolinskich, 1972, str. 120.
- ↑ Jan Miodek: Jaka jesteś, polszczyzno?, Z Prac Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996, ISBN 8370910254, 9788370910259, str. 98.
- ↑ Anna Cegieła, Andrzej Markowski: Z polszczyzną za pan brat, Iskry 1982, str. 243, ISBN 320704014, 9788320704013.
- ↑ 4,0 4,1 Agnieszka Stawiarska: Gombrowicz w przedwojennej Polsce, Wydawnictwo Literackie, 2001, str. 120.
- ↑ 5,0 5,1 Monika Kresa, Halina Karaś (red.) Dialekt śląski - Śląsk środkowy - Tekst gwarowy - Halemba 2.
- ↑ Stanisław Kwiatkowski: Na trzy fronty, Refleksje i Poglądy, Książka i Wiedza, 1987, ISBN 8305119165, 9788305119160, str. 11.
- ↑ Michał Jagosz (red.): Materiały XXI sesji Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, 23-26 września 1999 r, wyd. Fundacja Jana Pawła II, 1999, str. 175.
- ↑ Tadeusz Żeleński, Witold Noskowski, Szopka krakowska „Zielonego balonika,”: wykonana po raz pierwszy „W jamie Michalikowej,” dnia 5 stycznia 1911 roku, wyd. S. A. Krzyżanowski, 1912, str. 45.
- ↑ Źródło: Internet.
- ↑ Źródło: Internet.
- ↑ Ida Kurcz, Andrzej Lewicki, Jadwiga Sambor, Krzysztof Szafran, Jerzy Woronczak: Polszczyzna lat sześćdziesiątych, str XV.